Nieuw zelfportret van Vincent van Gogh ontdekt achter bestaand werk: "In shock toen bleek dat hij ons aankeek"

Experts namen "Hoofd van een boerin met witte muts" van Van Gogh onder de loep, ter voorbereiding van de tentoonstelling "A Taste for Impressionism", die over twee weken opent. Het gaat om een portret dat Van Gogh in 1885 maakte van een vrouw uit Nuenen, toen hij daar bij zijn ouders verbleef. Het werk wordt alom beschouwd als een studie voor het veel bekendere schilderij "De aardappeleters".

Dankzij een röntgenfoto, gemaakt van de achterkant van een schilderij ontdekten de experts nog een schilderij, een zelfportret van Van Gogh, dat voorlopig verscholen blijft achter karton en een stevige laag lijm. Vermoed wordt dat hij dat een paar jaar later, in 1887, geschilderd heeft in Parijs. 

Museumconservator Lesley Stevenson zegt aan de BBC dat ze "in shock was toen we ontdekten dat de kunstenaar ons aankeek". "Toen we de röntgenfoto voor het eerst zagen, waren we enorm opgewonden. Dit is een belangrijke ontdekking, omdat het ons meer leert over wat we tot dusver weten over Van Goghs leven."

Van Gogh schilderde wel vaker op de achterkant van zijn eigen doeken, doorgaans om geld uit te sparen. Bij minstens 9 gekende werken van Van Gogh staat er een zelfportret op de andere kant. 

Het karton en de lijm op de achterkant van "Hoofd van een boerin met witte muts" zijn wellicht aangebracht in 1905,  in voorbereiding op een tentoonstelling in het Amsterdamse Stedelijk Museum.  Mogelijk was toen de simpele conclusie dat het portret van de boerin completer, interessanter of wellicht gewoon meer ‘af’ was dan het zelfportret, schrijft NRC. 

In 1923 kocht de rijke Engelse Evelyn St. Croix Fleming het schilderij. Zij was de moeder van Ian Fleming, de auteur van de James Bondboeken. In 1951 belandde het werk in Schotland. Sinds 1960 bevindt het zich in de collectie van het museum in Edinburgh.

Voor de National Galleries of Scotland is de vondst natuurlijk geweldig. "Opeens hebben we er een Van Gogh bij, gratis en wel", klinkt het daar. "Voor het publiek is het ook geweldig, vooral omdat het een zelfportret is. Door zijn brieven en zijn levensverhaal gaat het bij Van Gogh toch ook over de man, niet alleen over zijn schilderijen. 

Op de tentoonstelling "A Taste for Impressionism" zal niet alleen het portret van de boerin te zien zijn, zoals het plan was, maar ook de röntgenfoto die een idee geeft van het zelfportret.  Na de tentoonstelling zal een restaurator het gezicht van Van Gogh achter het karton en de lijm tevoorschijn halen. Doel is om dan het schilderij zo op te hangen dat je beide kanten kunt bekijken.