Amerikaan zit 32 jaar onterecht in de cel voor moord, vergoeding van 1,4 miljoen euro in het verschiet

25 maart 1990, San Francisco.  De 30-jarige Cubaan Felix Bastarrica maakt een ommetje door de South of Market-wijk wanneer een witte auto voor zijn neus stopt. Een gewapende man stapt uit, er ontstaat een woordenwisseling en Bastarrica wordt in koelen bloede in het hoofd geschoten.

Kilometers verderop brengt Joaquin Ciria op dat moment tijd door met zijn vriendin en pasgeboren zoon nadat hij eerder die dag “Pac-Man” had gespeeld in een arcadehal. Iets wat twee getuigen bevestigen. Een waterdicht alibi, zou je denken, maar de politie denkt daar anders over.

Al snel doen de geruchten de ronde dat zowel Ciria als Bastarrica in het drugsmilieu actief is, en het Ciria was die de trekker heeft overgehaald. Drie ooggetuigen beweren hem te hebben gezien. Wanneer de 18-jarige George Varela – in ruil voor onschendbaarheid – verklaart dat hij de vluchtwagen bestuurde met Ciria aan boord, is de zaak gesloten, ook al ontbreekt fysiek bewijs. Ciria vliegt één jaar na de feiten levenslang de gevangenis in.

In realiteit heeft de daadwerkelijke moordenaar de geruchtenmolen over Ciria in gang gestoken om de aandacht van hem af te leiden. Twee van de drie ooggetuigen staan eigenlijk te ver van de plaats delict om Ciria effectief te kunnen identificeren. Varela geeft dan weer aan meerdere mensen toe dat hij door de inspecteurs onder druk werd gezet om Ciria als moordenaar aan te wijzen. Dezelfde inspecteurs overigens die datzelfde jaar ook bij de onterechte veroordeling van Maurice Caldwell betrokken zijn, wat die laatste 20 jaar cel oplevert.

Ciria zelf blijft voet bij stuk houden dat hij onschuldig is. Drie decennia na datum treedt Robert Sacorro uit de schaduw om hem daarin bij te staan. Sacorro hield zich op het moment van de feiten vlakbij schuil in een hotel, nadat hij zelf een man had doodgeschoten. Niet alleen kent en herkent hij de moordenaar, hij ziet ook hoe met Bastarrica een goede vriend van hem wordt neergehaald. 

Bij gebrek aan vertrouwen in de politie en doordrongen van wraakgevoelens besluit hij niet in het voordeel van Ciria te getuigen, maar achter de moordenaar aan te gaan. In plaats daarvan belandt hij zelf achter slot en grendel voor de moord die hij heeft gepleegd. Sacorro houdt jarenlang de lippen stijf op elkaar, tot zijn geweten hem te veel parten speelt. “Iets waar ik me nu diep voor schaam”, verklaart hij aan de Innocence Commission.

Die Innocence Commission – vrij vertaald “Commissie van Onschuld” – wordt in 2020 opgericht om met wettelijke en medische expertise gevangenen bij te staan die onterecht veroordeeld werden. De ploeg vrijwilligers keert na de getuigenis van Sacorro het dossier van Ciria maandenlang binnenstebuiten, om unaniem tot één besluit te komen: zijn rechtszaak bestond uit een opeenstapeling van fouten en Ciria werd 32 jaar lang onterecht van zijn vrijheid beroofd. Op een nieuw proces afgelopen maandag werd zijn veroordeling dan ook vernietigd. 

“Dit is geweldig”, reageert zoon Pedro Ciria achteraf bij lokale media. Ook Ciria’s ex-partner, die al die tijd is blijven verkondigen dat hij tijdens de avond van de moord bij haar was, barst in tranen uit. Ciria zelf bedankt de rechter voor zijn tweede kans. Als alles goed gaat, is hij nog deze week op vrije voeten.

“We zijn dankbaar voor het werk van de Innocence Commission”, verklaart openbare aanklager van San Francisco Chesa Boudin. “Zijn verloren jaren kunnen we niet teruggeven, maar we zijn wel blij dat deze fout is rechtgezet.” De wet van de staat Californië schrijft voor dat onterecht veroordeelden 128 euro per vastgezeten dag mogen terugvorderen. In Ciria’s geval komt dat neer op meer dan 1,4 miljoen euro.

Onterechte veroordelingen zijn een groot probleem in de Verenigde Staten. Volgens Boudin is in Californië alleen al weet van 270 gevallen sinds deze sinds 1989 worden geregistreerd, goed voor in totaal 2.104 jaar van hun leven en 275 miljoen dollar aan vergoedingen.