Salah Abdeslam antwoordt dan toch op vragen van 1 advocate: "Ik schaamde me omdat ik mijn bomgordel niet had gebruikt"

"Meneer de voorzitter, dames en heren, goeiemiddag. Vandaag wil ik gebruikmaken van mijn recht om te zwijgen." Al wie hoopte dat Salah Abdeslam vandaag meer duidelijkheid zou brengen over de laatste dagen van de IS-terroristen in Parijs, werd bij de zitting meteen teleurgesteld. 

Assisenvoorzitter Jean-Louis Périès drong nog even aan. "U hebt dat recht, maar het kan ook gevaarlijk zijn om te zwijgen." Abdeslam antwoordde dat hij zich daarvan bewust was. De voorzitter hield vol: "Wil u dan echt niks zeggen tegen de burgerlijke partijen?" "Dat heb ik al gedaan. Ik heb 6 jaar gezwegen. Dat was moeilijk, maar ik wilde die houding volhouden tijdens het proces. Bij het begin ben ik van idee veranderd. Ik heb gesproken, ik heb me respectvol naar de slachtoffers gericht. Maar vandaag wil ik niet meer spreken, ik kan niet meer. Ik hoef dat ook niet uit te leggen. Ik wil niet dat men mij een provocateur noemt als ik mijn redenen uitleg."

Daarop ging Abdeslam, gekleed in een zwart T-shirt, weer zitten. De voorzitter ging toch door met het verhoor. "Ik ga u toch mijn vragen stellen, meneer Abdeslam." Périès begon aan een reeks vragen over de auto's die Abdeslam huurde enkele dagen voor de aanslagen in Parijs, over wie hem het geld daarvoor gegeven had, en over de andere voorbereidingen voor de aanslagen. 

Uiteraard ging het ook over de verklaringen van Mohamed Abrini gisteren, die zei dat Abdeslam pas op het laatste moment de opdracht kreeg van zijn broer Brahim om deel te nemen aan de aanslagen, omdat Abrini had geweigerd. Maar Abdeslam bleef zwijgend voor zich uitstaren vanop de beschuldigdenbank.

Een andere vraag die nog altijd onbeantwoord blijft, is waarom Abdeslam zich niet heeft opgeblazen op 13 november, zoals de bedoeling was. Zelf heeft hij daarover gezegd dat zijn bomgordel niet werkte én dat hij zelf heeft beslist om de aanslag niet te plegen. 

"U bent aan het voetbalstadion Stade de France, en dan gaat u naar het 18e arrondissement, waar u uw gehuurde Renault Clio achterlaat. Als u zich dan toch niet wilde opblazen, waarom bent u niet gewoon teruggekeerd naar België? Nee, u gaat met uw bomgordel naar het 18e arrondissement. Wilde u zich niet daar opblazen?" Geen antwoord. In de opeisingsbrief die terreurgroep IS na de aanslagen verspreidde, was overigens sprake van een aanslag die in het 18e arrondissement had moeten plaatsvinden.

Ook de overige rechters van het assisenhof, de aanklager en de advocaten van de slachtoffers stelden de vragen die ze voorbereid hadden. "Bent u een marionet van uw broer, zoals hier gisteren is gezegd?", probeerde een bijzitster Abdeslam wat te provoceren. Maar ook dat bleef zonder resultaat. Na het verhoor door de rechters las voorzitter Périès nog de verklaring voor die Abdeslam de dag na zijn arrestatie, op 19 maart 2016, aflegde. Het is de enige verklaring die hij ooit tegenover de speurders heeft gedaan. Daarin vertelde hij dat hij auto's en schuilplaatsen had gehuurd, dat hij drie terroristen naar het Stade de France had gebracht, en daarna had beslist om zich niet op te blazen.

Aanklager Nicolas Le Bris besloot na een reeks onbeantwoorde vragen met een opmerking aan het adres van Abdeslam, die intussen weer was gaan staan: "Deze stilte bevestigt dat lafheid hét kenmerk is van terroristen. U had de mogelijkheid om antwoorden te geven nadat u wekenlang hebt aangekondigd dat u dat zou doen. U hebt niet één grammetje moed in uw lijf, het is lafheid in zijn zuiverste vorm."

Na een tijd nam Abdeslam toch nog even het woord, na een reeks vragen van Claire Josserand-Schmidt, de advocate van de Franse vereniging van terreurslachtoffers: "Ik had u beloofd dat ik op uw vragen zou antwoorden, dus ik zal op een paar vragen antwoorden. Maar ik weet dat het tot niks zal leiden. De feiten worden hier uit hun context gehaald. Men kijkt hier alleen naar wat (terreurgroep) IS gedaan heeft, en niet naar wat er in Syrië gebeurd is."

Op vraag van Josserand-Schmidt antwoordde Abdeslam dat hij had beslist om een bomgordel te dragen, maar ook om die niet te gebruiken: "Ik heb niet doorgezet tot op het einde. Ik heb geweigerd mijn bomgordel te gebruiken. Niet uit lafheid, niet uit angst. Ik wilde gewoon niet."

De advocate vroeg dan waarom Abdeslam bij zijn terugkeer in België gezegd had dat zijn bomgordel niet werkte (zoals experts later konden vaststellen, red.), en dat hij een volgende keer beter materiaal wilde. Abdeslam haalde even zijn schouders op: "Ik schaamde me omdat ik niet had doorgezet. Ik was bang voor hoe de anderen naar mij zouden kijken. Ik was 25 jaar. Ik schaamde me gewoon."

Ook andere advocaten waagden hun kans, maar kregen zelfs geen hoofdknik. Tot advocaat Méhane Mouhou hem vroeg naar het getuigenis van de moeder van een slachtoffer, dat veel indruk op Abdeslam leek te hebben gemaakt. Abdeslam bevestigde dat, maar voegde verder niet veel toe.

Tijdens de pauze reageerden verschillende slachtoffers en advocaten dat ze niet verrast waren door Abdeslams gedrag. Bruno Poncet, die de schietpartij in de concertzaal Bataclan overleefde, had dit zien aankomen, zegt hij: "Het is een logisch gevolg van hoe hij zich al het hele proces gedraagt. Hoe dichter we bij de feiten zelf komen, hoe meer Abdeslam zwijgt. Ik denk ook niet dat hij echt heeft nagedacht of hij zich zou opblazen. Hij heeft het gewoon niet gedurfd."

Een zelfde reactie bij Gérard Chemla, de advocaat van een honderdveertigtal slachtoffers: "Dit is geen ingeving van het moment, het maakt deel uit van de strategie van Abdeslam en zijn advocaten. En het is een strategie die werkt: hij teaset de hele tijd dat hij dingen gaat zeggen, en uiteindelijk zegt hij niks, behalve dan dat IS gelijk had en dat hij geen grote rol heeft gespeeld. Laten we ophouden om met zijn allen aan de lippen van Abdeslam te hangen."