Amazonewoud verliest verder veerkracht en schuift op richting een gevaarlijk omslagpunt
Het Amazonewoud in Latijns-Amerika gaat verder achteruit en schuift op richting een "tipping point" waarbij bomen massaal zouden kunnen sterven. Dat blijkt uit nieuw wetenschappelijk onderzoek dat verschenen is in het vakblad Nature Climate Change. Zo'n verdere verslechtering zou grote gevolgen hebben voor de biodiversiteit, de opslag van CO₂ en de klimaatverandering wereldwijd, waarschuwt de studie.
Het Amazonewoud lijdt al decennia onder ontbossing. Tel daar de grote bosbranden van de voorbije jaren bij en de klimaatverandering die nu al een grote impact heeft, en je weet dat het regenwoud het steeds moeilijker krijgt. Wetenschappers hebben aan de hand van satellietdata tussen 1991 en 2016 een evaluatie gemaakt.
"Een langer droog seizoen en een hogere frequentie van droogteperiodes hebben het Amazonewoud misschien nu al richting een punt geduwd waarop het regenwoud kan afsterven", schrijven de onderzoekers specifiek over de klimaatverandering. Het Amazonewoud is door zijn uitgestrektheid één van de grote longen van onze planeet. Als het steeds kwetsbaarder wordt, dan kan dat grote gevolgen hebben op verschillende vlakken.
Het woud is belangrijk voor de opname van het broeikasgas CO₂ bijvoorbeeld, maar de voorbije vier decennia is die functie verminderd, en in bepaalde jaren was het regenwoud zelfs even een netto uitstoter van CO₂.
Dat was zo tijdens de jaren 2005 en 2010, heel droge jaren waarin heel wat bomen stierven. De vrees van onderzoekers is dat het regenwoud een soort permanente savanne gaat worden, die veel minder efficiënt is in het opnemen van CO₂ uit de atmosfeer. Dit nieuwe onderzoek bevestigt eerdere rapporten. (lees door onder de foto)
Wetenschappers bestudeerden nauwgezet bijna 3 decennia aan satellietdata
Ruim 75 procent verloor aan veerkracht
De wetenschappers van de universiteit van Exeter in Engeland, het Potsdam Instituut voor Klimaatverandering (PIK) en de Technische Universiteit van München hebben het Amazonewoud onderzocht zoals een dokter de gezondheid van een patiënt opvolgt. De conclusie is dus vrij ontluisterend.
"De bomen worden minder gezond en zouden een kantelpunt kunnen bereiken, waarbij ze massaal afsterven", vertelt hoofdauteur Chris Boulton van de universiteit van Exeter in Engeland aan de BBC.
Ruim driekwart van het woud heeft de voorbije 20 jaar aan veerkracht verloren. Het gaat het snelst in gebieden met minder regenval en delen van het woud dichtbij menselijk leefgebied. Als bomen afsterven, kan dat een vicieuze cirkel gaan vormen waardoor nog meer bomen sterven.
Het gaat het snelst in gebieden met minder regenval en regio's dichter bij menselijke bewoning
Sneeuwbaleffect
Wanneer zo'n berucht "kantelpunt" eventueel bereikt zou worden, weten de onderzoekers niet, maar ze noemen de gevolgen verwoestend, zowel voor de biodiversiteit, de klimaatverandering, lokale leefgemeenschappen en de koolstofopslag. Het zou zelfs kunnen dat het Amazone permanent of semi-permanent een netto-uitstoter van broeikasgassen wordt.
Amazonewoud kan netto-uitstoter van broeikasgassen worden, met verwoestende gevolgen
Ook hier zou dan een vicieuze cirkel of een sneeuwbaleffect ontstaan: omdat het regenwoud minder CO₂ opneemt, blijft er veel meer in de atmosfeer hangen, waardoor de klimaatverstoring toeneemt en het woud verder afbrokkelt. Hetzelfde zien we al op de polen, waar sneeuw- of ijsvelden verdwijnen waardoor het zonlicht minder goed weerkaatst wordt (het zogenoemde albedo-effect) en de opwarming zich verder kan doorzetten.
Op de klimaatconferentie van Glasgow is een deal beklonken om tegen 2030 de ontbossing wereldwijd te stoppen, maar intussen blijft het Amazonewoud verder krimpen door menselijke ontbossing. Het is belangrijk om de ontbossing zo snel mogelijk te stoppen om de negatieve effecten te kunnen indammen, benadrukken onderzoekers.
Ontbossing piekte in 2020
In 2020 bereikte de ontbossing in het Braziliaanse deel van het Amazonewoud het hoogste cijfer in 12 jaar. Onder de Braziliaanse president Jair Bolsonaro , die "economische activiteiten" in het woud makkelijker maakt, gaat het nog sneller met de ontbossing. Zij die bos willen kappen of platbranden voor veehouderij, plantages of mijnbouw zien hun kans schoon. Bolsonaro zegt dat hij door meer economische activiteit de armoede wil bestrijden.
In 2020 verdween naar schatting ruim 11.000 vierkante kilometer tegenover 7.500 vierkante kilometer in 2018. De Amazone is 's wereld grootste regenwoud en alleen al daarom zo belangrijk voor de hele planeet. Brazilië zegt dat het iets gaat ondernemen tegen het verdwijnen van het Amazonewoud.
BEKIJK: bosbranden en het kappen van bomen blijven grote problemen
