Hoe kan je onpartijdig zijn over de moorden in Boetsja ?

"Beste nieuwsombudsman

De mogelijkheid dat het gebeuren in Boetsja in scène is gezet door de Oekraïners kan niet worden uitgesloten. Erger nog: het zou logisch zijn dat het inderdaad de Oekraïners waren die de mensen met witte armbanden hebben vermoord."

Die witte armbanden zijn een teken van sympathie of minstens neutraliteit tegenover de Russische bezetter.  Zelfs Russische ambassades verspreiden beelden waarin wordt gesuggereerd dat Oekraïense nationalisten mensen met die - Russische - witte armbanden zouden vermoord hebben. Die beelden zijn niet altijd betrouwbaar.  Wat volgens de propaganda op Twitter een witte armband is,  blijkt op scherper beeld eigenlijk het gezicht van een overledene te zijn

Er zijn wel slachtoffers die een witte armband dragen, maar op de beschikbare beelden vormen ze geen meerderheid. Het idee dat de ware toedracht zou geweest zijn dat Oekraïense nationalisten specifiek mensen met witte armbanden zouden geviseerd hebben, strookt in elk geval niet met de beschikbare beelden. 

Rusland blijft ook zeggen dat de Russische troepen al weg waren toen de lijken op straat verschenen. Maar satellietbeelden, bestudeerd door de New York Times, suggereren dat minstens 11 lichamen er al lagen tussen 9 en 11 maart.  Andere lichamen dateren van later.  Bijvoorbeeld de man waarvan de handen op de rug waren gebonden, is kennelijk pas later omgebracht.   

Het beeld dat je dan krijgt, is dat er eerst blind geweld is geweest. Dat er geschoten is op alles wat bewoog, ook op mensen op de fiets met boodschappen. En later zijn dan kennelijk nog andere mensen zonder vorm van proces geëxecuteerd.  

Het belangrijkste argument blijft toch wat mensen ter plaatse zelf vertellen en die hebben het over Russische of Tsjetsjeense daders. Een vrouw vertelt dat Russische soldaten zonder waarschuwing het vuur openden, toen iemand het huis verliet om hout te halen. Een man vertelt dat zijn schoonzoon zonder meer werd afgemaakt met een schot in het hoofd door Tsjetsjeense soldaten. In alle onpartijdigheid lijkt het toch moeilijk vol te houden dat het leed van nabestaanden het gevolg zou zijn van "enscenering". 

Intussen spreken de Oekraïense president en anderen over “genocide”. Genocide betekent dat je probeert om een hele groep mensen, als groep, uit te roeien. Hoe gruwelijk de gebeurtenissen ook zijn, daar is nog echt geen bewijs voor.  Net zomin is er bewijs dat Oekraïne, nog voor de Russische invasie, een "genocide" zou gepleegd hebben in de Donbassregio, wat dan weer beweerd werd door de Russische president. 

Genocide is een woord waar we heel zuinig op moeten zijn. En ik vind het dan ook terecht dat de redactie dat voorlopig zelf niet in de mond neemt. Oorlogsmisdaden zijn erg genoeg.

Rusland is ook geen lid van het Internationaal Strafhof. Rusland levert normaal geen verdachten uit. Wanneer westerse leiders roepen over mensen voor het gerecht brengen, mogen journalisten antwoorden dat dat lang niet evident is. 

Het is overigens ook lang niet zeker of echt alle slachtoffers in massagraven het slachtoffer waren van blind geweld of executies door Russische eenheden.

Maar het is wél zo dat Human Rights Watch eerder al getuigenissen had verzameld over Russische militairen die executies zonder proces uitvoerden. Boetsja valt op omdat er beelden zijn, maar het lijkt niet alleen te staan. Je kan toch ook alleen maar in alle onpartijdigheid op die verzamelde getuigenissen wijzen. 

"Beste nieuwsombudsman,

De onmenselijke behandeling van Russische krijgsgevangenen door de Oekraïners (...)   Ik hoop dat uw redactie deze zaak de aandacht geeft die het waard is."

Ook in alle onpartijdigheid kan je zeggen dat een onderzoek aankondigen beter is dan zeggen: "Het is geënsceneerd." Maar over de resultaten van dat onderzoek horen we weinig.  En intussen doken er nog nieuwe beelden op die de indruk geven dat een aantal Russische krijgsgevangenen zonder reden werden gedood. Westerse media zouden best wel wat vragen mogen stellen daarover aan president Zelenski. Want de misdaden van de één zijn geen vrijgeleide voor de ander. 

Je kunt in alle onpartijdigheid zeggen dat de Russische stelling op dit moment weinig geloofwaardig is. Maar de redactie moet ook niet meegaan in de retoriek over een genocide en ook aan de Oekraïense zijde mogen kritische vragen worden gesteld, bijvoorbeeld over de behandeling van krijgsgevangenen.