Mysterieuze magnetische onregelmatigheid in oceaan betekent niet dat de magnetische polen weldra gaan omkeren
Het opduiken van een mysterieus gebied in het zuiden van de Atlantische Oceaan waar de sterkte van het magnetisch veld van de aarde snel afneemt, heeft geleid tot speculatie dat de aarde op weg is naar een omkering van de magnetische polen. Een nieuwe studie die aanwijzingen uit de laatste 9000 jaar heeft samengebracht, stelt echter dat de huidige veranderingen niet uniek zijn en dat een omkering waarschijnlijk niet op het programma staat.
Het geomagnetisch veld, het magnetisch veld van de aarde, werkt als een onzichtbaar schild tegen de levensbedreigende kosmische straling en tegen de zonnewinden die anders onze atmosfeer zouden wegvagen.
Het veld is echter niet stabiel en met onregelmatige tussenpozen van gemiddeld zo'n 200.000 jaar keert de magnetische polariteit om. Dat betekent dat de noord- en de zuidpool van plaats verwisselen.
De afgelopen 180 jaar is de sterkte van het geomagnetische veld met zo'n 10 procent afgenomen en tegelijk is er een gebied ontstaan met een ongewoon zwak magnetisch veld in de zuidelijke Atlantische Oceaan voor de kust van Zuid-Amerika.
Dit gebied, waar satellieten al verschillende keren storingen hebben gekend door blootstelling aan sterk geladen deeltjes van de zon, wordt de South Atlantic Anomaly genoemd, de Zuid-Atlantische onregelmatigheid of anomalie.
Die ontwikkelingen hebben geleid tot speculatie dat we mogelijk op weg zijn naar een omkering van de polariteit.
Veranderingen in het veld de afgelopen 9000 jaar
Een nieuwe studie van onderzoekers van de Lund universitet in Zweden en een collega van de Oregon State University stelt nu dat een dergelijke omkering niet erg waarschijnlijk is.
"We hebben veranderingen in het magnetisch veld van de aarde gedurende de afgelopen 9000 jaar in kaart gebracht en anomalieën zoals die in de zuidelijke Atlantische Oceaan zijn waarschijnlijk terugkerende fenomenen die gelinkt zijn aan overeenkomstige variaties in de sterkte van het magnetisch veld van de aarde", zei Andreas Nilsson, een geoloog aan de Lund universitet en een van de auteurs van de studie.
De resultaten van de studie zijn gebaseerd op analyses van verbrande archeologische artefacten, vulkanische stalen en boorkernen van sedimenten, die allemaal informatie bevatten over het magnetisch veld van de aarde. Het gaat onder meer om aardewerken potten die verhit zijn geweest tot boven 580 graden Celsius, vulkanische lava die hard geworden is en sedimenten die afgezet zijn in meren of in de zee.
Die objecten werken als tijdscapsules en bevatten informatie over het magnetisch veld in het verleden. Door erg gevoelige instrumenten te gebruiken, waren de onderzoekers in staat de magnetiseringen te meten en de richting en de sterkte van het magnetisch veld te reconstrueren voor specifieke plaatsen en tijdstippen.
"We hebben een nieuwe modeleringstechniek ontwikkeld die deze indirecte waarnemingen uit verschillende perioden en plaatsen samenbrengt in één globale reconstructie van het magnetisch veld gedurende de afgelopen 9000 jaar", zei Nilsson.
Geen ophanden zijnde omkering
Door te bestuderen hoe het magnetisch veld veranderd is, kunnen de onderzoekers meer te weten komen over de onderliggende processen in de kern van de aarde die het veld opwekken. Het geomagnetisch veld wordt immers opgewekt door elektrische stromen die ontstaan door stromen van een mengsel van gesmolten ijzer en nikkel in de vloeibare buitenkern van de aarde.
Het nieuwe model van de onderzoekers kan ook gebruikt worden om zowel archeologische als geologische zaken te dateren door de gemeten en de gemodelleerde variaties in het magetisch veld met elkaar te vergelijken.
En het heeft de onderzoekers naar een geruststellende conclusie geleid in verband met de speculaties over een ophanden zijnde omkering van de polariteit: "Op basis van overeenkomsten met de gereproduceerde anomalieën in ons onderzoek, voorspellen we dat de South Atlantic Anomaly waarschijnlijk binnen de volgende 300 jaar zal verdwijnen en dat de aarde niet op weg is naar een omkering van de polariteit", zo besloot Nilsson.
De studie van onderzoekers van de Lund Universitet en de Oregon State University is gepubliceerd in Proceedings of the Academy of Sciences (PNAS). Dit artikel is gebaseerd op een persmededeling van de Lund universitet.