Koken met microgolf en maximaal 100 km/u rijden: zo wil overheid dat we energie besparen, maar hoe zinvol is dat?

In navolging van onder meer Nederland vorige week, komt ook ons land nu met een campagne om burgers aan te moedigen minder energie te verbruiken. Het initiatief komt er niet alleen na de hoge energieprijzen, maar ook na de Russische inval in Oekraïne. "Het maakt duidelijk hoe afhankelijk Europa is van gas en olie uit Rusland", klinkt het.

"Verschillende Europese landen nemen daarom maatregelen om hun energieafhankelijkheid af te bouwen", gaat het voort. "Ook België wil minder afhankelijk zijn van gas en olie uit Rusland. Overheden, bedrijven en gezinnen helpen mee door minder energie te verbruiken. Ook jij hebt impact." Op de website ikhebimpact.be staan er 5 concrete tips om minder energie te verbruiken.

Dit zijn de tips:

De website raadt aan om de verwarming een graadje lager te zetten wanneer je thuis bent. Volgens de overheid bespaar je zo tot 240 euro per jaar. "Verwarm alleen de ruimtes waar je bent en sluit de deuren van kamers die je niet verwarmt, zoals je slaapkamer of berging", klinkt het.

Het verlagen van de verwarming kan effectief een groot verschil maken. Energie-expert Ronnie Belmans van EnergyVille noemt deze tip eigenlijk een "no-brainer". "Zeker wie een automatische thermostaat heeft of een thermostaat heeft met een app kan dat heel eenvoudig doen", zegt hij aan VRT NWS.

Ook de tweede tip hangt samen met het verwarmen van de woning. "Zet je verwarming op 15 graden een uur voor je gaat slapen of een uur voor je van huis vertrekt", luidt het. "De warmte blijft nog lang genoeg in huis hangen." 

Die redenering klopt. Wat niet wordt meegegeven, maar wel belangrijk is, is dat je dit het best enkel doet als je langer dan twee uur weg bent, want anders kost de heropstart van je ketel te veel energie.

Wie vloerverwarming heeft, zet trouwens het best die thermostaat ook niet te laag (red. deze tip wordt wel meegegeven door de overheidscampagne). Het grootste nadeel van vloerverwarming is namelijk dat het een traag systeem is (los van de initiële hoge kostprijs om vloerverwarming aan te leggen).

"Deze maatregel heeft wel minder impact dan de vorige", zegt Belmans. "Het is eigenlijk interessanter om niet alleen je verwarming een uur vroeger uit te zetten, maar je huis ook een uurtje vroeger op te warmen."

Daarnaast raadt de expert aan om een onderhoudstechnicus te laten langskomen. "Die kan de stooklijn optimaliseren waardoor je verwarming efficiënter kan opwarmen", legt hij uit. "Die kan ook sleutelen aan de temperatuur van je verwarmingsketel. Die staat vaak te hoog, maar dat werk laat je best over aan een vakman."

Voor goed geïsoleerde nieuwe of grondig gerenoveerde woningen, is de impact van deze tip volgens Belmans nog minder. "Een versnelde renovatie en doorgedreven normen bij nieuwbouw zijn essentieel om verhoogd comfort en laag energieverbruik echt met elkaar te koppelen."

De volgende tip is om zogenoemde energievreters onder de loep te nemen. Dat zijn huishoudtoestellen die veel energie verbruiken. "Wil je een nieuwe wasmachine, televisie of diepvriezer kopen? Hou dan rekening met het energielabel", klinkt het.

Bekijk ook de instellingen van die toestellen. Voor een diepvriezer bijvoorbeeld is de ideale temperatuur volgens de website min 18 graden Celsius. "Elke graad kouder komt overeen met 5 procent extra verbruik", klinkt het. "Ontdooi je diepvriezer zodra je ijsafzetting vaststelt. Een ijslaag van 2 mm verbruikt 10 procent meer energie."

Een diepvriezer in een warme ruimte verbruikt ook meer dan in een koude ruimte. "Plaats hem dus in een kelder, een garage of in een andere niet-verwarmde ruimte", klinkt het nog. Belmans onderschrijft die tip en vult nog aan: "Een gevulde diepvries verbruikt ook minder dan een lege. Als je een lege diepvries opent, komt er warme lucht in en die moet dan weer afgekoeld worden."

Een tip die niet wordt meegegeven, maar die ook interessant kan zijn, is het vervangen van oude gloeilampen en zelfs klassieke spaarlampen door led-lampen. "Led-lampen kunnen een grote impact hebben op je energieverbruik", legt Belmans uit. "Zeker op plaatsen die lang verlicht worden. Voor een kelder waar je bijna nooit komt, kun je eventueel nog een uitzondering maken."

Nog een eenvoudige tip die vreemd genoeg niet wordt aangehaald, is het bekijken van sluimer- of sluipverbruik: het is de naam voor het verbruik van apparaten in stand-bymodus. Heel wat elektrische toestellen blijven dus energie verbruiken, ook al gebruik jij ze niet actief.

In een doorsnee gezin zijn dit de grootste oorzaken van sluimerverbruik:

• Computer met al zijn randapparatuur (printer, scherm...): kost je tot 120 euro per jaar aan sluimerverbruik
• Tv met digicorder: 60 euro per jaar
• Koffiezetapparaat: 20 euro per jaar
• Hifi-installatie: 20 euro per jaar 
• Oven/microgolf met digitale klok: 15 euro per jaar

Tel je dit allemaal samen, dan kom je aan een bedrag van 235 euro, berekende onze redactie vorige maand nog. Je kan dus heel wat euro's besparen door deze geniepige toestellen volledig uit te schakelen. "Wat niet in het stopcontact moet zitten, trek je beter uit", zegt Belmans daarover.

Nog een aanvulling van Belmans voor wie zonnepanelen en een digitale teller heeft. "Probeer energie te verbruiken wanneer de zon schijnt", zegt hij. "Als je bijvoorbeeld iets wil opladen. Doe dat overdag. Gebruik bijvoorbeeld een timer om toestellen zo te laten opladen."

Ook voor verplaatsingen worden tips gegeven. "Kies voor wandelen, de step of de fiets voor korte afstanden. Het houdt je niet alleen fit, het is ook nog eens goedkoop en duurzaam", klinkt het een beetje schools.

Daarnaast wordt ook het openbaar vervoer aangeraden boven de auto. Wie toch met de auto rijdt, doet dat volgens de website het beste wat trager. "Of je nu met een benzine-, diesel- of elektrische auto rijdt, kies voor zuinig rijden", klinkt het.

Trager rijden kan inderdaad een aanzienlijk verschil maken. Dat hoeft trouwens niet meteen tot 100 kilometer per uur te zijn, zoals de overheidscampagne aanraadt. Volgens recent onderzoek van het Europees Milieuagentschap (EEA) kan het verlagen van de maximumsnelheid van 120 naar 110 kilometer per uur al een aanzienlijk verschil maken: 12 procent minder diesel en 18 procent minder benzine.

De maximumsnelheid nog verder verlagen tot 100 kilometer per uur kan volgens sommige studies zelfs leiden tot een kwart minder brandstofverbruik. Al hangt het ook wat samen met rijstijl. Een agressievere rijstijl kan die winst meteen tenietdoen.

Belmans is het eens met deze tip en verwacht dat deze ook de grootste impact kan hebben op Poetin en dus mogelijk ook de oorlog in Oekraïne, meer daarover onderaan.

De laatste tip keert terug naar de keuken. Opvallend, hier wordt vooral aangeraden om de microgolfoven te gebruiken om iets op te warmen. "Die verslindt tot 4 keer minder energie dan inductie of een gasvuur", klinkt het. 

Hier is Belmans het niet helemaal mee eens. "Het klopt dat een microgolfoven minder verbruikt dan een kookvuur, maar eten moet ook nog lekker zijn natuurlijk", zegt hij. "Vaak gaat het om opwarmen van al bereide of kant-en-klare maaltijden waarbij een groot deel van de energie al verbruikt werd voor het voedsel opgewarmd wordt in de microgolfoven."

Daarnaast wordt volgens de campagne inductie -terecht- verkozen boven gas. "Bij een inductieplaat gaat 90 procent van de opgewekte energie effectief naar het opwarmen van de pan, terwijl dat bij een gasvuur slechts 60 procent is", klinkt het. "Ook tijdens het koken, helpen kleine gewoontes zoals een deksel op de pot."

"Zelfs nu is gas nog steeds per kilowattuur goedkoper dan elektriciteit, maar dat verschil wordt niet tenietgedaan door de efficiëntie van een inductieplaat. Je verbruikt minder energie met inductie, maar het kost meer", zegt Belmans daarover. "Dat deksel op de pot is trouwens echt wel belangrijk. Bij het koken van een ei bijvoorbeeld heb je de helft minder energie nodig als je een deksel op de pot legt."

De website verwijst daarna door naar de gewestelijke websites voor renovatie- en energiepremies. "Met kleine of grote investeringen maak je jouw woning energiezuiniger", klinkt het. "Een energiezuinig huis levert veel op: je verbruikt minder energie, je bespaart op je energiefactuur en je helpt het klimaat."

Wat is de mogelijke impact van al deze tips? Op de gasprijs zal de impact minimaal zijn. Een groot deel van het Belgische gasverbruik is voor de rekening van de industrie en de elektriciteitsproductie. En de gasprijzen worden bovendien internationaal bepaald. Daarnaast gaat Poetin deze maatregelen nauwelijks voelen en zal de impact daarvan op het conflict in Oekraïne minimaal zijn.

"We verbruiken zowat 30 terawattuur aan aardgas voor woningverwarming", legt Belmans uit. "Als we de verwarming overal zouden verlagen tot 18 graden (red. kouder dan wordt aangeraden) zouden we zo tot 6 terawattuur minder kunnen verbruiken. Dat lijkt veel, maar ons totaalverbruik inclusief de industrie en elektriciteitsproductie bedraagt 180 terawattuur. Poetin gaat dat niet voelen als dat daalt tot 174 terawattuur."

Willen we Poetin wél pijn doen, dan is de vierde tip volgens Belmans mogelijk nog de beste. "Als alle personenwagens in Europa nu effectief maximaal 100 kilometer per uur rijdt op de snelweg, kunnen we tot 20 procent minder olie verbruiken. Het tijdverlies voor ons is klein, maar dergelijke daling gaat Poetin wel degelijk voelen als we dat in heel Europa doen."

Kort samengevat: "Alle tips zijn goed om onze eigen energiefactuur naar beneden te krijgen en dus voor onze eigen portemonnee. Wil je een persoonlijke impact hebben op de oorlog in Oekraïne en op de portemonnee van Poetin? Rij dan trager of minder."