Extra begeleiding en meer inspraak van kinderen: zo kunnen basisscholen de middagpauze zinvoller invullen

Hoe kan een middagpauze op de lagere school aangenamer voor zowel de kinderen als de begeleiders? Om die vraag te beantwoorden, legden de pedagogen van de Karel de Grote Hogeschool in Antwerpen een survey voor aan bijna 800 scholen uit het lager onderwijs. 

“Het belangrijkste knelpunt bleek de begeleiding”, vertelt onderzoeker Leen Dom van het onderzoekscentrum Pedagogie in Praktijk. Strikt genomen maakt die voor leraars geen deel uit van hun takenpakket, met als gevolg dat er ook geen wettelijk kader bestaat. “Als leraren die taak wel opnemen, hebben ze zelf geen tijd om pauze te nemen of om te overleggen. Ook andere begeleiders, vaak vrijwilligers, merken dat het moeilijk is. Er zijn vaak gewoon te veel kinderen voor het aantal begeleiders.”

BELUISTER: Het volledige gesprek tijdens 'De Wereld Vandaag' op Radio 1:

Dat daardoor te grote groepen ontstaan met te weinig begeleiders, leidt volgens Dom bij sommige kinderen tot onrust en stress. "We merken dat de behoefte aan rust niet altijd goed wordt ingevuld. Ook ruzies, conflicten en pestgedrag worden niet altijd opgemerkt door de begeleiders."

Hen zelf meer laten kiezen hoe ze die tijd invullen, kan dat verhelpen. “Heel wat scholen experimenteren met een vrije refter waarin kinderen zelf beslissen wanneer ze eten of spelen. Ook als ze in de klas eten bij hun eigen leerkracht, biedt dat meer mogelijkheden om hen al te laten spelen. Dat laatste komt door de coronacrisis in praktijk toch al vaker voor.”

Andere aanpassingen zijn al op kortere termijn haalbaar. Zo kan een herinrichting van de speelruimte voor veel kinderen een verschil maken. “Op een van de scholen waar we het onderzoek hebben uitgevoerd, heeft een leerlingenraad een van hun voetbalpleintjes geschrapt. Ze hebben er banken geplaatst zodat er meer plaats was om rustig te spelen.”

Ook een uitleendienst voor speelgoed kan helpen, zegt ze. “Dat kan in het laatste stuk van de speeltijd een extra stimulans bieden, omdat veel kinderen dan al uitgespeeld zijn. Het nadeel is dan weer dat scholen klagen over dingen die kapotgaan en dat er niet opgeruimd wordt. Je denkt dus best goed na over hoe je dat aanpakt.”

Als basisschool actief nadenken over de invulling van die middagpauzes, heeft volgens Dom alleen maar voordelen. “Ik denk eerlijk gezegd dat we niet te veel eieren onder onze kinderen leggen, neen. Het is in het voordeel van de opvoeders om te luisteren naar wat kinderen zelf willen. Door hen verantwoordelijkheid te geven om regels te maken, zullen ze gemotiveerder zijn om die na te leven.”