Duitse bondskanselier Scholz waarschuwt Poetin aan telefoon voor "eenzijdige schending Minsk-akkoorden" 

Hoewel de spanningen rond Oekraïne blijven toenemen, leek er nog steeds openheid voor diplomatiek overleg. De Duitse regering kondigde vanmorgen aan dat er telefonisch overleg was gepland tussen bondskanselier Olaf Scholz en de Russische president Vladimir Poetin. 

Maar voor het zover was, liet Poetin in de Russische nationale veiligheidsraad weten dat hij overweegt de zelfverklaarde "volksrepublieken" Donetsk en Loegansk te erkennen. Aan de telefoon waarschuwde Scholz Poetin dat hij eenzijdig de Minsk-akkoorden schendt als hij dat doet. Ook de Europese Unie heeft gewaarschuwd voor strenge sancties als Poetin tot erkenning overgaat.

Het is dus meer dan ooit alle hens aan dek, en dat nadat de dag nog vrij beloftevol was begonnen, met de aankondiging van de Franse president Emmanuel Macron, die de voorbije nacht liet weten dat er mogelijk een ontmoeting komt tussen de Amerikaanse president Biden en zijn Russische collega Poetin. 

Volgens het Franse Elysée zullen de Amerikaanse minister van Buitenlandse Zaken Antony Blinken en zijn Russische collega Sergej Lavrov de topontmoeting voorbereiden tijdens hun ontmoeting op donderdag 24 februari. 

Het Witte Huis bevestigt het nieuws, maar benadrukte dat de ontmoetingen enkel kunnen plaatsvinden als Rusland Oekraïne niet binnenvalt. "Wij zijn klaar voor een diplomatieke oplossing, maar als Rusland kiest voor oorlog zullen wij ook snel handelen en zullen de gevolgen zwaar zijn", verklaart Jen Psaki, woordvoerster van het Witte Huis.

Het Kremlin heeft dan weer te kennen gegeven dat overleg weliswaar mogelijk is, maar dat het "voorbarig" is om te praten over een top tussen Biden en Poetin. "Er is overeenstemming over het feit dat wij de dialoog op het niveau van de ministers (van Buitenlandse Zaken) moeten voortzetten. Praten over concrete plannen om topontmoetingen te organiseren is voorbarig," liet Kremlin-woordvoerder Dmitry Peskov weten.

Volodomir Zelenski, de president van Oekraïne, zou niet bij het topoverleg betrokken worden. "Dat is vreemd, maar volgens Macron zou het Normandië-overleg ook nieuw leven worden ingeblazen", zegt VS-correspondent Björn Soenens in "De ochtend" op Radio 1. "Dat is een overleg tussen Frankrijk, Duitsland, Oekraïne en Rusland. Het dateert uit 2014, toen de Minskakkoorden werden gesloten in Wit-Rusland om de vrede in het oosten van Oekraïne te bewaren."

De top was een voorstel van Frans president Macron, nadat hij zondag voor een tweede keer op één dag had gebeld met Poetin. Volgens het Franse Elysée kwamen Poetin en Macron ook overeen om aan een wapenstilstand in Oost-Oekraïne te werken. De Franse president profileert zich al de hele crisis als probleemoplosser, maar waarom?

Volgens Björn Soenens zouden de nakende Franse presidentsverkiezingen daar iets mee te maken kunnen hebben. "Indien Macron mee de oplossing zou kunnen forceren, kan hij die pluim op zijn hoed steken en dat internationaal aanzien meenemen in de Franse verkiezingsstrijd."

"Dat speelt zeker mee", zegt Hendrik Vos, hoogleraar Europese politiek aan de UGent, "maar Macron is ook president van een groot Europees land en ik denk dat hij oprecht gelooft dat Europa geen baat heeft aan een escalerend conflict." Frankrijk is op dit moment ook voorzitter van de EU en dat maakt volgens Vos dat Franse politici gemakkelijker namens Europa kunnen spreken op dit moment.

Volgens Pjotr Sauer, journalist bij The Moscow Times, een onafhankelijk nieuwsmedium in de Russische hoofdstad, is het heel belangrijk dat Poetin nog wil praten. “Biden sprak over het feit dat Rusland elk moment Oekaïne zou kunnen binnenvallen, maar ik denk dat de oorlog nu minstens met een paar dagen is verplaatst.”

“De diplomatieke deur heeft altijd op een kier gestaan", voegt Björn Soenens eraan toe, "op deze manier proberen de Amerikanen Poetin misschien wel uit zijn tent te lokken. Poetin heeft graag aandacht, wordt graag au serieux genomen en dit is opnieuw een mooie fotogelegenheid. 

De hele wereld luistert op dit moment naar Poetin, maar alles hangt af van wat er deze week nog gebeurt", aldus Soenens. Volgens Amerikaanse media beschikken de Verenigde Staten alleszins over informatie dat Russische commando's al de opdracht hebben gekregen om Oekraïne binnen te vallen. Ze schrijven dat op basis van anonieme inlichtingenbronnen. 

Volgens de Amerikaanse krant The Washington Post zouden er zelfs lijsten circuleren met namen van Oekraïners die bij een invasie zouden worden gedood of gevangen genomen."Het zijn die zaken die er volgens Biden op wijzen dat een invasie imminent is", aldus Soenens. "Rusland blijft maar troepen opbouwen en de voorbereiding op een invasie lijkt helemaal rond".

Het Kremlin ontkent elke intentie om Oekraïne binnen te vallen, maar ondertussen werd wel bekend dat Rusland de militaire oefeningen in Wit-Rusland, die zondag zouden eindigen, zou verlengen. Volgens de Russen zelf omdat de spanningen aan de grens met Oekraïne blijven oplopen.

Volgens het Westen heeft Rusland 150.000 troepen aan de grens met Oekraïne verzameld en zoekt Moskou een voorwendsel om een eventuele inval te rechtvaardigen. "Uit video’s blijkt ook dat er zich steeds meer troepen naar de grens begeven", zegt Pjotr Sauer.

Vandaag vindt er nog een overleg plaats tussen de Franse en Russische ministers van Buitenlandse Zaken en later deze week volgen dan hopelijk de gesprekken tussen Amerika en Rusland. Volgens Sauer probeert Poetin op dit moment de situatie “heet” te houden, maar hoopt hij ook wel degelijk om iets te winnen uit die gesprekken met Frankrijk en Amerika. 

Of de gesprekken effectief iets zullen opleveren, voor eender wie, lijkt alleszins niet evident te zijn. "Niemand lijkt op dit moment tevreden te zijn met kleine compromissen, dus het is een heel gevaarlijke situatie. Ik denk niet dat de onderhandelaars écht met elkaar zullen praten", besluit Sauer.

Ondertussen heeft de Europese Unie ook gedreigd met economische straffen tegen Rusland: "Als president Poetin Oekraïne binnenvalt, zullen wij met zware sancties antwoorden", zegt voorzitter van de Europese Commissie, Ursula von der Leyen, in een interview met de Duitse zender ARD. 

"We willen vooral geen oorlog en willen dat de vredesgesprekken een kans maken", benadrukte Von der Leyen, "maar indien het tot een invasie komt, zal Rusland worden afgesneden van de internationale financiële markten." Dat wil zeggen dat het dan niet meer zal kunnen handelen in euro, maar ook dat het geen toegang meer zou hebben tot leningen en goederen in Europa. 

Von der Leyen voegde er ook aan toe dat, mocht het toch tot sancties komen, ook het Verenigd Koninkrijk zal mee doen aan het Russische sanctiepakket.

Intussen hebben na het Europees Parlement nu ook de EU-lidstaten een noodkrediet van 1,2 miljard euro voor Oekraïne goedgekeurd. Het gaat om leningen die de financiële stabiliteit van het land moeten helpen garanderen.

Het voorstel om Oekraïne ook financieel te hulp te schieten, werd begin februari op tafel gelegd door de Europese Commissie. Door de onzekerheid over een mogelijke Russisch inval kampt Oekraïne met een grote uitstroom van kapitaal. Bovendien maken de geopolitieke onzekerheid en de impact daarvan op de economie van het land dat Oekraïne zijn toegang tot de internationale kapitaalmarkten verliest.

De Europese noodhulp zal gelden voor 12 maanden en bestaat uit twee uitbetalingen. De Commissie moet met Kiev wel nog een aantal voorwaarden overeenkomen, bijvoorbeeld op het vlak van economisch beleid, de rechtsstaat en energiebeleid. Tussen 2014 en 2021 trok de EU al 5 miljard euro uit voor leningen aan Oekraïne.