Belgische forensisch experten naar Oekraïne voor identificatie oorlogsslachtoffers

Oekraïne en het Internationaal Strafhof vragen België om mensen van het slachtoffer-identificatieteam van de federale politie naar Oekraïne te sturen. Ons land heeft namelijk heel wat ervaring met de identificatie van mensen die gestorven zijn in een oorlog.

Minister van Justitie Vincent Van Quickenborne (Open VLD) gaat in op die vraag. "We hebben vergaderd met de top van de federale politie en afgesproken dat we inderdaad mensen zullen sturen", zegt hij in de Kamer. "Op voorwaarde dat hun veiligheid gegarandeerd is en dat ze vrijwillig gaan."

Het gaat van om experten van het team Disaster Victim Identification (DVI) van de federale politie. Dat DVI-team was eerder al in Oekraïne om slachtoffers te identificeren van lijnvlucht MH17, de vlucht die in 2014 boven Oekraïne werd neergeschoten.

Christl Verbiest is wetsdokter en tandarts bij het DVI-team en was erbij toen het team ter plaatse ging na de crash van vlucht MH17, maar in oorlogsgebied is ze nog nooit geweest. "Er is mij altijd gezegd dat wij niet in een oorlogsgebied gaan werken. Uiteindelijk is dat redelijk gevaarlijk en het is ook nog heel vroeg", vertelt ze in De Wereld Vandaag op Radio 1.

Beluister hier het volledige gesprek met Christl Verbiest in De Wereld Vandaag op Radio 1:

Het is ook onduidelijk in welke omstandigheden het team in Oekraïne aan de slag zou moeten. Toen het DVI-team in 2004 naar Indonesië trok om te helpen bij de identificatie van de meer dan 230.000 slachtoffers van de tsunami, konden ze rekenen op hulp ter plaatse.  "Er waren mensen die ervoor zorgden dat de lichamen op bepaalde punten werden samengebracht, zodat dat we daar konden werken", legt Verbiest uit. "Ik heb er absoluut geen zicht op hoe dat in Oekraïne verloopt op dit ogenblik." 

"Alles hangt af van de verwachtingen ter plaatse", aldus Verbiest. "Verwachten ze dat we burgers identificeren, of soldaten?" Soldaten dragen vermoedelijk een teken of medaillon met persoongegevens, maar bij burgers ligt dat anders. "Ik denk niet dat burgers met identiteitspapieren rondlopen tijdens een oorlog."

Op dit moment gebeuren er in Oekraïne veel visuele identificaties, waarbij vrienden of familie aangeven of ze het lichaam van hun geliefde al dan niet herkennen. "Maar dat is wetenschappelijk totaal niet onderbouwd is", weet Verbiest. "Er komt namelijk altijd een psychologisch element bij kijken: de ene ontkent dat hij iemand herkent, en de andere zegt over eender welk lichaam dat hij het herkent."

Concreet zal het dan ook moeilijk zijn om bijvoorbeeld lichamen uit massagraven te identificeren. Wat het DVI-team wel zou kunnen doen is de post-mortumgegevens van de lichamen invoeren in een databank. "Als er later ante-mortem gegevens zijn, kunnen we checken of er een match is", legt Verbiest uit.

Mogelijk is er in Oekraïne ook voornamelijk vraag naar ondersteuning en expertise, vermoedt Verbiest. "Hoe pakken we dit het best aan? Hoe doen we dit? Misschien is dat hun vraag."

Zelf weet de wetsdokter ook nog niet of ze naar Oekraïne zou willen afreizen. "Dit zou anders zijn. Ik vond MH17 totaal anders dan de tsunami. De aanslagen in Zaventem waren weer heel anders", getuigt ze. "Ik vind het erg dat we te maken krijgen met zaken die niet moeten. Een tsunami is een natuurramp. Dat is heel erg, maar dat gebeurt. Terwijl andere dingen eigenlijk niet hoeven. En dat maakt het moeilijker."