VS sanctioneert Belgische zakenman Alain Goetz voor illegale goudsmokkel
De Amerikaanse overheid straft de Belgische zakenman Alain Goetz, zijn goudraffinaderij African Gold Refinery in Oeganda en talloze andere van zijn bedrijven. Hun tegoeden worden geblokkeerd. Met het geld van dat "bloedgoud" financieren gewapende groepen in Oost-Congo hun strijd, zegt de Amerikaanse overheid. Die strijd kost het leven aan vele duizenden burgers per jaar.
De gefortuneerde Antwerpse familie Goetz heeft oude banden met Afrika. Goudsmelter en diamanthandelaar Tony Goetz stichtte een goudraffinaderij in Burundi in 1993, maar trok er weg in 2001 tijdens onlusten daar. Zijn zoon Alain Goetz controleert volgens de Amerikaanse Treasury vandaag een goudraffinaderij in Entebbe in Oeganda: Africa Gold Refinery (AGR).
"Met de komst van Goetz nam de Oegandese goudexport in 4 jaar tijd met 105.000 procent toe, van 11 kilogram naar 11,6 ton", schreef De Standaard in 2019. Goetz heeft daar een quasi monopolie op en voert jaarlijks voor bijna 500 miljoen euro uit naar zijn draaischijf in de Verenigde Arabische Emiraten.
Bloedgoud
Maar waar komt dat goud vandaan? Het is geen geheim dat de zowat 130 verschillende rebellengroepen in het oosten van Congo hun strijd financieren met bloedmineralen. Een burgeroorlog die de voorbije kwarteeuw al aan enkele miljoenen mensen het leven heeft gekost. Goud, cassiteriet, coltan, diamant,... het wordt gedolven in artisanale mijnen en gaat dan de grens over met Oeganda en Rwanda.
Maar ook in Oeganda zelf en in andere buurlanden zijn er artisanale mijnen waar kinderen werken en de milieunormen allerminst worden gerespecteerd. De naam van Alain Goetz viel in rapporten van de ngo's The Sentry en Global Witness en ook in onderzoeksrapporten van de Verenigde Naties. In een rapport uit 2018 citeerde de VN-Expertencommissie twee bronnen die zeiden dat AGR de namen van leveranciers weigerde bekend te maken, omdat ze wisten dat hun activiteiten niet altijd legaal zijn.
Ook de Oegandese anti-corruptiediensten onderzoeken de handel en wandel van Goetz, maar zijn er nog niet in geslaagd om hem op illegale praktijken te betrappen. Volgens sommigen heeft dat te maken met de bescherming door de Oegandese president Museveni.
Ontkenning
Alain Goetz heeft altijd alle aantijgingen ontkend. Toen The Sentry, de ngo van de Amerikaanse filmster en mensenrechtenactivist George Clooney hem in 2018 ervan beschuldigde de spil te zijn in de illegale goudhandel in Oost-Congo en Oeganda, dreigde hij met een proces wegens laster tegen George Clooney.
In januari 2020 werd Alain Goetz, samen met zijn broer Sylvain, door de Belgische correctionele rechtbank veroordeeld tot 18 maanden cel met uitstel, een boete en een beroepsverbod omdat de broers zouden hebben geholpen bij het witwassen van misdaadopbrengsten. Sindsdien heeft Alain Goetz wel gedeeltelijk de banden doorgeknipt met AGR en is hij uit het managementteam gestapt, maar volgens de Amerikaanse Treasury heeft Alain Goetz via andere vennootschappen wel degelijk nog het eigendom en de controle over African Gold Refinery.
De sancties van de Amerikaanse regering zijn een nieuwe poging om de herkomst van de zogenoemde bloedmineralen beter te traceren en al wie sjoemelt streng te bestraffen. In het document van de Amerikaanse Treasury staat: "Sinds 2016 heeft AGR illegaal goud gehaald uit mijnen in Congolese regio's die door gewapende groepen worden gecontroleerd, waaronder de Mai-Mai Yakutumba en Raia Mutomboki, die betrokken zijn bij destabiliserende activiteiten in Zuid-Kivu." Het bedrijf wordt beschuldigd van directe of indirecte steun aan personen en gewapende groepen die de vrede en veiligheid van Congo in gevaar brengen.
