Marianne was slachtoffer van oudermishandeling: "Ik schreeuwde: ik ben je moeder, maar hij hoorde me niet"

"Ik heb lang gezocht naar waarom mij dit overkomen is, maar ik heb geen antwoord, ik kan geen reden vinden", zegt Marianne, die in Nederland woont. "Het gaat over een periode van 30 jaar. Het stopte niet. Mensen zeiden me soms: hij heeft vast nog iets te vereffenen met jou. Maar ik heb mezelf suf gepiekerd en ik weet echt niet wat. Tot mijn psychiater zei: hij bleef bij je terugkomen, omdat jij veilig bent, jij bent zijn moeder, jij blijft van hem houden." 

Marianne wou graag kinderen en was dan ook in de wolken toen haar oudste zoon geboren werd. Toch was hij als kind al een bron van zorgen. "Hij zocht altijd de grens op van wat kon en mocht, en ging er soms ver over. Hij kon heel boos worden en gooide dan bijvoorbeeld met stoeltjes door de klas. Op zijn 13e begon hij met blowen en vrij snel ging hij het criminele pad op. Op zijn 18e begon hij ook zwaardere drugs te gebruiken, zoals cocaïne."

Het probleem bouwde zich geleidelijk aan op. "In het begin was hij heel manipulatief en soms heel boos, maar niet echt gewelddadig naar mij toe. Maar het werd steeds erger. Hij werd steeds dreigender tegenover mij als hij zijn zin niet kreeg. Als ik boodschappen deed, stond ik soms in de winkel te shaken, omdat het merk of het artikel dat hij wou uitverkocht was."

Ook financieel was het een zware dobber. Haar zoon praatte haar een schuldgevoel aan: "Hij manipuleerde me. ‘Als jij me geen geld wil geven,’ zo zei hij dan, ‘verplicht je mij om het criminele pad op te gaan’. Als moeder wil je dat niet, dus deed ik wat hij vroeg, waardoor ik zelf financiële problemen kreeg. Wanneer hij bij andere mensen criminele feiten pleegde, voelde ik me schuldig. Het maakte het extra zwaar. Het is en blijft tenslotte mijn kind."

Marianne heeft jarenlang hulp gezocht voor haar zoon en voor zichzelf. "Ik heb op alle deuren geklopt die er waren en niemand hielp. Ik zat continu met hulpverleners te praten, maar er kon niets gebeuren, omdat hij dat niet wou." Vaak deed ze ook niet wat hulpverleners vroegen, omdat ze wist dat ze dan klappen zou krijgen. "Ik werd dan weggezet als onwillig. De vraag of iets veilig genoeg was voor mij om te doen, werd nooit gesteld."

Het was ook heel moeilijk om er met mensen in haar omgeving over te praten. "Mensen reageerden: dat zou ik niet pikken... Door dat soort opmerkingen ging ik me afsluiten. Je hebt je eigen worsteling met je schaamte en je schuldgevoel. Als mensen van buitenaf je dat ook nog eens vertellen, wordt dat alleen maar sterker. Ik had op den duur geen energie meer om met hen in discussie te gaan."

Haar zoon kreeg te kampen met psychoses. Hij zocht haar thuis op en viel haar verschillende keren aan. "Hij was toen mijn zoon niet, maar een verslaafde in een drugspsychose. Op een gegeven moment heb ik 4,5 uur met hem gevochten voor mijn leven. Ik schreeuwde: ik ben je moeder, maar hij hoorde me niet." Toen ze hem buitengewerkt had, stapte ze meteen naar de politie. Haar zoon werd opgepakt en er werd een arts bijgehaald. 

"Na vijf dagen mocht hij weer gaan. Hij had medicatie gekregen en gedroeg zich voorbeeldig, maar ik dacht, dit gaat nog eens gebeuren en dan ga ik eraan. Een paar dagen later stond hij weer in mijn deuropening, weer helemaal in de war. Hij had een bijl en een mes bij zich."  

"Ik ben in dat jaar vijf à zes keer ondergedoken. Ik kon niet meer, ik was moe, ik vocht voor mijn leven en niemand hoorde me." Marianne dacht eraan om zelfmoord te plegen, maar deed het niet omwille van haar kleinkinderen. "Dat was mijn motivatie om het niet te doen. Ik wou hen dat niet aandoen, dat zij daarmee zouden moeten leven."

Uiteindelijk werd Marianne via slachtofferhulp doorverwezen naar een Blijf-van-mijn-lijfhuis. "Daar kon ik mijn verhaal kwijt zonder dat er een oordeel geveld werd. Het was als een warme deken die over mij heen viel. Doordat ze naar me luisterden, kreeg ik weer kracht. Toen is er op vrij korte tijd veel gebeurd. Ik ging in therapie en ik ben verhuisd. Voor het eerst in 30 jaar had ik weer een plek waar ik me thuis voelde, waar ik me veilig voelde."

Terwijl Marianne haar leven weer opbouwde, zat haar zoon vier jaar in de gevangenis. Daar heeft hij hulp gezocht. "Hij is nu ondertussen ruim een jaar vrij en gebruikt niets meer. Hij heeft vijf diploma's gehaald, hij heeft vast werk en een eigen huis. We houden contact met elkaar. We drinken al eens een koffie samen, maar nooit méér dan één: als ik te lang blijf, dan komt alles terug. Maar hij doet echt onwijs zijn best, dus ik ook."

Marianne wil nu een stem geven aan de slachtoffers van oudermishandeling. "Ik wil dat niemand in zo'n situatie terechtkomt waar ik ingezeten heb. Ik ben de schaamte voorbij, zeg ik altijd en daardoor kan ik het ook vertellen." Haar boodschap: "Praat erover, je bent niet alleen, zoek hulp en vertrouw erop dat het goedkomt met jezelf. Het kan."

Ze geeft nu voorlichting over oudermishandeling bij hulporganisaties, gemeentebesturen en in buurthuizen. "Ik heb bijvoorbeeld mijn verhaal gedaan bij de politie waar ik woon. Dat was heel spannend, omdat ik vaak heel boos op hen ben geweest. Toen ik mijn verhaal verteld had, zei iemand van de politie tegen mij: We bieden onze excuses aan. We hebben niet naar jou gekeken. We zijn jou vergeten. We waren zo met je zoon bezig dat we niet in de gaten hadden wat het voor jou was... Dat heeft mij heel veel gedaan. Nu kunnen ze daarop letten bij andere ouders."

Haar getuigenis brengt vaak ook heel wat teweeg bij lotgenoten. "Laatst heb ik in een buurthuis voorlichting gegeven. Er waren 75  vrouwen aanwezig, en ik wist dat sommige ervan dezelfde ellende meemaakten als ik destijds. Dat was hartverwarmend, want ik kreeg een staande ovatie van ze. Dat deed me zoveel. Daarna gingen mensen hun eigen verhaal vertellen. Achteraf kreeg ik te horen dat ik deuren geopend had." 

En daar is het Marianne om te doen. Ze wil het taboe doorbreken. Daarom heeft ze ook meegewerkt aan de Canvas-reeks "Als je eens wist". Ze heeft de uitzending al bekeken en is heel tevreden. "Het heeft wel een paar dagen geduurd om ervan te herstellen, want ik voelde de pijn en het verdriet opnieuw. Maar ik vind het een ongelofelijk goede reeks. Wat ik ook mooi vind, is dat de getuigenissen elkaar aanvullen. Ik hoop dat er een gelegenheid komt dat ik de andere getuigen kan ontmoeten."