Symbool van weerstand, industriële parel en poort naar de Krim: waarom Marioepol zo belangrijk is voor de Russen

De Oost-Oekraïense havenstad Marioepol is met zo'n 450.000 inwoners de op negen na grootste stad van Oekraïne. De stad is sinds 2014 ook het administratieve centrum van de oblast Donetsk. Die rol kreeg het tijdens de oorlog in de Donbass (de regio in het oosten van Oekraïne die ook de provincies Donetsk en Loegansk omvat). Toen de zelfverklaarde Volksrepubliek Donetsk het voormalige administratieve centrum, de stad Donetsk, uitriep tot hoofdstad, moest men op zoek naar een nieuw administratief centrum. Een functie die Marioepol toebedeeld kreeg.

De havenstad speelde een sleutelrol in de industrialisatie van Oekraïne en is nog steeds van onmiskenbaar belang voor de economie van het land.

De industrie van Marioepol is voor Oekraïne een erg belangrijke bron van inkomsten en tewerkstelling. Ongeveer 59 procent van de inwoners is er tewerkgesteld in de industrie, 11 procent werkt in de transportsector. Ruim 93 procent van de inkomsten van de stad komen voort uit die industriële productie. 

In Marioepol zijn heel wat grote staalfabrieken gevestigd. De staalindustrie is erg belangrijk voor de Oekraïense economie. Rusland en Oekraïne zijn belangrijke aanvoerders van ijzer en staal voor Europa en de Verenigde Staten.

De grootste en belangrijkste staalfabrieken in de regio zijn Illich Steel and Iron Works en Azovstal. Illich Steel and Iron Works is het op één na grootste ijzerbedrijf van Oekraïne. Het stelt meer dan 100.000 mensen te werk. Azovstal is een andere grote producent van ijzer en staal. De productie van de fabriek varieert in miljoenen tonnen ruwijzer, staal en gewalst ijzer per jaar. Beide fabrieken werden ernstig beschadigd door de gevechten die er de afgelopen weken woedden. 

De haven van Marioepol is de grootste zeehaven van Oost-Oekraïne en dus cruciaal voor de import en export van goederen. Niet alleen voor de staalproductie is de haven erg belangrijk, ook producten als steenkool, metaal, werktuigbouwkundige goederen, graan en ertsen worden vanuit de haven naar steden zoals Donetsk, Charkov en Loegansk gevoerd. Maar ook voor internationale vrachtschepen is de haven door zijn diepte en grote capaciteit erg aantrekkelijk.

De verovering van de havenstad zou dus voor Oekraïne een groot verlies zijn. De stad is door zijn doorgedreven industrialisering een van de grootste bijdragers aan de Oekraïense nationale begroting. Het is met andere woorden het kloppend hart van de Oekraïense economie. Maar niet alleen op economisch niveau zou de verovering van de stad nefast zijn voor de Oekraïeners, ook op strategisch vlak is Marioepol voor de Russen van immens belang. 

Op 23 juni 2014 werd de stad Marioepol veilig gesteld door Oekraïense troepen. Sindsdien werd de stad al verschillende keren aangevallen door pro-Russische troepen. De havenstad is dan ook van groot strategisch belang voor de Russen.

Marioepol is zo'n 10 kilometer verwijderd van gebieden die gecontroleerd worden door pro-Russische separatisten. Daarom is de geografische ligging van de havenstad strategisch zo belangrijk. Als de Russen de stad zouden innemen, dan kunnen ze een landcorridor maken die Loegansk en Donetsk verbinden met De Krim. Op die manier hebben de Russen controle over de volledige Oekraïense kust aan de Zee van Azov. 

Wanneer de Russen de haven van Marioepol controleren, schept dat verschillende mogelijkheden voor de troepen. Eerst en vooral betekent het een groot strategisch en logistiek voordeel voor de Russen. Controle over de haven van Marioepol betekent een kortere transporttijd over zee. Bovendien zou de transportroute tussen Rusland, de Donbas en de Krim zo veel efficiënter verlopen.

Het betekent echter ook een groot nadeel voor de Oekraïense troepen. Marioepol speelt een grote rol in de militaire operaties van de Oekraïeners aan de frontlijn, want het commandocentrum is er gevestigd. Het voorziet ook in een constante aanvoer van goederen, zoals bijvoorbeeld eten en wapens, die onder de strijdkrachten verdeeld worden. Wanneer de Russen de havenstad zouden controleren, blijft die aanvoer van goederen uit en zijn de Oekraïense troepen zo goed als omsingeld. 

Naast het economische en strategische belang van de Oekraïense havenstad, heeft Marioepol ook een grote symbolische waarde. Op 13 juni 2014 werd de stad, die tot dan bezet werd door Russische separatisten, heroverd door Oekraïense troepen. De stad werd vervolgens omgedoopt tot administratief centrum van de Donbass-regio, maar werd daarnaast hét symbool van Oekraïense weerstand en veerkracht. De verovering van Marioepol door Russische troepen zou dus een grote tegenslag zijn voor het Oekraïense leger.

De stad werd sinds 2014 nog verschillende keren aangevallen, maar hield telkens stand. De verdediging van de stad werd stevig opgekrikt. Er werd zelfs een groot netwerk van loopgraven gegraven die veel gelijkenissen vertoont met de loopgraven uit Wereldoorlog I. Onder meer door het uitgebreide verdedigingsnetwerk hebben de Russische troepen nu erg veel moeite om de havenstad op de knieën te dwingen. 

De stad wordt momenteel verdedigd door een militie-eenheid die zich de Azov Brigade noemt, een link naar de Zee van Azov. De brigade bestaat uit enkele extreemrechtse strijders. Historisch gezien vallen neonazi's daar ook onder. Hoewel ze slechts een klein deel uitmaken van de strijdkrachten, kan dit als een propagandamiddel gebruikt worden door de Russen. Het bevestigt namelijk Poetins eerdere uitspraken, dat Oekraïne "gezuiverd" moet worden van extreemrechtse neonazi's. Zo probeert Poetin het draagvlak voor de oorlog bij zijn eigen bevolking te vergroten.