Dubbele klap voor Britse fruitboeren: brexit en oorlog in Oekraïne

Serres, serres en nog eens serres. Zo ver als het oog reikt, in de valleien rond Evesham aan de Avon, aangeschurkt tegen de heuvels van Worcestershire. Het klimaat is hier ideaal voor een groot familiebedrijf als Vicarage Nurseries, bijna 50 hectare met aardbeien en frambozen. De stichter, Makhan Singh uit Punjab in India, wordt al jarenlang "Mister Strawberry" genoemd. Sinds 1996 hebben hij en zijn zonen het bedrijf uitgebouwd tot een vaste leverancier van plaatselijke en grote supermarkten. Maar nog meer dan de voorbije jaren met corona en brexit, komt het plukseizoen dit jaar in gevaar door de oorlog in Oekraïne. 

"Vorig jaar hadden we hier seizoensarbeiders uit een vijftal landen, nu zijn het er al 11", zegt Bal Padda, wanneer we langs de tractoren en heftrucks stappen. Verderop staan wooncontainers, ontspanningsruimtes en douches. Er hangen een paar arbeiders rond uit Centraal-Azië. "Ik kom uit Oezbekistan, hier vind ik een beter loon en betere werkomstandigheden", zegt een van hen. Dat Vicarage Nurseries net als andere fruitbedrijven de seizoensarbeiders steeds verder moet gaan zoeken, was vorig jaar al een probleem. "Voor de brexit hadden we veel plukkers uit Oost-Europa: Bulgaren en Roemenen", zegt Bal Padda. "Velen van hen zijn naar huis gegaan door de dubbele impact van de brexit en de coronapandemie." 

Niet alleen Vicarage Nurseries moet zijn seizoensarbeiders steeds verder gaan zoeken. In heel het land werden vorig jaar meer dan 16.000 plukkers naar Britse boerderijen gevlogen van 37 landen, zegt het ministerie van Binnenlandse Zaken. Hier in dit bedrijf lopen nu mensen rond uit Oezbekistan, India, de Filipijnen en Zuid-Afrika.  

De Britse regering wilde de land- en tuinbouw na de brexit "nationaliseren". Met de campagne "pick for Britain", werden plaatselijke werkkrachten geronseld. Wat we zelf doen, doen we beter. Maar de Britten zelf stonden niet te springen om de handen uit de mouwen te steken. "Vorig jaar hadden we enkele tientallen arbeiders hierheen gehaald met die campagne, en ook studenten die door corona niet naar huis konden gaan en wat moesten bijverdienen, maar velen gaven het al snel op", zegt Surinder Padda, die me meeneemt langs de serres. 

"Vorig jaar hadden we zo'n 250 plukkers, dat waren er 100 tekort. Dit jaar hebben 250 arbeiders toegezegd, van veel verder weg, maar dat zijn er nog altijd een honderdtal te weinig". De Britse regering zag zich genoodzaakt om de quota voor buitenlandse seizoensarbeiders dan maar op te trekken tot 30.000, om de tekorten in de land- en tuinbouwsector op te trekken. Want het fruit en de groenten stonden gewoon te rotten op het veld. 

Alsof dat alles niet genoeg was, kwam er ook nog de oorlog in Oekraïne bij. "We hadden voor dit seizoen gemikt op veel Oekraïners. Samen met de Russen, Wit-Russen en Moldaviërs maakten die vorig jaar de top vier uit van de seizoensarbeiders. Maar nu is het allemaal veel moeilijker geworden. We moeten werken via een uitzendkantoor in Kiev, en dat is dicht door de oorlog", zegt Surinder Padda. Bovendien heeft de Britse regering strenge voorwaarden opgelegd voor de seizoensarbeid, met minimumlonen, vaste uren en een heleboel papierwerk. Dat maakt de administratie bijzonder ingewikkeld.  

Naast het tekort aan werkkrachten en de logge administratie, kampt Vicarage Nurseries ook met logistieke problemen. Ook die zijn vooral een gevolg van de brexit. "We kopen onze aardbeien- en frambozenplantjes aan in Nederland en onze kunstmest in Ierland", zegt Surinder, "die onderdelen worden duurder én moeilijker te importeren, door alle bureaucratische verwikkelingen aan de grenzen". 

Hoe groot is de kans dat door al die tegenslagen de miljoenen aardbeien hier straks staan te rotten op het veld en dat het bedrijf zwaar in de financiële problemen komt? Surinder Padda blijft optimistisch. "Van de overheid hoeven we niet veel te verwachten. Daarom hebben we zelf een langetermijnvisie uitgedokterd en proberen we vooral de productiekosten te verminderen. Zo hebben we een eigen inpakruimte gebouwd, waardoor we die dienst niet moeten uitbesteden en kunnen besparen op brandstof."

Ook heeft Vicarage Nurseries de plukperiode over een langere tijd gespreid. Achteraan op het grote terrein staan serres zonder plastic daken. "Hier groeien de plantjes veel trager, en kunnen we later beginnen te plukken, met nieuwe werkkrachten". Surinder Padda blijft er goedlachs bij. "We investeren hier in een duurzame toekomst. Beter nadenken en mikken op de lange termijn dan op de korte winst. Zo blijven we wel overeind."