Omikron heeft familie: wat weten we al over de nieuwe coronatelg BA.2?
Terwijl we momenteel wereldwijd kampen met een besmettingsgolf veroorzaakt door omikron, haalt alweer een andere variant van het coronavirus de krantenkoppen. BA.2 is een afstammeling van de omikronvariant. Heel veel is er nog niet over bekend. Wat kunnen we er op dit moment al wel over zeggen?
Waar komt BA.2 vandaan?
Dat virussen muteren, is op zich geen verrassing en hoeft ook niet meteen alarmerend te zijn. Virussen hebben als enige doel om zich te kunnen blijven verspreiden, en dus passen ze zich aan aan veranderende omstandigheden. Denk aan immuniteit door vaccinatie of door ziekte. Normaal gezien hebben die variaties van virussen weinig invloed. Als virussen veranderen, worden ze liever meer overdraagbaar dan meer ziekteverwekkend. Want -zoals gezegd- hun enige doel is om te kunnen blijven overleven.
Wereldwijd wordt onderzoek gevoerd naar varianten via genetic sequencing, gericht genetisch onderzoek van virusstaaltjes bij patiënten. Op die manier kunnen mutaties worden gedetecteerd en gecodeerd. En zo is ook BA.2 opgespoord.
"BA.2 komt uit de omikronfamilie", zegt viroloog Marc Van Ranst (KU Leuven) in "Nieuwe feiten" op Radio 1. "Dat is nu eenmaal hoe virussen evolueren. Omikron is nu overheersend. Je krijgt daar verschillende substrains in (subvarianten, red.), een van die substrains gaat vermeerderen en dan wordt dat de nieuwe overheersende variant."
In november vorig jaar al werden de eerste BA.2-codes toegevoegd aan de internationale databank Gisaid vanuit de Filipijnen. Eind vorige week hadden ongeveer 40 landen zowat 10.000 BA.2-codes ingeladen.
Waarom wordt nu veel over BA.2 gesproken?
Er zijn intussen al meldingen van BA.2 in meerdere landen, onder meer uit India, Singapore, de Verenigde Staten, het Verenigd Koninkrijk, Zweden en Denemarken. Denemarken is koploper, daar worden de meeste aantallen gemeld en zou BA.2 zelfs al de bovenhand hebben op omikron. Op zich is het niet verwonderlijk dat in Denemarken de meeste BA.2-gevallen vastgesteld worden, want dat land voert een uitgebreid en doorgedreven sequencing-beleid.
Hoe dan ook houdt de Wereldgezondheidsorganisatie (WHO) BA.2 in de gaten. Ze raadt aan dat overheden de eigenschappen van de variant goed in kaart brengen, om te bepalen of die een nieuwe uitdaging wordt voor een wereld die intussen meer dan coronamoe is. "De BA.2-afstamming, die in een aantal mutaties verschilt van BA.1, is in verschillende landen in opmars"; schrijft de WHO. "Onderzoek naar de eigenschappen van BA.2, met daarbij ook zijn mogelijkheden om immuniteit te omzeilen en zijn ziekmakend effect, moet prioriteit krijgen, onafhankelijk van en in vergelijking met BA.1."
Het Britse gezondheidsagentschap UKHSA heeft BA.2 al geklasseerd als een variant under investigation, een variant om waakzaam voor te zijn.
Voor alle duidelijkheid: de WHO beschouwt BA.2 vooralsnog niet als een variant of concern, een zorgwekkende variant. In dat lijstje horen onder meer delta en omikron thuis. Het staat ook nog niet op het lijstje van variants of interest, varianten die je in de gaten moet houden omdat ze mogelijk een bedreiging kunnen gaan vormen.
Komt BA.2 ook in ons land voor?
De BA.2-variant is ook al in ons land gedetecteerd, zegt viroloog Piet Maes van het Rega Instituut in Leuven, waar onderzoek naar virussen gebeurt. De eerste gevallen werden begin januari vastgesteld. Tot nu toe gaat het in absolute cijfers om "een paar 100 gevallen".
Bij de 1.919 positieve stalen die tussen 19 en 23 januari werden verzameld en die genetisch onderzocht werden, was omikron goed voor 94,4 procent van de besmettingen, BA.2 voor 2,1 procent. "Vorige week was dat 1 procent", zegt Maes. "Toch is omikron in die week méér toegenomen dan BA.2."
"De nieuwe omikronvariant BA.2 verandert niet veel aan de huidige coronasituatie"
Moeten we ons nu al zorgen maken?
Op dit moment is nog niet heel veel bekend over BA.2 en in welke mate de variant verschilt van het overheersende omikron. En in welke mate we er ons zorgen over hoeven te maken. "Tot nu toe is er onvoldoende bewijs om te bepalen of BA.2 ernstigere ziektesymptomen vertoont dan BA.1, er zijn nog maar weinig data beschikbaar", zegt Meera Chand, directeur bij het Britse gezondheidsinstituut UKHSA.
Ook in Denemarken zijn er voorlopig weinig redenen tot bezorgdheid, zegt Anders Fomsgaard, viroloog bij het Statens Serum Institut in Kopenhagen. "We maken ons nog niet veel zorgen omdat we geen grote verschillen zien in leeftijdsgroepen, vaccinatiestatus, doorbraakinfecties en het risico op ziekenhuisopname. En ook, ondanks de sterke aanwezigheid van BA.2, zien we een daling van de ziekenhuisopnames."
Volgens Piet Maes is het onmogelijk om nu al te zeggen of BA.2 meer dan wel minder ziekmakend is. Wel zijn er indicaties dat BA.2 wellicht even besmettelijk is als BA.1, "al gaat het om een eerste, prille analyse." Die doet vermoeden dat BA.2 door zijn mutaties beter in staat is om immuniteit te omzeilen, en dat je na een besmetting met omikron ook nog besmet kan raken met BA.2.
"BA.2 zal waarschijnlijk wel besmettelijker zijn, want anders zou het het niet halen van BA.1", zegt Marc Van Ranst. "Maar in de praktijk merk je dat niet, het zal een fractie besmettelijker zijn. Over een paar weken is die verhouding uitgerekend, dat gaat maar over een paar procenten gaan."
Voorlopige conclusie?
BA.2 is een afgeleide variant van omikron die bij gezondheidsinstituten en de WHO op de radar staat omdat hij zich snel lijkt te verspreiden. Er is voorlopig nog heel weinig geweten over de specifieke eigenschappen van de nieuwe variant. Experts zijn voorlopig nog niet meteen bezorgd.
"Dit is het scenario dat we verkiezen, dat de nieuwe overheersende variant uit de omikronfamilie komt. Dit gaat geenszins het meest optimistische scenario doorkruisen waarin we stilaan evolueren naar een endemische situatie", zegt Van Ranst. Goed nieuws dus? "Eigenlijk is dit geen nieuws. Dit is wat virussen doen, een onveranderlijk virus, dat bestaat niet."