Net geen sociaal tarief? Verschil loopt al op tot 7.500 euro, Kelly uit Kampenhout: “Als kinderen bij mijn ex-man zijn, wordt hier nog amper gegeten"

"Alle rekeningen blijven hier liggen, want wij moeten ook nog kunnen leven", zucht Kelly De Mol uit Kampenhout. Zij had enkele jaren na haar scheiding recht op het sociaal energietarief, het verlaagde tarief voor elektriciteit en aardgas dat de federale overheid aanbiedt aan kwetsbare gezinnen.

Maar sinds ze hertrouwd is, komt het gezinsinkomen net 200 euro uit boven de vastgelegde grensbedragen. Zelfs terwijl haar partner het moet stellen met een invaliditeitsuitkering en zijzelf 20 uur per week werkt als huishoudhulp.

Geen sociaal tarief meer voor Kelly dus en dat voelt ze aan den lijve. "De maandelijkse voorschotfactuur voor gas en elektriciteit ligt nu 150 euro hoger dan toen ik het sociaal energietarief had. En dan moet ik binnenkort nog eens 4.000 euro bijbetalen op de eindafrekening."

Onhaalbaar, zegt ze. En dus moet ze al maanden verregaand schrappen in alle mogelijke andere kosten. "De kinderen doen geen hobby's meer, wij zijn niet op vakantie kunnen gaan en in de week dat de kinderen bij mijn ex-man zijn, wordt hier in huis amper gegeten." En het ergste, zegt ze, is het inperken van de psychologische zorg die enkele van haar kinderen nodig hebben. "Ik heb ooit gezegd dat ik nooit zou besparen op de gezondheidszorg van mijn kinderen. Wel, ik kan nu niet meer anders. Dat vind ik schandalig."

Het schrijnende verhaal van Kelly is maar een van de vele voorbeelden van mensen die te midden van de extreme energieprijzen net tussen wal en schip zijn beland. Want je kunt er niet omheen: de uitgebreide sociale energietarieven die de federale regering al sinds de coronacrisis aanbiedt, maken financieel een enorm verschil voor de 880.000 kwetsbare Belgische gezinnen (17 procent van het totaal) die er recht op hebben (zelfs al beseffen velen dat niet).

Het gaat dan om gezinnen waarin iemand een bepaalde uitkering krijgt, mensen die een sociale woning huren, maar sinds de coronacrisis ook over mensen met lagere inkomens die recht hebben op een verhoogde tegemoetkoming van het ziekenfonds.

Een 'enorm verschil', schreven we hierboven. Maar wat betekent dat dan precies? Sla er de cijfers van de VREG en de V-test maar op na: zelfs met het goedkoopste tarief op de markt zal een gemiddeld Vlaams gezin (lees: met een jaarverbruik van 17.000 kWh) dat volgens de prijzen van augustus een nieuw contract aangaat een kleine 3.500 euro per jaar aan gas betalen. In de nog hogere tarieven van september is dat al bijna 5.800 euro per jaar geworden. En als je het sociaal tarief hebt? Dan betaal je 525,82 euro per jaar, maar liefst een elfde van de goedkoopste commerciële gasprijs op dit moment.

Voor elektriciteit eenzelfde plaatje: een gemiddeld gezin (met een jaarverbruik van 1.600 kWh overdag en 1.900 kWh 's nachts) dat een nieuw contract aangaat, zal op basis van de augustusprijzen zelfs met de goedkoopste commerciële formule ruim 1.900 euro per jaar betalen. En in september gingen de prijzen zo mogelijk nog hoger. Als ze op dit peil blijven, zal dat 3.000 euro per jaar worden, zo blijkt uit de berekeningen met de V-test (de prijsvergelijkingssite van de Vlaamse energiewaakhond de VREG). Met het sociaal tarief zal je met hetzelfde verbruik volgens de V-test net geen 800 euro per jaar betalen.

De uiteindelijke rekensom is snel gemaakt: zelfs met het goedkoopste tarief op de markt betaal je op basis van de prijzen in september per jaar bijna 7.500 euro meer dan een gezin met een sociaal tarief. Dat is voor iedereen een hallucinant bedrag. Maar voor mensen als Kelly, bij wie het gezinsinkomen nipt te hoog ligt om een sociaal tarief te krijgen, mag je dat een nauwelijks te omzeilen financiële klip noemen.

"Dit is echt niet meer normaal", schudt Kelly het hoofd. "Wij zijn altijd de goede middenklasse geweest, maar nu zijn de prijzen zo hard gestegen dat we verzuipen. Ik ben hier opgegroeid, ik werk, wat moet ik nog meer doen? Het is een schande dat het in 2022 zo ver moet komen in België. Ik hoop dat er eens iemand wakker wordt in de Wetstraat. Het is nochtans niet vijf voor twaalf, het is kwart over twaalf."

Federaal minister voor Energie Tinne Van der Straeten (Groen) wijst erop dat het sociaal tarief vandaag duidelijk een krachtig wapen is tegen energiearmoede. "Zo'n 2 miljoen Belgen zijn daarmee beschermd geweest tegen de historisch hoge tarieven die we momenteel zien op de markt."

Maar ze ziet ook dat, ondanks een btw-verlaging op de energieprijzen, veel mensen nog verstoken blijven van hulp. "Voor hen zullen we bijkomende maatregelen moeten nemen. Die prijsplafonnering op Europees niveau moet er komen. Daarnaast denken we aan een getrapt systeem voor het sociaal tarief om de mensen die een niet zo hoog inkomen hebben een bijkomende ondersteuning te geven."

Daarnaast gaat ze ziekenfondsen vragen om zelf proactiever te kijken of mensen recht hebben op een verhoogde tegemoetkoming, en dus ook een sociaal energietarief.

"Wij zijn niet per se tegen een getrapte hervorming", zegt Peter Heirman, beleidsmedewerker Wonen en Energie bij Netwerk tegen Armoede. "We willen gerust mee nadenken over de hervorming van het sociaal tarief, maar het is vooral belangrijk dat de mensen die er nu recht op hebben, er niet op achteruit gaan. De sterkste schouders zouden de zwaarste lasten moeten dragen."

"De uitbreiding van het sociaal tarief was al een zeer belangrijke maatregel", zegt Heirman. "Als we die niet zouden hebben, zouden zeer veel gezinnen in een schuldenspiraal zitten. Maar het leven wordt duurder en duurder, en er is een grote groep mensen die net uit de boot valt, op wie ook gefocust moet worden."

"We merken daarnaast ook wel dat een vrij grote groep die eigenlijk recht heeft op dat sociaal tarief, dat op de een of andere manier niet krijgt of niet aanvraagt", zegt Heirman. "Vaak durven mensen het niet aanvragen of denken ze dat ze er geen recht op hebben. De administratieve procedure is vrij ingewikkeld. Ziekenfondsen zouden dat veel proactiever moeten nagaan, zonder dat mensen ernaar vragen."