Hoe kwetsbare Carlo bekende onder druk van de politie: "Pano" geeft unieke inkijk in moordonderzoek van 10 jaar geleden 

"In een natuurgebied in Temse vond vrijdagochtend een wandelaar met zijn hond het lijk van een man van middelbare leeftijd. Het lichaam was al in verregaande staat van ontbinding. Uit de eerste vaststellingen is gebleken dat de man al geruime tijd geleden werd vermoord. Hij werd gewurgd met een koord, dat nog om zijn hals hing."

Deze alinea staat op 26 juni 2009 in de krant. Een paar dagen eerder is Ihsan, een man van 41 jaar met Turkse roots, verdwenen na een bezoek aan een theehuis. Wat de wandelaar aantreft in de berm van het natuurgebied is gruwelijk: het hoofd van Ihsan is verbrand, zijn geslachtsdelen zijn ontbloot en tussen zijn benen staan ostentatief twee schoenen neergeplant. De vondst is het startschot van een moordonderzoek dat meer dan 10 jaar zal duren. 

De speurders moeten aan de slag zonder een moordwapen, zonder bruikbaar DNA en zonder getuigen. Twee jaar lang zoeken ze vooral in het Turkse milieu. Er wordt onder andere aan een eremoord gedacht: de schoenen zouden een symbool kunnen zijn dat Ihsan een buitenechtelijke relatie had. Maar het onderzoek schiet niet op, tot in het najaar van 2011. Dan komt plots een jongen van 21 met een verstandelijke beperking in het vizier van de politie. Op 20 oktober 2011 wordt Carlo V. opgepakt op verdenking van moord. 

De aanleiding om Carlo op te pakken is een uitspraak van zijn vader. Die was naar de politie gestapt om aanhoudende, zware pesterijen tegen Carlo aan te kaarten. Als jongeman met een mentale leeftijd van ongeveer 10 jaar (een IQ van 66) was Carlo wel vaker de speelbal van jongeren in de buurt. "Wanneer gaan jullie er iets aan doen? Moet hij dan eindigen zoals die Turkse man?", had de vader in een emotionele bui gezegd tegen de politie. Een verdachte uitspraak, oordeelde de politie, en zo komt Carlo via zijn vader terecht in het dossier van Ihsan.  

In de nachtelijke uren van zijn eerste verhoor doet Carlo een aantal bekentenissen. Zo zegt Carlo dat hij een telefoon gebruikte die de politie bij hem thuis vond. Die telefoon zou gelinkt zijn aan de plaats van de moord en de plaats waar het lijk werd gedumpt, al trekken de advocaten van Carlo dat in twijfel. Er staan namelijk maar twee zendmasten in de omgeving van Temse, waardoor Carlo's woonplaats sowieso onder een van die zendmasten viel, zeggen zij. 

Er volgen nog zes verhoren in het najaar van 2011. Ondertussen verblijft Carlo in de gevangenis. Vaak lopen de verhoren uit tot de vroege uren. Carlo’s advocaten zijn nooit aanwezig. Zij stellen zich daar ernstige vragen bij. Tijdens een eerste gesprek in de gevangenis vertelt Carlo al aan zijn advocaat dat hij vooral “de juiste antwoorden” probeert te geven, en vertelt “wat er van hem wordt verwacht”, zegt advocaat Jan Beldé. Bovendien blijft Carlo aan zijn advocaten herhalen dat hij niet bij de feiten aanwezig was. 

Bij een van de nachtelijke verhoren hebben Carlo en de speurder een gesprek op de gang naast het verhoorlokaal. Dat mag, legt onderzoeker Tersago uit: “Elk gesprek tussen een verdachte en een verhoorder over de feiten ís een verhoor, ongeacht of dat nu in een verhoorkamer gebeurt of niet.” Maar dat gesprek moet wel altijd meegenomen worden in het verslag van het verhoor achteraf. En dat gebeurde deze keer niet.

Tijdens het verhoor bekent Carlo zijn betrokkenheid bij de moord op Ihsan. Aan het einde van het gesprek, om 1u20 ‘s nachts, vraagt de speurder uiteindelijk aan Carlo of hij de waarheid en de volledige waarheid heeft verteld. “Ik wou jullie gewoon helpen”, zegt Carlo daarop. “Dat er op dat ogenblik geen alarmbellen afgaan bij de speurder en hij zichzelf niet in vraag stelt, is angstwekkend om te zien in deze zaak”, vindt Christian Clément, een van de advocaten van Carlo, “maar het is toch gebeurd.” 

Hoeveel geloof moet er nu worden gehecht aan de bekentenissen van Carlo? Is het vooral de tunnelvisie van de speurders waardoor ze zo lang aan de piste-Carlo vasthielden? Is dit een soort Belgische "Making a Murderer"? Of is er toch meer aan de hand? Wat bijvoorbeeld met de details die Carlo geeft over de moord en over de manier waarop het lijk werd gedumpt? 

Hoe kunnen we die details verklaren? Volgens de speurders geeft Carlo informatie die hij alleen maar kan geven omdat hij erbij was, zogenoemde “unieke daderkennis”. “Maar Carlo gaf ook veel details die niét klopten”, zegt Carlo’s advocaat De Backer. “Bijvoorbeeld dat het geslachtsdeel van het slachtoffer werd afgesneden en in zijn mond was gestoken. Dat is niet gebeurd, maar Carlo vertelt het tóch”, zegt De Backer. “Carlo vertelt dus gewoon wat hij gehoord heeft en niet zijn eigen verhaal.” 

Tien jaar later, in oktober 2020, spreekt de rechtbank van Dendermonde zich uit over de zaak. Vier verdachten staan terecht, waaronder Carlo. Ook de rechtbank kijkt kritisch naar de verhoren van Carlo en trekt een paar opvallende conclusies. “Alle deskundigen in dit dossier zijn het erover eens dat Carlo een kwetsbaar persoon is”, zegt de rechtbank in haar vonnis. “Het taalgebruik van de verhoren is voor hem onbegrijpelijk en het niveau van argumenteren en redeneren ligt veel te hoog.” Bovendien duurden “verschillende nachtelijke verhoren (...) ongebruikelijk en buitengewoon lang”, schrijft de rechtbank. 

De rechtbank is daarom niet mals voor de speurders in het onderzoek. “De beklaagde is makkelijk te manipuleren en te misbruiken door personen uit een crimineel milieu, maar ook door de politiediensten”, klinkt het. “Uit al deze elementen blijkt dat de verbalisanten (de speurders, red.) een ongeoorloofde druk hebben uitgeoefend op de bijzonder kwetsbare beklaagde, Carlo”, gelooft de rechter. Omdat er naast de verhoren nauwelijks andere aanwijzingen zijn, worden Carlo en de andere verdachten over de hele lijn vrijgesproken.

De speurder die Carlo ondervroeg, moet zich volgende week nu zélf voor de rechtbank verantwoorden. Hij wordt beschuldigd van valsheid in geschrifte voor de onvolledige verslagen van de verhoren. Zijn advocaat ontkent dat er fouten zijn gemaakt. Intussen is het nog altijd onduidelijk wat er op de nacht van 22 juni 2009 gebeurde met het slachtoffer, Ihsan.