Mysterie opgelost hoe hagedissen in nood hun staart afwerpen die anders stevig vast zit
Hoe kan een hagedis als hij wordt gevangen zijn staart afwerpen en die toch stevig bij zich houden in alle andere omstandigheden? Wetenschappers hebben het mysterie eindelijk ontrafeld. Daarvoor gebruikten ze een camera die tot 3.000 beelden per seconde kan opnemen. De bevindingen kunnen helpen om in de toekomst betere protheses voor mensen te ontwikkelen.
Het is een handig trucje om te ontsnappen aan roofdieren: hagedissen kunnen als ze worden gevangen hun staart afwerpen en wegvluchten. Maar die staart moet in alle andere omstandigheden, om te lopen en klimmen bijvoorbeeld, wel stevig op zijn plaats blijven. Hoe het mechanisme werkt, was tot nog toe een raadsel en wordt ook wel de "staartparadox" genoemd.
"Wetenschappers van de New York University in Abu Dhabi in de Verenigde Arabische Emiraten hebben daarom hagedissen gevangen en experimenteel aan hun staart getrokken", legt evolutiebioloog en hagedis-expert Simon Baeckens uit in "Nieuwe feiten" op Radio 1.
"Dat hebben ze dan gefilmd met een high speed camera (een camera die veel meer beelden per seconde kan filmen waardoor de opnames extreem kunnen worden vertraagd, red.). Op de opnames zagen ze dat er stukjes weefsel overbleven aan die afgetrokken staart. Ze ontdekten ook holtes in de staart waar dat weefsel perfect in past", zegt Baeckens.Â
"Onder de elektronenmicroscoop zagen ze ook nog dat die stukjes weefsel volledig bedekt waren met heel kleine paddenstoelstructuren die op hun beurt nog eens bedekt waren met nog kleinere poriën."
"De combinatie van die 3 structuren zorgt ervoor dat je heel veel kracht moet zetten om in één rechte beweging de staart los te rukken. Maar dat het veel gemakkelijker is om in een soort van buigende twist de staart af te werpen. Het hangt dus af van waar je kracht zet en in welke richting of je die staart al dan niet kan losrukken. Zo kan een hagedis, als hij zich een beetje draait, zijn staart makkelijk afwerpen."
De staart van een hagedis groeit na een tijdje trouwens vanzelf weer aan. Â
Herbeluister het volledige gesprek met evolutiebioloog Simon Baeckens uit "Nieuwe feiten":
De hagedissenstaartparadox is opgelost!
De onderzoekers gingen nog een stap verder en zijn er ook in geslaagd om de structuren die ze op de staart van hagedissen hebben gevonden te 3D-printen. "We zijn ervan overtuigd dat er nuttige toepassingen te vinden zijn", schrijven de onderzoekers in hun publicatie. Ze denken specifiek aan protheses en robotica.Â
Het volledige onderzoek is gepubliceerd in het wetenschappelijk tijdschrift Science.