Nergens beter dan thuis: onderzoek bevestigt dat huiskatten zelden ver uitzwerven

Katten behoren tot onze meest populaire huisdieren. Maar waar gaan onze viervoetige vrienden naartoe? De kat wil naar buiten, je doet de deur open, ze glipt naar buiten en verdwijnt. Na een tijdje komt ze terug, maar waar is ze in de tussentijd geweest? 

Onderzoekers en masterstudenten van de Milieu- en Biowetenschappelijke Universiteit van Noorwegen (Norges miljø- og biovitenskapelige universitet, NMBU) hebben nu enig licht geworpen op dit mysterie. 

Ze hebben bijna 100 katten in een klein dorp in het oosten van Noorwegen uitgerust met een gps-tracker en de katten gevolgd als ze buiten waren. "Het doel was de bewegingen van een hele populatie van huiskatten in hetzelfde gebied in kaart te brengen", zei NMBU-professor Richard Bischof. 

De eigenaars van de katten leefden allemaal binnen ongeveer een vierkante kilometer, wat de onderzoekers een erg gedetailleerd inzicht gaf in de activiteiten van veel katten in een beperkt gebied. 

Volgens de onderzoekers maakt het grote aantal katten in zo'n klein gebied de studie uniek. 

De resultaten van dit kleine Noorse dorp stemmen overeen met gelijkaardige onderzoek in andere Europese landen: de oplossing van het kattenmysterie ligt aanzienlijk dichter bij huis dan de eigenaars waarschijnlijk verwachtten.

De katten brachten gemiddeld 79 procent van hun tijd buitenshuis door op een afstand van minder dan 50 meter van het huis van hun eigenaar. De gemiddelde maximum afstand voor alle katten was 352 meter. 

"Sommige individuen gingen relatief ver weg, soms wel meerdere kilometers, maar dat waren de uitzonderingen", zei Bischof. De meeste katten bevinden zich letterlijk net om de hoek als ze buiten zijn. 

"Voor zover we weten, heeft niemand ooit zoveel katten gevolgd in een klein gebied. Dat liet ons toe te tonen hoe een populatie van huiskatten er uitziet in de tijd en de ruimte", zei Bischof. 

"We hebben de neiging om populaties van dieren te zien als een verzameling van individuen of als een enkel getal. In de plaats daarvan zie ik hen liever als oppervlakken die het landschap bedekken en ermee in interactie gaan."

Bischof wees er ook op dat de meeste eigenaars van katten hun kat niet beschouwen als een lid van een grotere dierenpopulatie. Maar ze maken duidelijk deel uit van wat de onderzoekers het 'catscape', het 'katschap', noemen in hun artikel. 

"Het katschap is de gecombineerd intensiteit waarmee een gebied gebruikt wordt door al de katten die er leven, en we konden er een kaart van maken aan de hand van de gps-gegevens", zei Bischof.  

Zoals reeds gezegd waren er enkele uitzonderingen die kilometers ver weg trokken, en de resultaten toonden ook een grote variatie in hoe de individuele katten het landschap gebruikten. 

"Dit is echt typisch", zei Bjarne Braastad, emeritus professor ethologie - gedragsleer - aan NMBU. "Katten hebben verschillende persoonlijkheden en de onderzoeksresultaten weerspiegelen dat: er is vaak veel variatie."

Braastad zei dat de katten waarschijnlijk veel tijd doorbrengen in de buurt van huis, in hun eigen tuin, om te rusten. 

"Het is ook de moeite waard op te merken dat bijna al de katten gesteriliseerd of gecastreerd waren", voegde hij eraan toe. "Dat zal uiteraard een belangrijke rol spelen. Dergelijke katten hebben minder de neiging rond te gaan zwerven."

Hoe de katten het landschap gebruiken, bepaalt ook hoe ze interageren met het milieu. En het lijdt geen twijfel dat katten effect hebben op hun natuurlijke omgeving.  

"Een interessant onderwerp voor verder onderzoek is uiteraard het effect op de plaatselijke wilde dieren", zei projectleider en professor Torbjørn Haugaasen. "We hadden niet de gelegenheid om dat in dit project op te nemen, maar in de toekomst zouden we graag dat ook eens nader bekijken."

Een groot deel van het project is uitgevoerd door masterstudenten van NMBU. "Het is een mooie combinatie geweest van onderzoek en opvoeding", zei Haugaasen. "De studenten hebben een boel praktische ervaring gekregen met toegepaste wetenschap, en ze zijn ook mede-auteurs van het wetenschappelijke artikel."

Hoewel de studie tot nu toegespitst was op het oosten van Noorwegen, verspreidde het nieuws erover zich, en de onderzoekers kregen verzoeken uit heel het land om deel te kunnen nemen. 

"Mensen zijn duidelijk erg nieuwsgierig naar wat hun kat doet als ze buiten is. Er was echt veel belangstelling", zei Haugaasen. 

Nadat het verzamelen en analyseren van de gegevens afgerond was, kregen de katteneigenaars toegang tot de digitale kaarten waarop ze konden zien waar hun huisdier geweest was. 

De onderzoekers wezen er ten slotte op hoe belangrijk de hulp van de eigenaars geweest is. "Zonder hen hadden we dit niet kunnen doen. En een bonus is dat we de gelegenheid gehad hebben veel families met kinderen te betrekken in ons onderzoek. Misschien hebben we daarmee enkele wetenschappers in de dop geïnspireerd?"

Het onderzoek van de NMBU-medewerkers is gepubliceerd in Scientific Reports. Dit artikel is gebaseerd op een persmededeling van NMBU.