Blog - Amerikaanse president Biden na bijeenkomsten NAVO, G7 en EU: "We zijn nooit meer verenigd geweest dan vandaag"

Op de Europese top vanavond hebben de  Europese leiders en de Amerikaanse president Joe Biden gesproken over de humanitaire hulpverlening aan Oekraïne en de buurlanden die vluchtelingen opvangen, de wereldwijde voedselbevoorrading en de samenwerking met de VS om de Europese afhankelijkheid van Russische olie en gas te verminderen

"Biden gaat daarover morgen een belangrijke aankondiging doen", zei VRT NWS-journalist Rob Heirbaut in "Laat".  "Om Europa te helpen wil de VS extra Amerikaans gas, LNG, verschepen naar Europa. De Britse krant Financial Times heeft het over 15 miljard kubieke meter, maar al blij al blijft dat maar goed voor 10% van de totale gasbehoefte van de hele Europese Unie. Dus om helemaal te kunnen afgeraken van Russisch gas is nog veel meer nodig."

Rusland reageert afwijzend op de beslissingen van de NAVO om steun en wapens te blijven leveren aan Oekraïne. Bovenop de 4 gevechtsgroepen die nu al aanwezig zijn in de Baltische staten en Polen komen er nog 4 bij in Bulgarije, Roemenië, Hongarije en Slovakije. 

Het Westen wil blijkbaar niet dat er snel een einde komt aan de oorlog in Oekraïne, zegt een woordvoerder van het ministerie van Buitenlandse Zaken. "Elk argument zal gebruikt worden om de gevaarlijke en destabiliserende opbouw van troepen aan de oostelijke flank te legitimeren", aldus woordvoerster van het Russische ministerie van Buitenlandse Zaken Maria Zakharova.

Rusland beschuldigt de NAVO er ook van slaafs de Amerikanen te volgen in hun plannen om Rusland volledig te controleren. De VS hebben volgens Rusland de anti-Russische hysterie gepromoot om de kosten van wapens te verhogen en daar heeft Washington financieel van geprofiteerd, klinkt het.

De NAVO-top van vandaag in Brussel was volgens Rusland niets meer "dan een brainwash-sessie". De VS kan er niet tegen "dat Rusland zijn eigen soevereine beslissingen neemt en een onafhankelijk beleid voert".

Lees in dit artikel meer over de beslissingen die de NAVO vandaag genomen heeft: 

In Brussel is op dit moment de EU-lentetop aan de gang. Ook de Amerikaanse president Joe Biden schuift er enkele uren mee aan. Al de hele dag wordt de nadruk gelegd op het feit dat het westen "verenigd" is, op één lijn staat. Maar op termijn zal het niet evident blijven om die eenheid te behouden. 

"Er zijn en blijven spanningen. Als het straks over sancties gaat, dan zal die eenheid op de proef gesteld worden", legt Willem Van Mullem uit in "Terzake". "Er wordt gewerkt aan een vijfde pakket aan sancties tegen Rusland. Op een bepaald moment zal het dan ook over energie moeten gaan en sancties zijn zoals een boemerang, die komen terug en gaan ook ons pijn doen. Als het over energie gaat, kan het heel hard pijn doen."

"Als het gaat over Russisch gas of olie, een embargo daarop is op dit moment voor verschillende Europese landen onbespreekbaar. Je kan verwachten dat Biden ook forsere sancties van Europa wil, maar hij heeft wel een beetje makkelijker praten. Dat Russisch gas en die olie raken de Amerikanen minder dan veel Europese landen die daar veel afhankelijker van zijn. Het wordt dus ook een beetje een stresstest, hoe langer die oorlog duurt, hoe hard blijft die eenheid dan?"

In navolging van de speciale NAVO-top vanavond hebben ook de leiders van de G-7 (de belangrijkste westerse industrielanden) vanavond de druk op Rusland opgevoerd. Concreet wil de G-7 de status van “most favorite nation” van Rusland binnen de Wereldhandelsorganisatie schrappen. Dat houdt in dat lidstaten plots veel hogere tarieven op import vanuit Rusland kunnen heffen. Voor de VS maakt dat niet veel uit, maar de Europese landen kopen wel veel gas, olie en mineralen in Rusland. De leden sluiten overigens nieuwe sancties tegen Rusland niet uit.

De G-7 zal ook de druk opvoeren op de Russische leider Vladimir Poetin en zijn bondgenoten. Dat geldt niet enkel over de figuren in zijn regime, maar ook op dat van buurland Wit-Rusland dat zijn grondgebied laat gebruiken voor de Russische troepen in Oekraïne. De groep waarschuwt Rusland er ook voor om geen chemische of biologische wapens te gebruiken in Oekraïne. De leiders van de G-7 maken ook duidelijk dat hun maatregelen niet gericht zijn tegen het Russische volk, enkel tegen de regering.

De G-7 bestaat uit de Verenigde Staten, Canada, Groot-Brittannië, Frankrijk, Duitsland, Italië en Japan. Ook de EU zit mee aan tafel. De groep vertegenwoordigt een tiende van de wereldbevolking, maar wel 40 procent van de wereldeconomie. Japan wordt politiek als westers beschouwd omdat het de vrije markteconomie en democratie deelt met zijn partners.

"Ironisch", zo noemt buitenlandjournalist Bert De Vroey de aanpak van de NAVO die fundamenteel verandert als gevolg van het conflict in Oekraïne. "De Russische president Poetin wilde de NAVO weg, maar in plaats daarvan krijgt hij er één die zich nog meer gaat ontplooien":

Europakenner Rob Heirbaut blikt vooruit op de EU-top, die elk moment van start kan gaan. Heirbaut woonde al tig van bijeenkomsten bij, maar de omstandigheden zijn dit keer duidelijk anders: “Normaal gezien komen alle 27 regeringsleiders langs de ingang van het EU-gebouw binnen, vandaag is dat enkel voor de Amerikaanse president Joe Biden weggelegd. De rest moet via een oude ingang gaan.”

Het is volgens Heirbaut dan ook heel uitzonderlijk dat een Amerikaanse president Europese instellingen bezoekt. “Sterker nog: het is de eerste keer dat hij fysiek aanwezig is op een formele vergadering van de Europese Raad.”

Op tafel liggen onvermijdelijk bijkomende sancties tegen Rusland. “De huidige sancties hebben al gevolgen. De Nederlandse eerste minister Mark Rutte zei bij aankomst bijvoorbeeld dat Rusland voor het uitbreken van de oorlog een economie had vergelijkbaar met de Benelux. Vandaag moeten ze daar het equivalent van de Belgische economie al van af trekken.”

Maar op andere gedachten brengt het de Russische president Poetin voorlopig niet. “De vraag is nu: moeten ze extra sancties nemen, welke en wanneer? De zwaarst mogelijke straf is het stopzetten van het aankopen van olie en gas, maar dat kan ook voor de Europese economie verregaande gevolgen hebben. Bedoeling vandaag is hierover afspraken te maken met Biden en andere internationale partners.”

België zal de komende drie jaar in totaal 1 miljard euro extra investeren in Defensie. Dat zei premier Alexander De Croo na de NAVO-top op. De bijkomende investering betekent een verhoging van het defensiebudget van dit jaar met 10 procent.

"Met een duidelijk doel voor ogen: de inzetbaarheid van ons leger verhogen", verklaarde hij op het hoofdkwartier van de verdragsorganisatie, aan de zijde van minister van Defensie Ludivine Dedonder en minister van Buitenlandse Zaken Sophie Wilmès.

Hij wees erop dat België - nog voor Rusland zijn invasie in Oekraïne begon - al had beslist om de komende jaren 10 miljard euro extra te zullen investeren in Defensie. De 1 miljard komt daar nu bovenop.

Minister van Defensie Dedonder legde uit hoe de enveloppe verdeeld wordt. In 2022 gaat het om 450 miljoen euro extra, of dus een verhoging van 10 procent van het budget van dit jaar. Voor 2023 en 2024 gaat het jaarlijks om 275 miljoen euro.

Die middelen gaan naar verschillende domeinen, zoals de munitiestocks, de operationele beschikbaarheid van wapensystemen en de pantservoertuigen, de uitrusting en bescherming van de soldaten, de inlichtingendienst en cyberveiligheid, de verbetering van de infrastructuur en de weerbaarheid. 

"Al deze elementen dragen bij tot een betere reactiviteit en laten ons toe onze militaire engagementen na te komen om de veiligheid van het nationaal grondgebied en dat van onze bondgenoten te verzekeren, zoals we nu doen in Estland en Roemenië", aldus Dedonder. 

Om de NAVO-lidstaten te beschermen tegen aanvallen met chemische of nucleaire wapens, heeft de hoogste militair bevelhebber van de NAVO de "chemische, biologische, radiologische en nucleaire verdedigingselementen" geactiveerd. De bondgenoten treffen ook soortgelijke extra verdediging. Dat zei NAVO-secretaris-generaal Jens Stoltenberg na de buitengewone top.

Stoltenberg zei bezorgd te zijn over het mogelijk gebruik door Moskou van zulke wapens. "We zien natuurlijk de retoriek", zei Stoltenberg. "Door te beweren dat Kiev met Westerse steun werkt aan biologische wapens - wat helemaal niet klopt trouwens - proberen ze voorwendselen te creëeren om zelf zulke aanvallen te plegen. We weten dat ze chemische wapens hebben gebruikt tegen hun eigen oppositie, en dat ze het gebruik ervan in Syrië hebben gefaciliteerd."

In zijn toespraak tijdens de top had de Oekraïense president Volodimir Zelenski gezegd dat de Russen fosforbommen hadden ingezet. Stoltenberg ging niet in op een vraag of de NAVO beschikt over inlichtingen die dat bevestigen, maar hij zei wel dat chemische wapens een "flagrante schending van de internationale wetten zouden betekenen, met verreikende en gevaarlijke gevolgen in Oekraïne maar ook in de NAVO-landen".

• Het bondgenootschap kwam overeen om zijn oostflank te versterken. De defensieleiders kwamen overeen om nog vier gevechtsgroepen op te richten in Bulgarije, Hongarije, Roemenië en Slovakije, die bovenop vier andere gevechtsgroepen in de Baltische staten en Polen komen.
  
• De NAVO gaat zo'n 6.000 militairen extra sturen en extra gevechtsvliegtuigen en oorlogsschepen inzetten om de grenzen met Rusland te bewaken. 
• Oekraïne mag ook rekenen op zowel meer financiële, militaire als humanitaire hulp, onder meer in de vorm van anti-tankwapens en onbemande vliegtuigjes. 
  
• De budgetten voor de NAVO-strategie worden verhoogd.
• Verder waarschuwt de NAVO Rusland voor het gebruik van chemische wapens, en China om de oorlog van Rusland niet te steunen.

Oekraïne had gevraagd om tanks, gevechtsvliegtuigen of een vliegverbod boven Oekraïne, maar daar gaat de NAVO niet op in. 

Lees hier meer:

De Oekraïense president Zelenski heeft via een vooraf opgenomen video het woord genomen op het NAVO-overleg in Brussel. Hij vindt dat zijn land gevangenzit in "een grijze zone tussen het Westen en Rusland". "Oekraïne maakt geen deel uit van het militaire NAVO-bondgenootschap, maar verdedigt wel gezamenlijke (democratische) waarden", zegt de president.

Zelenski is trots op afgelopen maand, "een maand van heroïsch verzet", maar wel "ten koste van duizenden levens, verwoeste steden en 10 miljoen mensen op de vlucht".

Ook heeft hij in zijn toespraak Rusland beschuldigd van het gebruik van fosforbommen in Oekraïne. "Er zijn kinderen en volwassenen gedood." Eerder op de dag had de gouverneur van de regio Loegansk al gezegd dat in Roebizjne door fosforbommen vier doden gevallen zijn.

Zelenski vroeg verder opnieuw om gevechtsvliegtuigen en tanks, vooral om Marioepol, Berdiansk of Melitopol te deblokkeren. "Jullie hebben duizenden gevechtsvliegtuigen, maar hebben ons er nog geen gegeven. Jullie hebben minstens 20.000 tanks. Oekraïne heeft daar 1 procent van gevraagd. Geef ze ons of verkoop ze ons. Maar we hebben nog altijd geen duidelijk antwoord."

De Amerikaanse president Joe Biden heeft zijn opwachting gemaakt aan het NAVO-hoofdkwartier in Brussel. Hij is voor het oog van de wereldpers aangekomen in zijn gepantserd voertuig, The Beast genaamd, en is het gebouw binnengestapt. Daarmee zijn alle leiders van de NAVO-lidstaten aanwezig en is het overleg begonnen. Dat overleg gebeurt achter gesloten deuren. Verwacht wordt dat er weinig details naar buiten zullen komen.

Vandaag schuift Biden dus als eerste Amerikaanse president ooit aan als gast op een top van de staatshoofden en regeringsleiders van de Europese Unie. Zijn aanwezigheid zet vooral  in de verf hoe hecht de samenwerking in de confrontatie met de Russische agressor in Oekraïne is, maar sommigen in Europa zijn ook beducht voor de Amerikaanse druk voor extra sancties tegen het Kremlin, zoals een embargo op olie en gas.

Na de toppen van de NAVO en de G7 zal Biden omstreeks 16 uur aan het Europa-gebouw aankomen, waar hij een kort onderhoud met voorzitter Charles Michel zal hebben. Om 16.30 uur start dan de Europese Raad. 

Waar Biden met de NAVO-partners het militaire antwoord op de Russische invasie van Oekraïne zal bespreken, ligt de focus in de besprekingen met de EU op de ondersteuning van Oekraïne en de ongeziene economische en financiële sancties die de VS, de EU en andere bondgenoten in stelling hebben gebracht tegen Moskou. Ze zullen van gedachten wisselen over potentiële achterpoortjes en omzeilingen van deze sancties via derde landen.

Om 18 uur zou Biden de Europese Raad verlaten. Een gemeenschappelijke verklaring of persconferentie is niet gepland. De Europeanen zetten hun besprekingen over de oorlog in Oekraïne dan onder elkaar voort, waarbij een videoverbinding wordt gelegd met president Volodimir Zelenski in Kiev. De Europese leiders buigen zich over de voorbereiding van een top met China, een nauwe partner van Moskou en een sleutelspeler in de nieuwe geopolitieke krachtmeting die met de Russische invasie is losgebarsten. 

"De eenheid van het westerse kamp is verbazend genoeg sterk gebleven. Wat al weken bezig is - die groepsvorming van de NAVO/EU - dat wordt vandaag zichtbaar met overleg en met een groepsfoto", legt VRT NWS-buitenlandjournalist Bert De Vroey uit. Meer nog. "Vandaag komt misschien in de geschiedenisboeken dat het Westen een vuist heeft gemaakt tegen Poetin", denkt hij.

VRT NWS-defensiespecialist Jan Balliauw treedt hem bij: "Door de Russische invasie zit de NAVO toch op één lijn. Onder Amerikaans president Donald Trump was dat wel anders. Ik heb NAVO-toppen meegemaakt waarbij de verdeeldheid zeer, zeer groot was. Dat wil niet zeggen dat er andere benaderingen zijn."

Balliauw wijst erop dat men in de Oost- en Centraal-Europese landen pleit voor een hardere NAVO-aanpak, in de West-Europese landen staat men daar huiverachtig tegenover. "Uiteraard voelt men in het oosten die dreiging van Rusland meer dan in Brussel", stelt Balliauw. 

Premier Alexander De Croo (Open VLD) maakt aan het begin van het NAVO-overleg nogmaals duidelijk dat het militaire bondgenootschap niet actief zal deelnemen aan de oorlog. "Maar we zullen er alles aan doen om de Russische federatie af te zwakken door middel van bijvoorbeeld sancties."

De ogen van de wereld zijn vandaag op Brussel gericht, maar intussen gaat de oorlog in Oekraïne onverminderd verder. Oekraïne heeft het Russische leger kunnen terugdringen bij Kiev, maar de regio's Loegansk en Donetsk krijgen het dan weer zwaar te verduren. Een overzicht van de belangrijkste ontwikkelingen op het terrein.

Volg het hieronder op de voet: