Britse onderzoekers ontdekken mogelijke link tussen 5 soorten bacteriën en agressieve prostaatkanker

"We kennen al een aantal sterke verbanden tussen infecties en kanker. Zo kan bijvoorbeeld de aanwezigheid van de Helicobacter pylori-bacterie in het spijsverteringskanaal leiden tot maagzweren en ze wordt geassocieerd met maagkanker. En sommige types van het HPV-virus kunnen baarmoederhalskanker veroorzaken", zei projectleider professor Colin Cooper van de Norwich Medical School van de University of East Anglia (UEA). 

"We wilden uitzoeken of bacteriën gelinkt konden worden aan de manier waarop prostaatkanker groeit en zich verspreidt." 

"Hoewel prostaatkanker verantwoordelijk is voor een groot deel van alle overlijdens van mannen aan kanker, is het doorgaans meer een ziekte waar mannen mee sterven in plaats van er aan te sterven", zei mede-auteur dokter Jeremy Clark, eveneens van de Norwich Medical School. 

"Er is weinig geweten over wat maakt dat sommige prostaatkankers agressiever worden dan andere. Nu hebben we aanwijzingen dat bepaalde bacteriën hierbij betrokken zijn en een deel zijn van de puzzel."   

Het team van UEA werkte samen met collega's uit andere instellingen om urine- en weefselstalen te analiseren van meer dan 600 patiënten met of zonder prostaatkanker. 

En de onderzoekers ontwikkelden methodes om de bacteriën te vinden die geassocieerd waren met agressieve prostaatkankers. 

"Om de bacteriën te detecteren, gebruikten we veel verschillende benaderingen, waaronder het sequencen van het volledige genoom van de weefselstalen, een methode die steeds meer gebruikt wordt nu we overgaan naar een tijdperk van genomische geneeskunde", zei dokter Rachel Hurst, eveneens van de Norwich Medical School van UEA en de eerste auteur van de studie. 

"Als tumorstalen gesequencet worden, wordt ook het DNA van de aanwezige ziekteverwekkers gesequencet, wat het mogelijk maakt bacteriën op te sporen", zei ze. "We vonden verschillende soorten bacteriën die geassocieerd waren met agressieve prostaatkanker, en een aantal daarvan zijn nieuwe soorten die nooit eerder gevonden zijn." In totaal ging het om vijf soorten bacteriën, waarvan er drie nieuw zijn. 

Twee van de drie nieuwe bacteriesoorten die het team gevonden heeft, werden overigens genoemd naar de geldschieters van de studie: Porphyromonas bobii, naar The Bob Champion Cancer Trust, en Varibaculum prostatecancerukia, naar Prostate Cancer UK.

Tot de reeks bacteriën die het team gevonden heeft, behoren Anaerococcus, Peptoniphilus, Porphyromonas, Fenollaria en Fusobacterium. Dat zijn allemaal anaerobe bacteriën, wat betekent dat ze graag groeien zonder dat er zuurstof aanwezig is. 

"Als een van die specifieke anaerobe bacteriën gevonden werd in de stalen van de patiënt, was dat gelinkt aan de aanwezigheid van een erger stadium van prostaatkanker en een snellere progressie naar een agressieve ziekte", zei Hurst. "We hebben ook potentiële biologische mechanismen geïdentificeerd die kunnen verklaren hoe deze bacteriën gelinkt kunnen zijn aan kanker." 

Mannen bij wie één of meer van die vijf bacteriën in hun urine, prostaat- of tumorweefsel gevonden werden, hadden 2,6 keer meer kans om hun vroege prostaatkankerstadium te zien uitlopen op een vergevorderde ziekte dan mannen bij wie geen enkele van de bacteriën werd gevonden. 

De aanwezigheid van de bacteriën in de stalen van patiënten met een agressieve prostaatkanker vormt geen bewijs dat de bacteriën de oorzaak zijn van de kanker of de ziekte erger maken. 

"Er zijn een aantal dingen die we nog niet weten, onder meer hoe mensen deze bacteriën oplopen, of de bacteriën de kanker veroorzaken of dat een zwakke immuunreactie de groei van de bacteriën mogelijk maakt", zei Hurst. 

Als onderzoek dat nu aan de gang is, de rol van de bacteriën bij de agressieve kankers bevestigt, denken de onderzoekers dat ze testen zullen kunnen ontwikkelen om na te gaan welke mannen het meeste risico lopen. En mogelijk kunnen dan ook antibiotica ingezet worden tegen de bacteriën, zodat de prostaatkankers niet evolueren tot een agressieve vorm. 

"Er lijkt een duidelijke link te zijn tussen deze bacteriën en de manier waarop de kanker zich gedraagt. We moeten deze verhouding nog beter leren begrijpen, maar het is een belangrijke stap naar de ontwikkeling van een goedkope en snelle test die de beslissingen over een behandeling kan aansturen", zei professor Daniel Brewer van de Norwich Medical School.

"Weten wanneer we kunnen toekijken en wachten of wanneer we een behandeling moeten opstarten, is een grote uitdaging voor mensen met prostaatkanker. Als we de agressieve kankers in het vizier kunnen nemen en de andere patiënten onnodige behandelingen kunnen besparen, zal dat de manier waarop we deze ziekte aanpakken aanzienlijk verbeteren." 

Het team wijst er wel op dat een eventuele behandeling met antibiotica niet eenvoudig zal zijn. Sommige bacteriën hebben een gunstig invloed op de gezondheid en het is niet eenvoudig om de schadelijke bacteriën te verwijderen zonder ook de bescherming die de goede bacteriën bieden, weg te nemen. Bovendien dringen antibiotica niet erg goed in de prostaat door.   

"Dit onderzoek heeft een mogelijk verband aangetoond tussen meer agressieve prostaatkankers en de aanwezigheid van bepaalde bacteriën in de prostaat en in urine. Of dit oorzaak of gevolg is, is niet duidelijk en zal het onderwerp zijn van verder onderzoek", zei uroloog Robert Mills van het Norfolk and Norwich University Hospital. 

"Het verband tussen de groei van bacteriën en kanker is niet altijd rechtlijnig. Het werk met de kankergroep van de Norwich Medical School heeft ons toegelaten een mogelijke link aan te tonen tussen bacteriën die in de prostaat leven en ernstige vormen van prostaatkanker. Dit zal verder onderzoek mogelijk maken om vast te stellen of er oorzakelijke verbanden zijn tussen de microben en de kanker", zei professor John Wain van het Qadram Institute. 

Het onderzoek werd gefinancierd door The Bob Champion Cancer Trust en Prostate Cancer UK. Het werd geleid door de University of East Anglia in samenwerking met het Quadram Institute en het Norfolk and Norwich University Hospital. Andere medewerkers waren afkomstig uit de universiteiten van Oxford, Cambridge, Manchester, St Andrews en Auckland in Nieuw-Zeeland, het Earlham Institute, het Institute of Cancer Research, de Royal Marsden NHS Foundation Trust en Cancer Research UK. 

De studie is gepubliceerd in European Urology Oncology. Dit artikel is voornamelijk gebaseerd op een persbericht van de University of East Anglia.