Mysteries ontrafeld: is de ruimte van Antwerpen of behoort ze tot de parking?

Behoort de ruimte tot de parking of tot het centrum van Antwerpen? Over heel de provincie Antwerpen zijn er een hoop bewijzen dat de provincie het heelal kan claimen. Een Antwerpenaar die een kunstwerk op de maan heeft liggen of de Kalmthoutse grootvader van de Amerikaanse ruimtevaart. Ontdek hier hoe Antwerps het heelal is.

De eerste Antwerpse link met de ruimte vinden we in Hove, bij Volkssterrenwacht Urania. "Hier hebben we een expositieruimte met meteorietstenen van de maan en de planeet Mars", zegt directeur Marc Van den Broeck. "Het is iets tastbaars dat de mensen hier kunnen bewonderen."

Unieke stenen, maar toch kan iedereen ze kopen. "Er zijn beurzen waar verzamelaars meteorietstenen (ver)kopen en iedereen is welkom." Een goedkope hobby is het niet. "We hebben een maansteen van 0,97 gram en die kost 2.000 euro."

Toch heeft Urania nog iets unieker dan een paar meteorietstenen op aarde. "Er zijn Planetoïdes die rond de zon draaien en die naar Uraniamedewerkers zijn vernoemd. Zo heeft onze voorzitter, Marc Gyssens, een ruimtesteen met zijn naam." En dat maakt de ruimte al een beetje van Antwerpen.

Een volgende link vinden we na een gouden tip van Leona Detiège, ex-burgemeester van Antwerpen. "Ik woon in Kalmthout, in het huis waar vroeger Karel Bossart gewoond heeft. Hij is naar Amerika getrokken en heeft daar de Atlas raket ontworpen." Zijn documenten die nog in het huis lagen, gaf ze aan het Felixarchief en auteur Cynrik De Decker schreef er een boek over, "Voorbij de maan".

"Karel Bossart heeft een raket ontworpen, de Atlas raket, die de Amerikanen voor het eerst in een baan rond de aarde kon brengen", vertelt Cynrik. "Daarmee deed hij beter dan Wernher von Braun, die toen de V2-raket had gemaakt, maar die was niet in staat om een raket zoals die van Karel te maken."

Met die raket schreef de Amerikaanse ruimtevaart geschiedenis. "Laat er geen twijfel over bestaan dat Karel een van de pioniers is. Wernher von Braun heeft de Amerikanen wel naar de maan gebracht, maar Bossart is de grootvader van de ruimtevaart daar." En toch kent niet iedereen hem. "Dat komt door de Koude Oorlog, alles gebeurde in het geheim."

Al zijn ze hem in Amerika niet vergeten. "Alle ruimtehistorici zijn het er over eens: Bossart is een bijzonder grote persoon in de Amerikaanse ruimtevaart. Zijn raket wordt nog steeds gebruikt. Het landertje dat foto's vanop Mars stuurt, is gemaakt met de Atlas 5, van Karel." In het boek "Voorbij de maan" kan je het volledige verhaal van Karel Bossart lezen.

We hebben al Antwerpse linken met tastbare voorwerpen uit de ruimte en met de geschiedenis van de ruimtevaart. Maar ook de toekomst is van Antwerpen. Nancy Vermeulen uit Duffel leidt mensen op om in de toekomst eventueel een ruimtereis te maken. 

"Bij Space Training Academy leren mensen hoe het is om om te gaan met hoge versnellingen die ze ervaren bij een lancering," legt Nancy uit. "Nadien gaan ze de simulator in om te voelen hoe het is om naar de maan gelanceerd te worden of aan te meren in het Internationaal Ruimtestation."

De opleiding is niet voor astronauten, maar voor iedereen. "Via private ruimtevaartbedrijven is het binnenkort mogelijk dat iedereen een ruimtereis kan maken of dat je kan meedoen aan wetenschappelijk onderzoek." Denk maar aan bedrijven, zoals Virgin Galactic, Blue Origin en SpaceX. "Zo heb ik al een tiental mensen mogen opleiden die een ticket willen kopen of op een wachtlijst staan."

Niet alleen in het verleden of in de toekomst, maar ook nu hebben we invloed op de ruimte. Antwerp Space uit Hoboken is een van de grootste bedrijven in Europa die communicatieapparatuur maakt voor onderzoek in het heelal. "In het Internationaal Ruimtestation (ISS) gebruiken ze onze datamodems voor onderzoek", zegt Koen Puimège van Antwerp Space.

Die modems gebruiken ze niet alleen voor wetenschappelijk onderzoek, maar ook voor sociaal contact. "De Europese astronauten kunnen er ook mee op Facebook of met hun gezin bellen." En voor onderwijs kan het ook dienen. "Astronauten staan soms in rechtstreeks contact met studenten van het lager en het middelbaar onderwijs."

Hun toestellen gaan nog verder dan het ISS, zoals naar Mars bijvoorbeeld. "Op aanraden van de Koninklijke Sterrenwacht in Ukkel maken wij een toestel waarmee zij onderzoek doen, of Mars een vloeibare of vaste kern heeft. Dat is ook belangrijk voor de evolutie op de planeet aarde."

Op Mars onderzoeken ze of er ooit leven is geweest, op Jupiter is de vraag of er nu leven is. "Wetenschappers zijn laaiend enthousiast over zaken die ze geleerd hebben op die planeet. Er is een reële kans dat er nu leven is op Jupiter." En ook daar werkt Antwerp Space aan mee. Een grote invloed op het onderzoek naar de ruimte, dus.

"Het enige kunstwerk op de maan is van Belgische makelij", vertelde Michael Van Peel enkele weken geleden op Radio 1. "Het beeldje "Fallen Astronaut" is van Antwerpenaar Paul Van Hoeydonck die met de zegen van de NASA zijn kunstwerk mocht meegeven met een reis naar de maan. In die tijd namen astronauten wel vaker iets mee naar de ruimte."

Het kunstwerk ligt sinds 1971 op de maan. "Het is een beeldje, een gestyleerde versie van de mens en dat ligt naast de maanlander, met een plaatje waar alle namen opstaan van astronauten die in de ruimterace zijn omgekomen." Heel symbolisch. "Het symboliseert de mensheid, want het is heel universeel. Het heeft ook geen geslacht."

Ondertussen is Paul 96 jaar. In 2020 vertelde hij zijn verhaal in de documentaire "Fallen Astronaut". "De NASA moest goedkeuring krijgen van president Nixon. Hij vroeg of ik een Republikein of een Democraat was. Toen hij hoorde dat ik een Belg was, was er geen probleem", lacht Van Hoeydonck. 

"Het moest een klein beeldje zijn dat van aluminium gemaakt is, zodat het tegen de warmte en tegen afkoeling kan. Ik had eigenlijk maar een proefbeeldje gemaakt en opgestuurd. Dat is juist op tijd aangekomen, die hebben het in hun zak gestoken en zijn vertrokken." Bekijk de documentaire "Fallen Astronaut" nog tot 24 augustus op VRTNU.

Mineralenverzamelaar Axl Emmerman (70) uit Mortsel kwam in een echte misdaadfilm terecht toen hij via mail de vraag kreeg of hij maanstenen wou kopen. "Frauduleuze mails staan meestal vol fouten, maar dit was heel professioneel en dat vond ik verdacht. Ik heb dan maar de FBI gecontacteerd om eens bij NASA te controleren of er maanstenen missen."

Via Axl kwamen NASA en FBI dus achter een diefstal. "In samenspraak met FBI ben ik ingegaan op de mails van de dief. Ik sprak met hem af dat, zogezegd, mijn broer of zus de verkoop ging afhandelen in Amerika. Op die manier kon de FBI de dief inrekenen." Uiteindelijk ging het over een stagiair van NASA.

Zo kon de verzamelaar een grote ruimteroof stoppen en daar zijn ze hem dankbaar voor. "NASA heeft zelfs een asteroïde naar mij vernoemd. Hij is iets te groot om in mijn kast te liggen, maar ik ben er wel fier op."

Zonder Karel Bossart uit Kalmthout kon Amerika niet verder in zijn ruimtereis. Dankzij Antwerp Space uit Hoboken kan ISS communiceren met het thuisfront. Het enige kunstwerk op de maan is van de Antwerpse Paul Van Hoeydonck. Uraniavoorzitter, Marc Gyssens, heeft een ruimtesteen met zijn naam en de held van de gestolen maanstenen, Axl Emmerman, een asteroïde. En in de toekomst kunnen we bij Nancy Vermeulen uit Duffel terecht voor een opleiding als astronaut.

Kortom, de ruimte is van ons, de rest is parking!