Ook Kylie Jenner wil dat "Instagram opnieuw Instagram wordt", maar zal de kritiek effect hebben?

"Foto's en video's zijn nu immersiever." Wie Instagram gebruikt, heeft deze boodschap misschien al te zien gekregen. Zoniet, is de kans groot dat dat in de komende dagen of weken gebeurt. De socialemedia-app is al een tijdje grondige vernieuwingen aan het doorvoeren en experimenteert nu met een nieuwe feed of tijdlijn. 

Foto's en video's openen daarin over het volledige scherm -geen lijst met vierkante foto's meer- en je scrolt telkens door naar het volgende bericht. Ook wat je te zien krijgt, is veranderd: meer advertenties, meer Reels (korte filmpjes die je op allerlei manieren kan bewerken) en meer voorgestelde berichten van accounts waarvan Instagram denkt dat je interesse hebt om ze te volgen. Dat Instagram de inspiratie heeft gehaald bij het populaire videoplatform TikTok is overduidelijk.

De voorbije dagen lieten heel wat gebruikers op sociale media hun ongenoegen blijken over de veranderingen. "Verandering lokt altijd reactie uit", zegt VRT NWS-journalist en socialemediakenner Bram Vandeputte. "Instagram is heel lang hetzelfde gebleven. Nu is er plots wel een grote verandering. Het wordt echt een TikTok-kloon en je ziet dat veel gewone gebruikers daar geen fan van zijn, omdat ze minder foto’s zien van hun vrienden en de accounts die ze bewust willen volgen."

Ook bekende gezichten en influencers hebben zich aangesloten bij de kritiek. Kylie Jenner, die met 360 miljoen volgers enkel topvoetballer Cristiano Ronaldo moet laten voorgaan, en haar halfzus Kim Kardashian (326 miljoen volgers) deelden gisteren allebei in hun Stories een oproep om "van Instagram opnieuw Instagram te maken". 

Het originele bericht van gebruiker "illumitati", de Amerikaanse fotografe Tati Bruening, heeft in drie dagen tijd meer dan 1,5 miljoen likes verzameld. 

Maar wat is het idee achter de vernieuwing? Waarom riskeert moederbedrijf Meta de woede van de Instagram-gebruikers? "Uit gelekte interne memo’s blijkt heel duidelijk dat het de strategie is om TikTok achterna te gaan, omdat dat nu eenmaal de populairste app is van het moment", zegt Vandeputte. "Vooral jonge gebruikers brengen daar meer tijd door, ten koste van Instagram en Facebook. Ze willen aansluiting vinden bij een jonger publiek."

Om die strijd met TikTok aan te gaan, zet Instagram hard in op Reels. "Het hoofddoel is om dat echt succesvol te maken en er ook geld uit te halen via advertenties, want dat lukt nog niet zo goed. Om gebruikers de Reels voor te schotelen die ze willen zien, moet het algoritme genoeg gevoed worden. Vandaar die voorgestelde berichten om je voorkeuren te leren kennen, wat TikTok zo succesvol maakt. Daar gaan ze de nadruk op leggen: meer het algoritme laten werken en minder de mensen die je al volgt."

Het is lang niet de eerste keer dat Instagram de mosterd haalt bij de concurrentie. De mogelijkheid om Stories te maken -slideshows van foto's en video's die na 24 uur verdwijnen- werd toegevoegd in 2016, nadat het populair was geworden door Snapchat. Het werd een succesverhaal. Facebook had overigens eerst geprobeerd om Snapchat over te kopen, maar dat mislukte.

Of de boze reacties effect gaan hebben, is maar zeer de vraag. Al kan kritiek van influencer en ondernemer Kylie Jenner grote gevolgen hebben. Toen zij in 2018 haar ongenoegen liet blijken over de veranderingen bij Snapchat verloor het bedrijf prompt 1,3 miljard dollar aan beurswaarde. Waarna de vernieuwing ook deels werd teruggedraaid.

Op de koers van het Meta-aandeel lijkt er deze keer weinig effect. "Maar ik denk toch dat Meta daar niet helemaal ongevoelig voor is, vooral vanuit economisch perspectief", zegt Bram Vandeputte. "Dat zijn echt de topgebruikers die kritiek uiten."

Dat Instagram zich bewust is van de negatieve reacties, bleek vanmiddag: topman Adam Mosseri deelde een video om uit te leggen dat de nieuwe feed nog volop uitgetest wordt. Mosseri benadrukt dat foto's altijd een deel van Instagram zullen zijn, maar hij bevestigt dat de focus verschuift naar video. "De wereld evolueert en wij moeten mee evolueren."

Het lijkt er dus niet op dat het bedrijf snel van koers zal veranderen. "Zo'n vernieuwing gaat in stappen. Ze kunnen altijd even op de pauzeknop drukken. Maar alles terugdraaien zou neerkomen op het ondermijnen van de eigen toekomstvisie", zegt Vandeputte.

Hij verwacht niet dat Instagram massaal gebruikers zal verliezen, omdat Meta nu eenmaal een gigantische machtspositie heeft. "Het bredere publiek, de dertigers en veertigers, gaan niet plots massaal Instagram inruilen voor TikTok. Het enige dat je kan doen, is het niet meer gebruiken. Maar ergens anders naartoe gaan? Er is geen één-op-één-alternatief voor Facebook of Instagram, en dat weten ze natuurlijk bij Meta."

Wellicht rekent Instagram erop dat de kritiek op termijn gaat liggen, zoals dat wel vaker het geval geweest is bij eerdere vernieuwingsoperaties. En dat het uiteindelijk leidt tot meer gebruikers, die ook langer actief zijn op de app.

 "Als je een beperkte Instagram-feed hebt met een beperkt aantal accounts die je volgt, dan stopt het op een bepaald moment", zegt Vandeputte. "Als je een eindeloze stroom kunt zien, kan je op elk moment eindeloos scrollen. Zolang mogelijk je gebruikers vasthouden en daar geld aan verdienen met advertenties. Daar draait het uiteindelijk om."