Het lijstje onverkozen ministers wordt steeds langer, maar is dat een probleem?
Annelies Verlinden, Nicole de Moor, Frank Vandenbroucke en recent nog Hadja Lahbib. Het zijn maar een paar voorbeelden van ministers uit de federale regering die niet op een kieslijst stonden en uit "het terrein" werden geplukt. Het is een opvallende evolutie, dat zo veel onverkozenen het tot de regering schoppen. Maar is dat een probleem? We vroegen het aan onze Wetstraatwatcher Ivan De Vadder en politicoloog Dave Sinardet.
"Om te beginnen is er formeel en democratisch geen probleem", steekt professor Dave Sinardet van wal. "Volksvertegenwoordigers worden verkozen en alleen met de steun van een meerderheid van het (verkozen) parlement kan iemand minister worden."
"Maar veel mensen redeneren niet zo. Ze denken 'tiens, we hebben gestemd, maar andere mensen worden minister' en dat is een legitiem gevoel."
Eerlijkheid
"Het is een gevoel van oneerlijkheid", benoemt Ivan De Vadder het. "En het valt nu zo hard op omdat het er zo veel zijn, maar het is gewoon een feit dat we in ons land parlementsleden verkiezen en geen ministers of staatssecretarissen."
"Mijn oproep is: bewaar zo veel mogelijk de politieke hygiëne. Leg uit waarom het misschien wel een goeie zaak is als mensen uit het veld minister worden, zoals MR-voorzitter Georges-Louis Bouchez deed bij de aanstelling van Hadja Lahbib afgelopen vrijdag", zegt De Vadder.
"Het alternatief is een aanpassing van het politieke systeem. Het invoeren van een regel die zegt dat ministers altijd verkozen moeten zijn. Dat kan bijvoorbeeld door een federale kieskring, maar dan zal je zien dat daar sowieso alle toppers en kandidaat-ministers zullen opduiken en wat dan met politieke vernieuwing?"
"Het is ook een kwestie van vraag en aanbod", legt Sinardet uit. "Het is minder aantrekkelijk geworden om in de politiek te gaan. Je krijgt veel bagger over je heen op sociale media, politici haken af omdat ze te weinig kunnen veranderen."
"Om dan op een lijst te gaan staan zonder enige garantie, dat is weinig aantrekkelijk. Maar een aanbod om vanuit het niets minister van Binnenlandse Zaken (Annelies Verlinden) te worden of minister van Buitenlandse Zaken (Hadja Lahbib), dat kan je moeilijk laten liggen. Het is een goeie manier om nieuwe mensen naar de politiek te trekken."
- Frank Vandenbroucke (Vooruit): minister van Sociale Zaken en Volksgezondheid (was hoogleraar)
- Annelies Verlinden (CD&V): minister van Binnenlandse Zaken (was vennoot in een advocatenkantoor)
- Eva De Bleeker (Open VLD): staatssecretaris voor Begroting (werkte voor de Europese Commissie)
- Nicole de Moor (CD&V): staatssecretaris voor Asiel en Migratie (was kabinetschef van haar voorganger Sammy Mahdi)
- Hadja Lahbib (MR): minister van Buitenlandse Zaken (was journalist)
- Thomas Dermine (PS): staatssecretaris Relanceplan en Wetenschapsbeleid (was hoofd van de studiedienst van de Franstalige socialisten)
Naar de stembus
"Onverkozen nieuwkomers hebben ook één ding gemeen: ze doen allemaal mee aan de eerstvolgende verkiezingen", weet De Vadder. "Ze hebben allemaal dezelfde reflex, ze geven ook aan dat ze dat belangrijk vinden. Belangrijk detail: er is nog nooit iemand die onverkozen was, onverkozen gebleven. Ze stapten altijd succesvol naar de kiezer."
"De legitimatie komt inderdaad achteraf", zegt Sinardet. "Iemand wordt gelanceerd en bij de volgende verkiezingen moet hij of zij het beleid komen verdedigen en bijna allemaal scoren ze goed in het stemlokaal."
"Het gaat dus vooral om perceptie, want wie weet nog dat Kris Peeters (CD&V) onverkozen minister werd in de Vlaamse regering en zelfs onverkozen Vlaams minister-president werd? Om daarna een stemmenkanon te worden voor CD&V."