Van troostende bestseller tot animatiefilm die Oscar kan winnen: waarom "De jongen, de mol, de vos en het paard" jong en oud raakt

In het boek gaan de jongen en de mol ("die vooral hunkert naar taart") samen op pad. Eerst ontmoeten ze de vos ("nooit makkelijk voor een mol") en daarna het paard ("het grootste wat ze ooit zijn tegengekomen, maar ook het zachtaardigste").

"Ze zijn net als wij, allemaal anders, en ieder heeft zijn eigen zwaktes", schrijft Mackesy in de inleiding. "Ik hoop dat dit boek je misschien aanmoedigt om onbevreesd te leven met meer liefde voor jezelf en voor anderen. En dat het je aanspoort om hulp te vragen als je het nodig hebt - wat altijd een moedig iets is om te doen." Een uitspraak waarmee Mackesy meteen naar de kern en de kracht van het boek gaat. 

De eerste tekeningen zet de Britse illustrator en auteur Mackesy (60) in 2018 al op zijn Instagramaccount: "Ze waren oorspronkelijk niet bedoeld als boek, ik wilde ze gewoon delen met mijn vrienden en er iets mee zeggen over (het) leven. Mijn inspiratie kwam voort uit de wens om mensen een beter gevoel over dingen te geven." 

Er komen meteen reacties van mensen die zeggen dat de tekeningen hen terugbrengen naar hun jeugd en naar de prentenboeken die ze toen lazen. En ze worden ook opgemerkt door uitgevers, die hem vragen er een boek van te maken. 

Dat boek komt uit in 2019 en wordt al snel een bestseller. In 2020, een periode van enorme onzekerheid als gevolg van de pandemie kan jong en oud ("dit boek is voor iedereen, of je nu 8 bent of 80", schrijft Mackesy zelf) wel wat mildheid, hoop en troost gebruiken. 

En nu is de animatiefilm die van het boek gemaakt is, genomineerd voor een Oscar, iets wat ook voor de bescheiden Mackesy blijkbaar een grote verrassing is. "Ik ben nog steeds in shock", schrijft hij in een reactie op Instagram. "Zo trots op iedereen. Ik hoop dat je ok bent waar je ook bent. Bedankt om mee te gaan op dit avontuur. Jullie commentaren zijn ontroerend." 

En hoewel er nooit een vooropgesteld plan was, heeft hij altijd geloofd in de kracht van de personages en was hij altijd al benieuwd naar hoe de personages zouden bewegen. "Vreemd genoeg voelde ik al voordat ik het boek maakte, dat ze dat konden", vertelt Mackesy begin dit jaar in een interview met Deadline. "Wanneer ik in bed lag, keek ik naar het plafond en stelde ik me voor hoe het zou zijn om de jongen door een besneeuwd landschap te zien lopen en hoe de muziek zou klinken. En tijdens de lockdown kreeg ik zoveel brieven van mensen die me schreven dat het boek hen hielp. Ik herinner me dat ik me afvroeg of we een film konden maken met hetzelfde soort effect." 

Mackesy omschrijft het maken van de animatiefilm als "magisch". Al was het ook moeilijk soms, alleen al om het gezicht van de jongen goed geanimeerd te krijgen, wordt er acht maanden getekend en hertekend. BBC zendt de animatiefilm uit op de avond van Kerstmis. Vier miljoen Britten laten zich er door ontroeren, de film wordt daarmee het best bekeken BBC-programma die avond. 

Tom Hollander spreekt de stem in van de mol, Idris Elba is de vos, Gabriel Byrne het paard en Jude Coward Nicoll de jongen. De Apple Original-film is geproduceerd door "Star Wars"-regisseur JJ Abrams en Hannah Minghella van Bad Robot Productions, met een originale soundtrack van Isobel Waller-Bridge, de zus van Phoebe Waller-Bridge (bekend van "Fleabag"). En waar het boek bij momenten erg beknopt is, worden de personages in de film wel meer ontwikkeld. "We ontdekken meer over wat ze voelen, waar ze bang voor zijn en waar ze op hopen", legt Mackesy uit.

"Heel je leven heb je dromen", zegt Mackesy. "Ik dacht nooit dat iemand het boek zou kopen. En ik dacht al zeker niet dat we er ooit een film van zouden maken. Dit is dus echt een voortdurende verrassing. En nog steeds sta ik elke dag zo blij op omdat we mensen geholpen hebben met wat we gemaakt hebben."

Het verhaal op zich is erg eenvoudig. De mol, de vos en het paard begeleiden de jongen door verschillende landschappen naar huis. Wat het boek zo bijzonder maakt, zijn de levenswijsheden die van bijna elke pagina spatten, zoals: "Wat zou succes zijn?" vroeg de jongen. "Liefhebben", zei de mol. Of "Een van onze grootste vrijheden is hoe we op dingen reageren." 

En sommige van die wijsheden zijn de voorbije jaren online zelfs viraal gegaan, een van de populairste uitspraken ben je misschien tegengekomen zonder dat je het boek gelezen hebt: "Wat is het moedigste dat je ooit hebt gezegd?", vroeg de jongen. "Help", antwoordde het paard." Een uitspraak die werd opgehangen bij mensen thuis, in scholen, bij therapeuten en in ziekenhuizen. Zelfs het Britse leger vroeg aan Mackesy of het afbeelding en de uitspraak mocht gebruiken. 

Het boek is een ode aan vriendschap, maar ook een aanmoediging om te geloven in jezelf en te durven praten over je twijfels, onzekerheden en wat je kwetsbaar maakt. Veel lezers zien het boek dan ook als een kleinood om naar terug te grijpen in moeilijke(re) periodes. 

"Het is een heel troostend boek", zegt Machteld, verkoopster bij boekhandel De Zondvloed in Mechelen. "Het is een boek dat mensen graag cadeau geven wanneer iemand een moeilijk moment heeft. En het ziet er natuurlijk heel mooi uit. Intussen zijn er trouwens twee versies van: de originele versie (in het Engels en in de Nederlandse vertaling van Arthur Japin) en de versie die gebaseerd is op de animatiefilm." 

De tekeningen worden soms ook vergeleken met de "Winnie the Pooh"-boeken van A.A. Milne, die origineel geïllustreerd werden door E.H. Shepard. Ook een boek trouwens dat in een periode uitkwam waarin mensen behoefte hadden aan troost en hoop, in 1926, niet zo lang na het einde van Wereldoorlog I. 

Of "The boy, the mole the fox and the horse" ook een Oscar in de wacht sleept in de categorie korte animatiefilm weten we in de nacht van zondag 12 maart wanneer de filmprijzen worden uitgereikt. De andere genomineerden in de categorie zijn: "The flying sailor", "Ice merchants", "My year of dicks" en "An Ostrich told me the world is fake and I think I believe it".