"Een fantastische culturele herfst": musea en expo's zagen veel meer bezoekers komen in 2022

Na twee culturele "hongerjaren" wegens corona was de appetijt voor kunst en cultuur in 2022 heel groot. Dat blijkt uit het stijgend aantal bezoekers voor musea en tentoonstellingen. Ook de Museumpas, die toegang geeft tot meer dan 200 musea in heel België, verlaagt de drempel aanzienlijk. 

Het heropende KMSKA in Antwerpen spant de kroon. Sinds de herstart eind september na een sluiting van elf jaar, kwamen daar al meer dan 267.000 bezoekers over de intussen beroemde witte vloer. In de kerstvakantie was het KMSKA bijna elke dag uitverkocht, met gemiddeld 3.400 bezoekers per dag.

Ook kleinere musea zijn in trek. Het jonge museum De Reede in Antwerpen dat vooral grafiek toont, telde 21.243 bezoekers in 2022, de helft meer dan de ruim 14.000 in het laatste “normale” jaar 2019.

Musea Brugge kreeg 687.857 bezoekers. Al de helft meer dan vorig jaar, maar nog niet zoveel als de 900.000 in 2019, het laatste jaar voor corona, wat voor Brugge een recordjaar was. In 2022 bezochten 150.000 mensen het museumdeel van de Onze-Lieve-Vrouwekerk met de Madonna van Michelangelo; 100.000 het Groeningemuseum en 74.000 het Sint-Janshospitaal, waar de succesvolle expo van hedendaagse kunstenares Otobong Nkanga hoge ogen gooide. 

Brugge trok weer buitenlandse bezoekers, zij het nog niet uit Azië, maar ook 34 procent mensen uit eigen land, dubbel zoveel als in 2019. “Dat betekent dat de Belgen ook zonder coronarestricties de weg blijven vinden naar onze musea,” zegt de Brugse burgemeester De fauw. Ook musea in andere steden melden een grotere opkomst van landgenoten. Het Atomium in Brussel (660.000 bezoekers, 10.000 meer dan het vorige recordjaar 2019) telde bijvoorbeeld een kwart Belgen. 

De ruim 120 Brusselse musea kregen 4.150.000 bezoekers over de vloer, ruim de helft meer dan in 2021, maar nog 16 procent minder dan in 2019. Vanaf de herfst was er wel een opmerkelijke relance.

De Koninklijke Musea voor Schone Kunsten van Brussel maken hun jaarcijfers pas volgende week bekend. Maar “de tendens gaat in de richting van het jaar 2018”, is te horen. 2019 was een recordjaar met de expo Magritte-Dalí, en dat succes wordt nog niet geëvenaard. Sinds januari 2022 zien de KMSKB elke maand het aantal bezoekers stijgen. 

Bozar in Brussel lokte vooral veel volk met de speelse tentoonstelling van Rinus Van de Velde: 85.000 bezoekers. De expo "Shin hanga" met Japanse prenten in het Museum Kunst & Geschiedenis kon op drie maanden tijd maar liefst 50.000 fijnproevers bekoren. De langer lopende tentoonstelling "De kleine prins" op de Heizel telde 85.000 bezoekers. Train World in Schaarbeek benadert met 143.000 mensen het niveau van 2019, maar had in 2021 wel nog betere cijfers, dankzij de expo over de Oriënt Express.

De Gentse musea zitten weer op het niveau van 2019, "met dank aan de jongeren", zegt het stadsbestuur. Het MSK, dat zijn 225e verjaardag vierde met de expo over schilder Albert Baertsoen, verwelkomde 96.621 mensen en had dubbel zoveel jonge bezoekers. Het S.M.A.K. telde 101.000 belangstellenden, vooral voor de grote popart-tentoonstelling. Het Industriemuseum deed het met ruim 50.000 bezoekers zelfs bijna 40 procent beter dan voor corona, mede dankzij de succesvolle expo over winkelen "Kassa Kassa!"

Kunst kent geen taalgrenzen en almaar meer Vlamingen vinden de weg naar Waalse musea. De expo met het werk van de wereldberoemde Catalaanse kunstenaar Joan Miró in het BAM in Bergen lokte 85.000 bezoekers. Daarmee is het de op één na populairste expo in het museum, sinds die over Van Gogh in 2015, toen Bergen culturele hoofdstad van Europa was. Joan Miró viel met name ook in de smaak van Vlaamse bezoekers, laat het museum weten. 

Het Koninklijk Museum van Mariemont in Henegouwen kreeg 50.000 bezoekers over de vloer, onder meer voor de expo over de Egyptische oudheid in de populaire cultuur. Tegenover 2019 is dat een verdubbeling. Mariemont zag in 2022 15 procent Vlamingen komen, ook een verdubbeling.

Mensen hebben zin om cultuur te beleven, zoveel is duidelijk. Maar ook de Museumpas speelt een grote rol in de goede bezoekerscijfers. De pas bestaat sinds 2018 en brak in 2022 pas echt door. Eind vorig jaar waren er 125.000 passen in gebruik, tegenover 95.000 in 2021. "We zijn nu incontournable geworden," zegt Erika T'Jaeckx, directeur van Museumpas.

De Museumpas kost 59 euro voor een jaar en geeft toegang tot 226 musea, zowel in Vlaanderen, Brussel als Wallonië. Dat verlaagt de drempel aanzienlijk. In het KMSKA, waar een normaal ticket 20 euro kost, had ruim één bezoeker op vijf een Museumpas op zak. 

In de eerste helft van 2022 kozen veel mensen voor buitenactiviteiten, is de analyse van Erika T'Jaeckx. Maar vooral sinds de zomer van 2022 nam de Museumpas een steile klim. "We kunnen wel zeggen dat het een fantastisch cultureel najaar was. Ik ben trots op de hele museumsector. De heropening van het KMSKA was ook een hefboom voor andere musea."

Uit onderzoek blijkt dat een bezitter van een Museumpas vier keer vaker naar een museum gaat. De musea krijgen minstens de helft van de prijs van een ticket bij elk bezoek met een Museumpas en een commissie op elke verkochte pas.