Bijna alle amfibieënpoelen in Merelbeke volledig uitgedroogd: "Sommige soorten met uitsterven bedreigd"

Een maand geleden stond al 6 van de 16 Merelbeekse poelen die onderzocht waren -want er zijn er veel meer dan 16- droog. Maar nu is de situatie dramatisch geworden: "Ze staan bijna allemaal droog", zegt Dominique Verbelen van Natuurpunt. "Van degene die nog niet volledig droog zijn, is het resterende water niet meer genoeg om leefbaar te zijn."

Een beetje water is dus niet genoeg, legt Verbelen uit: "Er zit te weinig zuurstof in en de temperatuur wordt te hoog. Want hoe minder water, hoe sneller het opwarmt." En de komende weken zal het warm blijven, dus er zit geen verbetering aan te komen, zegt hij. "We zitten echt met een zeer extreem jaar."

De amfibieën, kikkers en salamanders, kunnen zich wel iets of wat aanpassen: "Zij proberen zo snel mogelijk de poel te verlaten. Zij voelen dat het water sneller daalt dan zij zich kunnen ontwikkelen. Ze proberen dan sneller over te schakelen van kieuwademhaling naar longademhaling. Zodra ze zuurstof kunnen halen uit de lucht, hoeven ze niet meer in het water te zitten."

Dat klinkt als vrij goed nieuws, maar toch is er een domper op de feestvreugde, want het water daalt té snel, waardoor de dieren het tempo niet kunnen volgen. Voor de nakomelingen zijn de gevolgen dramatisch, legt Verbelen uit: "De larven van salamanders zijn nog afhankelijk van het water voor hun zuurstofvoorziening, dus die sterven dan."

Als de dieren op tijd kunnen overschakelen naar het inademen van zuurstof uit de lucht via hun longen, dan blijven ze voor hun zuurstofvoorziening niet langer afhankelijk van water, en kunnen ze aan land gaan. "Ze blijven voor de rest van het jaar, hoe warm of hoe koud het ook mag zijn, op het land. Al de andere, die nog het water nodig hebben om te kunnen ademen, sterven."

Dominique Verbelen benadrukt nog dat het geen evidentie is om te overleven op het land in dat geval. "Door de hitte en droogte moeten sommige amfibieën in zomerrust gaan. Vergelijk het een beetje met een winterslaap, maar dan in de zomer. Daarbij proberen ze zo weinig mogelijk energie te verbruiken en graven ze zich zo diep mogelijk in om koel en vochtig te blijven en niet uit te drogen."

In het gebied leven 4 soorten watersalamanders, 1 landsalamander en de bruine kikkers (de gewone pad) en de groene kikker. Die hebben allemaal hun eigen timing om zich voort te planten: "Er zijn vroege en late soorten. De bruine kikkers beginnen al in februari naar poelen te trekken om eitjes te leggen. Die larven zijn al verder ontwikkeld en hebben de poelen al verlaten rond half mei, begin juni."

"De late soorten zitten wel in de miserie. Dat zijn dan bijvoorbeeld de kamsalamander, de watersalamander en de alpenwatersalamander, maar ook de groene kikker is daar bij. Die hebben het nu heel moeilijk. Zij leggen later eieren en de larven moeten in het water blijven tot midden augustus, soms zelfs later. Die larven sterven bij vroegtijdige droogval van de poelen."

Nu die poelen zo droog staan, is er een bijkomend probleem voor de vegetatie. Er beginnen planten te groeien aan de oevers die Natuurpunt liever niet ziet verschijnen. "Zaailingen van wilgen en elzen kunnen er zich vestigen. Je ziet kleine boompjes ontstaan. Als die niet manueel met wortels bij worden verwijderd, dan gaan dat volgend jaar grotere boompjes zijn en zo zullen die poelen beetje per beetje gewoon verdwijnen."