Macron tegen Le Pen in de Franse presidentsverkiezingen: hoe het toch nog spannend kan worden

De resultaten van de eerste ronde stuurden een zoveelste schok door politiek Frankrijk.  De kandidaten van de “klassieke” partijen haalden niet eens vijf procent. Wat overblijft, is een driedeling. President Macron zit geklemd tussen twee radicalen: Marine Le Pen op rechts en Jean-Luc Mélenchon op links. Die laatste overleefde de eerste ronde nipt niet. Hij is dan wel uitgeschakeld, zijn kiezers zijn dat niet. Zij doen wél mee aan de tweede stembeurt en hun stem kan doorslaggevend zijn.

Emmanuel Macron haalde in die eerste ronde 27,8 procent, tegen 23,1 voor Marine Le Pen. Allebei moeten ze dus kiezers uit andere hoeken aantrekken, om aan een meerderheid te komen. Le Pen kan al rekenen op de mensen die in de eerste ronde voor Eric Zemmour hebben gestemd, die andere uiterst-rechtse kandidaat. Zemmour kreeg zeven procent, het overgrote deel daarvan zal nu Le Pen stemmen. Wég voorsprong voor Macron dus. 

De president moet zijn extra stemmen dus elders halen, bijvoorbeeld bij de linkse kiezer. Maar gaat die wel stemmen, of blijft zij of hij gewoon thuis? Want voor links is het zondag zoiets als kiezen tussen de pest en de cholera. Vijf jaar geleden hebben veel linksen met frisse tegenzin – toen was het ook al Le Pen tegen Macron – toch maar voor Macron gekozen. Maar vijf jaar later zegt een aantal van hen bedrogen te zijn uitgekomen. Veel jongeren, die overwegend voor Mélenchon hebben gestemd, hebben géén zin in nog eens vijf jaar van hetzelfde. 

Jean-Luc Mélenchon zélf mag dan in zijn toespraak na de eerste ronde wel vier keer hebben gezegd "er mag geen enkele stem naar Le Pen gaan", zijn kiezers verstaan dat niet noodzakelijk als een oproep om voor Macron te stemmen. Voor hen komt de president uit een andere wereld, uit ‘la France d’en haut’. De heersende klasse, de globale elite die lak heeft aan de problemen van de gewone Fransen.

Emmanuel Macron heeft goed begrepen waar de wind vandaan komt. Hij heeft zijn voorlaatste campagnedag doorgebracht in Saint-Denis, een multiculturele voorstad van Parijs waar overweldigend Mélenchon is gestemd. Vrijdag was hij in Figeac in het zuidwesten, een streek die traditiegetrouw eerder links stemt. De boodschap is duidelijk. Macron wil rekening houden met alle gevoeligheden, ook die van moslims of mensen met een migratie-achtergrond. Stemmen voor Le Pen is kiezen voor verdeeldheid, stemmen voor Macron is stemmen voor één Frankrijk, een land dat alle handen, kan en wil gebruiken. Zoiets. 

Macron heeft de voorbije weken zijn beleid verdedigd maar toch ook – een beetje – mea culpa geslagen. Hij zal bij zijn volgende mandaat "meer naar de Fransen luisteren". Hij wil "zijn beweging verbreden". Het probleem van Macron is natuurlijk dat hij na vijf jaar regeren een deel van zijn geloofwaardigheid kwijt is. Had Macron vijf jaar geleden ook al geen zuivere hemel beloofd? Dat Macron nu dus de kaart trekt van de man die Frankrijk het meest klimaatvriendelijke land van Europa gaat maken, dat hij gaat luisteren naar ieders noden… Velen zien dat als loze verkiezingspraat. Of als een poging om de linkse klimaatkiezer achter hem te krijgen. 

En Marine Le Pen? Het moet gezegd, alle peilingen van de voorbije tien dagen geven aan dat zij het niét zal halen. De meeste geven rond de 55 procent voor Macron, tegen 45 voor Le Pen. De tijd is bovendien voorbij dat uiterst-rechts het in de stembus altijd beter doet dan in de peilingen. De Fransen durven tegenwoordig echt wel toe te geven dat ze voor Le Pen stemmen.  Le Pen lijkt het dus veel beter te zullen doen dan vijf jaar geleden – toen ze in de tweede ronde 34 procent haalde - maar het lijkt erop dat ze alweer naast het presidentschap zal grijpen.  

Le Pen heeft de laatste dagen van haar campagne – op haar meeting in Arras in het noorden bijvoorbeeld – het geweer van schouder veranderd. De (té?) rustige Le Pen van de voorbije weken heeft plaats gemaakt voor een meer aanvallende aanpak. Wetteloosheid, onveiligheid, massale migratie: ze haalde haar gebruikelijke thema’s weer naar boven, en dat in een agressievere stijl. Marine Le Pen beseft allicht dat 2022 de kans is van nu of nooit. Ze maakt zondag wel degelijk een kleine kans. Maar dan alleen als de linkse kiezer massaal thuis blijft, of een anti-Macronstem uitbrengt. Dan kan Marine Le Pen toch nog de eerste vrouwelijke presidente van Frankrijk worden. Al zou dat dus een gigantische verrassing zijn. 

Zijn we dan vertrokken voor weer vijf jaar president Macron? Wellicht wel, maar daarmee is niet alles gezegd. Want nà de presidentsverkiezingen komen er ook nog parlementsverkiezingen. In juni, ook weer in twee stembeurten. Normaal is dat een formaliteit en haalt de nieuwe president met de vingers in de neus een meerderheid. Met het hertekende politieke landschap en de groeiende polarisering is dat allemaal niet meer zo zeker. 

Want zelfs al wordt Emmanuel Macron zondag opnieuw verkozen, dan is hij nog niet zeker van de macht. Als hij er niet in slaagt een meerderheid in het parlement te halen, dan wordt het extra ingewikkeld. Het is weinig waarschijnlijk, maar sommigen zien al een nieuwe cohabitation opdoemen.  Dat president Macron dus rekening zou moeten houden met een vijandige meerderheid in het parlement. Stel je voor, dat president Macron zou moeten regeren met pakweg premier Le Pen... Pas in juni wordt dat duidelijk, na wat al de 'derde ronde van de presidentsverkiezingen' wordt genoemd.