Mysteries ontrafeld: Hoe is Zonhoven op één nacht tijd gegroeid?

"Zonhoven op één nacht tijd gegroeid? Nog nooit van gehoord!" Zo vallen de reacties van heel wat Zonhovenaren op straat samen te vatten. "Onze gemeente is al groot genoeg", klinkt het ook. "De enige manier waarop Zonhoven gegroeid kan zijn, is op vlak van het bevolkingsaantal. Er zijn de laatste jaren veel mensen bijgekomen."

Toch denkt één dame te weten in welke zin Zonhoven nog gegroeid is. "Mijn huis is ooit van grondgebied veranderd. De woning stond eerst in Zolder (Heusden-Zolder, nvdr.), maar nu is het Zonhoven. Zo meen ik het mij toch te herinneren. Maar meer weet ik daar niet over." 

De vrouw woont in de Vogelsancklaan, een grote baan die van Zonhoven naar Heusden-Zolder loopt. De huidige grens tussen de twee gemeenten loopt enkele meters langs de Vrunstraat, een zandweg die recht door bosgebied loopt.

Radio2-luisteraar Maria laat ons weten dat ze in 1974 verhuisd is van Zonhoven naar de Karekietstraat in Zolder. Drie jaar later woonde ze nog steeds in dezelfde woning, maar lag die plots weer op Zonhovens grondgebied. "Hoe, wat en waarom kan ik me niet meer herinneren want ik was veertien jaar oud. Maar ik weet nog dat ik dat toen ook heel gek vond." 

Ook andere mensen laten na een oproep op sociale media weten dat ze ooit in Zolder woonden, en rond 1977 opeens in Zonhoven bleken te wonen. Zo wordt duidelijk dat de grensverschuiving impact had op enkele straten, met daarin verschillende privéwoningen, maar ook op industrie en enkele handelszaken. Zo lagen het bedrijf Radson en enkele cafés voortaan in Zonhoven in plaats van Zolder.

Ook nu nog groeien Limburgse gemeenten in zekere zin, door middel van fusies. Gemeenten die fuseren vóór 1 januari 2025 kunnen rekenen op een schuldverlichting vanuit de Vlaamse regering. In Limburg zijn er in dat opzicht 3 concrete fusieplannen. Ham en Tessenderlo willen fuseren, net zoals Bilzen en Hoeselt, en ook Tongeren en Borgloon lieten al weten te werken aan een fusie. In de drie gevallen zijn er op dit moment telkens enkel principiële akkoorden tussen beiden gemeenten. De effectieve fusie moet dus nog onderhandeld en officieel ondertekend worden.

De huidige grens tussen Zonhoven en Heusden-Zolder scheidt niet alleen de twee gemeenten, maar scheidt ook het woonerf van Marcel Dumon. De effectieve grens ligt namelijk op enkele meters van het bewuste zandweggetje, en loopt recht door het domein van Dumon. Dat zorgt voor een vreemde woonsituatie. "Toen ik naar hier verhuisd ben, dacht ik dat ik in Zolder was komen wonen. De gemeente dacht dat zelf ook, want ik ben daar nog een identiteitskaart gaan aanvragen. Zes weken later kwam een wijkagent van Zonhoven aanbellen om me te vertellen dat ik dringend mijn identiteitskaart moest aanvragen, in Zonhoven! Mijn brievenbus staat namelijk in Heusden-Zolder, maar mijn voordeur in Zonhoven, en dat maakt dat ik op Zonhovens grondgebied woon."

Door die situatie 'bestaat' het adres van de Zonhovenaar eigenlijk niet. "Mijn adres is Vrunstraat 1, Zonhoven. Alleen ligt die Vrunstraat in Zolder, want de effectieve grens ligt náást de weg. Er is dus helemaal geen Vrunstraat in Zonhoven! De postbodes hier kennen mijn situatie intussen, maar GPS-gewijs en bij het online bestellen van pakjes levert dat vaak problemen op", vertelt de man.

André Vanhamel van de heemkundekring in Zonhoven bezorgt ons de naam van iemand bij het bewuste moment was dat de nieuwe grens van Zonhoven bepaald is: André Rutten. Hij werkte destijds als OCMW-secretaris op de gemeente, en is de enige persoon die het verhaal nog uit eerste hand kan vertellen. 

"Op één nacht tijd is het niet gebeurd, eigenlijk op één namiddag en avond", steekt Rutten van wal. "De grenscorrectie op zich, die kaderde in de hele fusiegolf, is volgens de officiële manier aangevraagd. Het ministerie heeft toen het gemeentehuis bezocht om het hebben over wáár die grens dan moest liggen. Ik weet nog dat er twee mannen met laarzen binnenkwamen op mijn bureau, en dat ze bij toenmalig burgemeester René Hendrikx moesten zijn", herinnert de man zich.

"Samen met de gemeentesecretaris en de landmeter van de gemeente heeft de burgemeester zich dan in zijn bureau verschanst met die twee mannen, en zijn ze in de jenever gevlogen. Het was in die tijd gebruikelijk dat je tijdens een vergadering jenever dronk", vertelt de Zonhovenaar. "Alleen moet die jeneverfles nogal fel geleegd zijn, want plots kwamen ze aan mij vragen of ik ze niet tot aan café De Roerdomp wilden brengen. Daar is dan nog heel wat alcohol gedronken."

"Het ministerie wilde eigenlijk de nieuwe snelweg aanduiden als nieuwe grens, want ze wilden per se een rechte lijn. Maar Hendrix bleef urenlang, vanaf de start van de vergadering, tegenwerken en rond de pot draaien", gaat Rutten verder. "Toen we dan in het café zaten, gingen de burgemeester en ik samen naar het toilet en zegt hij tegen mij: "Ik wil die snelweg niet als grens, want dan ligt kasteel Vogelsanck van de baron in mijn gemeente, en die baron moeit zich met de politiek." Uiteindelijk zijn we met z'n allen de wagen in gestapt om wat rond te rijden, en plots krijgt de landmeter, Jean genaamd, een ingeving die hij stiekem aan René Hendrix meedeelde: "Wat als we nu dat zandweggetje hier (nu de Vrunstraat, ndvr.) als grens nemen. Dat is ook een rechte lijn door bosgebied, en dat kijkt mooi uit op het kasteel."

Na dat idee, leek de grensknoop ontward. "Ik herinner me dat we terug keerden naar het café, en het leek alsof de burgemeester de Heilige Geest gezien had. Plots zag Hendrix het helemaal zitten en wilde hij per se dat zandweggetje als grens, en zo geschiedde. Hij deed het toen lijken alsof Zonhoven daar Zolder een gunst mee deed, een stukje grond teruggaf, want dat zandweggetje ligt dichter bij Zonhoven dan de snelweg. Maar eigenlijk was dat gewoon allemaal Zolderse grond. Dus voor Zonhoven was dat een goede deal", lacht Rutten. "Daarna werd ons gevraagd om aan niemand te vertellen hoe we tot die grenscorrectie waren gekomen, want Heusden-Zolder mocht er niet van weten."

"Eén ding is zeker", besluit Rutten. "Zonder die fles jenever en de vele alcohol erna, hadden we die twee mannen van het ministerie nooit zo ver gekregen om de grens van Zonhoven en Zolder op deze manier te verleggen."