CHECK - Neen, Google Maps heeft deze week geen Russische "piepschuimen nepvliegtuigen" onthuld

De Russische nieuwswebsite Daily Storm schreef maandag dat de online kaartendienst Google Maps alle Russische militaire installaties en geheime legerbasissen niet langer onzichtbaar zou maken, in tegenstelling tot gelijkaardige basissen in andere landen. Hetzelfde nieuws werd verspreid door een onofficieel Twitterprofiel gelieerd aan het Oekraïense leger. Heel wat Oekraïense en internationale media namen het over.

Maar het bericht klopt niet. Google Maps is niet gestopt met het 'censureren' of onscherp weergeven van Russische legerbasissen: dat is in het verleden namelijk nooit het geval geweest. Op Twitter ontkende een woordvoerder van Google Maps dat er iets gewijzigd was aan de resolutie of scherpte van de luchtfoto's.

Het klopt dat bepaalde militaire en andere gevoelige locaties in andere landen op Google Maps onscherp zijn weergegeven. Dat is bijvoorbeeld het geval voor de luchtmachtbasis van Kleine Brogel in ons land.

Maar die regel geldt niet voor alle legerbasissen ter wereld, en gold ook niet voor militaire locaties in Rusland. Die waren altijd al te zien op satellietfoto's - overigens niet enkel in Google Maps, maar ook op Russische kaartendiensten zoals Yandex.

Het virale bericht over de 'nieuwe' satellietbeelden van Russische militaire installaties zorgde ervoor dat heel wat nieuwsgierige mensen legerbasissen op Google Maps gingen opzoeken. Dat leidde tot extra misverstanden over wat er op de foto's precies te zien is.

Vooral één bepaald satellietbeeld sprak tot de verbeelding. Op een niet nader genoemde luchtmachtbasis lijken enkele vliegtuigen in stukken te liggen. Dat leidde tot speculaties dat het zou gaan om 'nepvliegtuigen' uit piepschuim.

(Lees verder onder de afbeelding.)

De praktijk om gebruik te maken van nepvliegtuigen of ander nagemaakt militair materiaal, bedoeld om de tegenstander te misleiden, bestaat wel degelijk. 'Militaire dummies' worden dergelijke nagemaakte wapens of voertuigen genoemd. Ook het Russische leger beschikt met zekerheid over fake opblaasbare tanks en vliegtuigen, gemaakt uit stof en enkel gevuld met lucht.

Toch zijn op de foto van de Russische luchtmachtbasis die nu circuleert geen 'piepschuimen nepvliegtuigen' te zien.

Het bewuste satellietbeeld uit Google Maps toont een deel van een militaire luchthaven in Lipetsk, een stad van een half miljoen inwoners in het westen van Rusland, op zo'n 435 kilometer van Moskou. Op de luchtmachtbasis van Lipetsk is een historisch opleidingscentrum voor Russische militaire piloten gevestigd.

Een deel van de basis in Lipetsk dient echter al jaren voor het stockeren van oude of reservevliegtuigen. Dat was al het geval in 2005, toen een vliegtuigliefhebber een bezoek kon brengen aan de luchthaven en er een fotoreportage over maakte.

Satellietbeelden van Maxar Technologies tonen hoe in Lipetsk al sinds 2010, op een voormalig stuk start- en landingsbaan, rijen vliegtuigen van verschillende types gestockeerd staan. Afgaand op de foto's gaat het vooral om oude sovjet-gevechtsvliegtuigen van het type MiG-25 of MiG-31.

Op de historische satellietbeelden is te zien hoe doorheen de jaren op het tarmac allerlei vliegtuigen opduiken en weer verdwijnen. Ook is te zien hoe sommige vliegtuigen deels ontmanteld worden - hetzij voor reparatie, hetzij om wisselstukken te recupereren.

Ten slotte heeft de virale satellietfoto ook niets te maken met de recente Russische inval in Oekraïne. In Google Earth blijkt dat de opname al dateert van 8 oktober 2021.