Rottend graan vat vuur: verwoeste silo's in haven van Beiroet dreigen 2 jaar na explosie helemaal in te storten

Bijna twee jaar geleden - op 4 augustus 2020 - vond in de haven van Beiroet een enorme explosie plaats. Nadat eerder die dag al brand was uitgebroken en een kleinere explosie had plaatsgevonden, ontplofte in de vooravond 2.700 ton ammoniumnitraat dat al jaren ongereglementeerd in de haven lag opgeslagen. Een uiterst explosieve stof, voornamelijk gebruikt om kunstmeststof te maken.

Meer dan 200 mensen kwamen toen om het leven, meer dan 6.000 mensen raakten gewond. Grote delen van de haven en de omgeving ervan werden verwoest. Een iconisch beeld na de explosie was dat van de grotendeels verwoeste graansilo's in de haven. Wat ervan overblijft, torent boven de verwoeste haven uit. De plek trok in de maanden na de ramp zelfs ramptoeristen, die er een selfie wilden nemen.

De Libanese regering waarschuwt nu dat de graansilo's elk moment zouden kunnen instorten. De voorbije weken is namelijk opnieuw brand uitgebroken in de silo's. Tarwe en graan dat niet door de explosie van twee jaar geleden is vernield en in de silo's is blijven liggen, is namelijk beginnen te fermenteren. Door de hitte van de zomer is het rottende graan in brand geschoten. Vorige week breidde het vuur zich uit en bereikte het elektrische kabels in de constructie.

De nieuwe brand roept nare herinneringen op bij de buurtbewoners. "Mensen zijn al bang", weet Johnny Assaf (foto onder). Hij heeft een kantoor niet zo ver van de silo's. Verschillende bedrijfjes zijn nog altijd in de haven gevestigd, omdat de eigenaars gewoon geen andere plek hebben om naartoe te gaan. 

"Onze grootste bezorgdheid is dat ze omvallen, want we weten niet wat er in dat geval met ons zou kunnen gebeuren", vertelt hij aan het Amerikaanse persagentschap AP. Assaf kreeg twee jaar geleden verschillende glasscherven in zijn rug. Eén ervan is nog niet verwijderd.

Mohammed Daifes kantoor werd twee jaar geleden volledig verwoest door de explosie. Ook hij is bezorgd. "We zijn bang dat er iets met onze kinderen zou gebeuren, met de werknemers in de haven, de douaneagenten of de veiligheidsagenten. Ik weet niet of de regering zal beslissen om de silo's neer te halen, maar ik hoop dat ze hoe dan ook een beslissing nemen zodat dit alles kan eindigen."

De Libanese regering gaf in april inderdaad de opdracht om de silo's te slopen, uit veiligheidsoverwegingen, maar dat is nog altijd niet gebeurd. Onder meer familieleden van slachtoffers van de explosie hebben daartegen geprotesteerd. Zij willen dat de silo's worden bewaard als een herdenkingsplaats.

In afwachting sluit Daife zijn ramen en laat de airconditioning draaien tegen de stank die in de omgeving hangt. Dat is ook wat de overheid de buurtbewoners aanraadt, om de ramen gesloten te houden, stofmaskers te dragen en zoveel mogelijk binnen te blijven. Want door de brand komen er mogelijk toxische stoffen vrij.

Dat er nog zoveel graan in de silo's ligt te rotten (volgens sommige bronnen zo'n 3.000 ton tarwe en maïs), roept overigens vragen op bij de Libanese bevolking. Zeker in tijden van groeiende voedselonzekerheid en graantekorten door de oorlog in Oekraïne. Libanon is sterk afhankelijk van de invoer van graan uit Oekraïne. Van al het graan dat Libanon invoert, komt 80 procent uit Oekraïne.

Volgens de overheid was het na de explosie niet mogelijk om het overgebleven graan weg te halen, omdat de silo's daardoor sneller zouden kunnen instorten. Voor de explosie hadden de silo's een capaciteit van meer dan 100.000 ton. Door de verwoesting van de silo's kan Libanon nu maar een reserve voor één maand opslaan.

Een economische crisis, beperkte graanopslag, het stilvallen van de graaninvoer uit Oekraïne: de gevolgen ervan zijn merkbaar in het straatbeeld. Bij bakkers staan mensen in lange rijen uren aan te schuiven voor amper één brood. Er is een tekort aan door de overheid gesubsidieerd brood en op de zwarte markt worden broden aan woekerprijzen verkocht. Door de economische crisis en de gevolgen van de Russische invasie in Oekraïne, is de prijs van bloem de voorbije jaren met meer dan 300 procent gestegen in Libanon.

De hoop is nu gevestigd op het akkoord over de heropstart van de graanexport uit Oekraïne, dat Rusland en Oekraïne vorige week hebben gesloten met de Verenigde Naties en Turkije. En op een lening van 150 miljoen dollar door de Wereldbank.

Met dat geld moet zo snel mogelijk tarwe en graan aangekocht worden om tekorten op korte termijn weg te werken en ervoor te zorgen dat brood betaalbaar blijft voor arme en kwetsbare gezinnen en - niet te vergeten - de vele vluchtelingen in het land. Volgens het Wereldvoedselprogramma van de Verenigde Naties leven meer dan 1 miljoen Syrische vluchtelingen in Libanon in voedselonzekerheid.