TotalEnergies levert kerosine voor Russische gevechtsvliegtuigen: hoe bedrijven profiteren van oorlog in Oekraïne

De inval in Oekraïne door het Russische leger had grote gevolgen voor de internationale handel. Veel Westerse landen kondigden economische sancties aan, waarmee ze de economie van Rusland wilden treffen. Rusland reageerde op haar beurt met sancties die gericht zijn tegen Westerse landen. 

Heel wat bedrijven werden zwaar getroffen door die sancties en zagen hun inkomsten teruglopen, terwijl de kosten bleven stijgen. Toch geldt dat niet voor alle bedrijven. Bepaalde industrieën profiteren van de oorlog om recordwinsten te boeken. Hoe ver gaan sommige bedrijven daarin? En hoe zit het met het verantwoordelijkheidsgevoel?

In de Franse krant Le Monde verscheen een opvallend verhaal over het grote Franse olie- en gasbedrijf TotalEnergies. Het bedrijf zou betrokken zijn bij de ontginning en levering van brandstof aan het Russisch leger die gebruikt wordt om gevechtsvliegtuigen in de lucht te houden. In het artikel van Le Monde wordt geopperd dat het bedrijf zo indirect steun levert aan de gewapende agressie die al zes maanden grote delen van Europa in de ban houdt. 

Concreet zou TotalEnergies betrokken zijn bij de ontginning en levering van brandstof voor Russische bommenwerpers. Het energiebedrijf heeft een groot aandeel van 49 procent in een reeks Siberische olievelden die beheerd worden door het bedrijf Terneftegaz. 

Op de olievelden wordt vloeibare koolwaterstof ontgonnen die later omgezet wordt in kerosine om vliegtuigen en voertuigen aan te drijven. Die brandstof werd onder meer geleverd aan de luchtmachtbasis van de Soechoj-straaljagers die aan het begin van de oorlog het theater in Marioepol bombardeerden. Bij die reeks bombardementen kwamen ongeveer 600 mensen om het leven.

In een reactie verdedigt TotalEnergies de keuze om grondstoffen te ontginnen en verdelen in Rusland. Het bedrijf oppert dat de grondstoffen die ontgonnen worden in hun pure vorm geen brandstof zijn. De fabriek die de grondstoffen uiteindelijk omvormt tot kerosine, is geen eigendom van TotalEnergies. Daarmee lijkt het energiebedrijf elke betrokkenheid bij het in de lucht houden van Russische gevechtsvliegtuigen te ontkennen. 

Het hoeft niet te verbazen dat TotalEnergies, en bij uitbreiding heel wat energiebedrijven, recordwinsten boeken door het conflict in Oekraïne. Brandstof is een erg gegeerd product in tijden van oorlog. Door de hoge energieprijzen en nieuwe overheidsmaatregelen om olieproductie uit te breiden, plukken energiebedrijven de vruchten van deze crisis. Kolenbedrijven profiteren het meest. 

Cijfers van Refinitiv tonen aan dat de marktwaarde van die bedrijven gemiddeld met 42 procent toenam. Ook brandstof- en ontginningsbedrijven zagen hun marktwaarde met gemiddeld 38 procent toenemen.

Toch kan men wel wat vragen stellen bij de morele verantwoordelijkheidszin van die bedrijven. TotalEnergies is een groot Frans bedrijf dat beweert te handelen vanuit een "gezonde burgerzin" en de mensenrechtenverklaring van de Verenigde Naties onderschrijft. Het bedrijf verschuilt zich achter haar zelfverklaarde onwetendheid, maar een Franse wet verplicht sinds 2017 grote bedrijven een zekere vorm van waakzaamheid. Bedrijven moeten alert zijn voor mensenrechtenschendingen en inbreuken op milieunormen van hun eigen bedrijf en zusterbedrijven in het buitenland.

Niet enkel de energiesector genereert recordwinsten ten gevolge van de oorlog in Oekraïne, ook andere sectoren pikken - soms letterlijk - een graantje mee.

Het was misschien eenvoudig te voorspellen, maar wapenfabrikanten doen gouden zaken. Door de toegenomen vraag naar militair materieel en de gigantische investeringen van NAVO-landen in wapens en munitie zagen wapenbedrijven hun marktwaarde stijgen met 15 procent. Ook legt de oorlog het Belgische wapenbedrijf FN Herstal geen windeieren. België en andere NAVO-landen plaatsten al bestellingen voor vele miljoenen bij het wapenbedrijf.

Maar ook handelaars in landbouwgrondstoffen kennen de afgelopen maanden een groei van 10 procent. Ook deze sector kon profiteren van stijgende grondstofprijzen en marktinstabiliteit. Critici beweren zelfs dat handelaars in voedingsstoffen bewust de instabiliteit van de markt in de hand werken, om er vervolgens van te profiteren.