Helft van de Vlamingen wil Russische gaskraan dicht, ook als dat meer kost
Bijna de helft van de Vlamingen is gewonnen voor een boycot van olie en gas uit Rusland, als maatregel tegen de Russische invasie in Oekraïne. Een derde steunt het idee om Belgische grondtroepen naar Oekraïne te sturen. Dat blijkt uit de eerste resultaten van "De Stemming", een bevraging bij meer dan 2.000 Vlamingen in opdracht van VRT NWS en De Standaard.
Wat is "De Stemming?" "De Stemming" is een onderzoek in opdracht van VRT NWS en De Standaard, online uitgevoerd bij 2.064 Vlamingen door de universiteiten van Brussel en Antwerpen, onder leiding van Stefaan Walgrave (UA) en Jonas Lefevere (VUB). De steekproef vond plaats tussen 14 en 31 maart, toen de Russische invasie in Oekraïne nog volop in een eerste fase zat. VRT NWS presenteert de resultaten in vier delen: de impact van de oorlog (5/5), de kiesintenties van de Vlaming (6/5), klimaat (9/5) en migratie (10/5). Achter deze link vindt u het volledige rapport van het eerste deel van ”De Stemming”.
1. Steun voor verregaande maatregelen tegen Rusland
Uit de bevraging blijkt dat een meerderheid van de Vlamingen de maatregelen steunt die ons land neemt met betrekking tot de oorlog in Oekraïne. Zo steunt 7 op de 10 (68 procent) de opvang van Oekraïense vluchtelingen.
Westerse troepen naar Oekraïne sturen, of een no-flyzone instellen (Russische vliegtuigen boven Oekraïne tegenhouden, red.) lijken vrij onrealistische maatregelen en liggen politiek momenteel niet op tafel. Hoewel een derde van de Vlamingen (30 procent) het idee steunt om grondtroepen naar Oekraïne te sturen samen met andere NAVO-landen, is 43 procent daar ook uitgesproken tégen. Zo'n maatregel zou dan ook betekenen dat het Westen rechtstreeks betrokken raakt in het Oekraïense conflict.
Gisteren nog heeft de Europese Commissie knopen doorgehakt: de import van Russische olie en olieproducten wordt binnen acht maanden verboden. Eerder werd al beslist dat de invoer van Russische steenkool de komende maanden stopt. Gas is een ander verhaal omdat een aantal grote Europese economieën - Duitsland en Italië bijvoorbeeld - veel gas uit Rusland importeren.
Stoppen met de aankoop van Russisch gas heeft maar een beperkte impact op België, zei Energieminister Tine Van der Straeten (Groen) nog vorige week, omdat België rechtstreeks maar voor 6 procent afhangt van Russisch gas. Maar via Zeebrugge passeert heel wat Russisch LNG richting China, en Europa in zijn geheel importeerde in 2021 wel 45 procent van zijn gas uit Rusland.
Toch is de "militaire bereidheid groot": de helft van de Vlamingen (54 procent) wil dat er een Europees leger komt dat de nationale legers vervangt.
"De Stemming" is ook een politieke bevraging, dus werd ook onderzocht hoe verschillende kiezers naar de maatregelen kijken. Het kiespubliek van Vlaams Belang is veel minder voorstander van steunmaatregelen voor Oekraïne. Hetzelfde geldt ook voor PVDA-kiezers als het gaat over economische sancties of militaire steunmaatregelen.
2. Eén op de drie verwacht een nucleaire escalatie
Dat we dergelijke verregaande maatregelen steunen, lijkt ingegeven door een mengeling van angst en solidariteit. De Vlaming is pessimistisch wanneer hem gevraagd wordt waartoe het wapengekletter in Oekraïne zal leiden.
1 op de 3 Vlamingen (29 procent) verwacht dus dat het conflict nucleair escaleert ín Oekraïne en 1 op de 5 (18 procent) gelooft dat er ook kernwapens ingezet zullen worden in het westen. Minder dan een vijfde denkt dat Moskou zijn troepen uiteindelijk wel zal terugtrekken.
3. Oekraïne domineert de gedachten
"De Stemming" toont ook dat de oorlog in de hoofden van de Vlaming is gekropen, en dan zeker de economische gevolgen van de oorlog. Respondenten kregen de vraag welke thema's zouden doorwegen als er nu verkiezingen zouden zijn. Energie wordt daar het vaakst genoemd als hoofdprobleem. 24 procent van de ondervraagden zegt zich zorgen te maken over de enorme prijsstijgingen, terwijl het thema bij dezelfde bevraging vorig jaar amper opdook.
21 procent (5 procent een jaar geleden) is bezorgd over de economie op zich: hier gaat het onder meer over de inflatie als bedreiging voor de economische groei. Ander zorgenkind is internationale veiligheid (13 procent van de ondervraagden). Allemaal thema's, uiteraard, die mee beïnvloed worden door de oorlog in Oekraïne.
Dat illustreert hoezeer het publieke debat op een jaar tijd volledig is veranderd. Een jaar geleden was de gezondheidszorg veruit hét politieke hoofdthema voor de Vlaming (40 procent van de ondervraagden). Logisch, want toen zaten we in de derde coronagolf en moest de vaccinatiecampagne nog volop op stoom komen. Vandaag maakt amper 11 procent van de ondervraagde Vlamingen zich zorgen over gezondheidszorg.
Ook de noodzaak van een staatshervorming blijkt vandaag niet langer een prioriteit. Minder dan 3 procent van de ondervraagden noemt dat belangrijk, tegenover 11 procent vorig jaar. Het thema was toen veel belangrijker, met onder meer discussies over het nut van negen ministers van volksgezondheid in één land. Kortom, door de overgang van de coronacrisis naar de Oekraïenecrisis, is onze prioriteitenlijst volledig dooreengeschud.