Amerikaanse kankerpatiënt krijgt plots oncontroleerbaar Iers accent

Vijftig jaar lang sprak een man uit de Verenigde Staten met een klassiek Amerikaans accent. Hij had een tijd in Engeland gewoond en had wel enkele Ieren ontmoet, maar in Ierland was hij nog niet geweest. Toch begon de man plots oncontroleerbaar met een Iers accent te praten. Dat gebeurde 20 maanden na zijn diagnose van prostaatkanker.

De man werd onderzocht en daaruit blijkt dat hij aan een zeer zeldzame aandoening lijdt, het Foreign Accent Syndrome (FAS) genaamd. "Dat is een articulatiestoornis waarbij mensen plots met een ander accent beginnen te spreken", legt neurolinguïst Stefanie Keulen uit in "Nieuwe feiten" op Radio 1. 

Het syndroom is bekend, maar bij deze man is de verklaring een mysterie. "Meestal krijgen mensen dat na een hersenletsel of bij een psychiatrische aandoening", zegt Keulen. "Bij hem werd er geen hersenletsel ontdekt, maar een heel specifieke vorm van prostaatkanker."

"Meteen na de accentverandering hebben ze verschillende psychiatrische en neurologische onderzoeken uitgevoerd, maar die waren helemaal normaal. Dat is zeer uitzonderlijk." 

Voordien waren er namelijk maar twee studies gepubliceerd over een accentverandering na een kanker. In beide gevallen was er een link met de hersenen. "In 2009 is er een geval beschreven met borstkanker die was uitgezaaid naar de hersenen. In 2011 was er een vrouw met epilepsie en een hersentumor in de hersendelen verantwoordelijk voor talen." 

Bij de Amerikaanse man was er pas 7 à 8 maanden na de accentverandering uitzaaiing naar de hersenen vastgesteld. 

De onderzoekers denken wel aan een mogelijke diagnose. Er zou sprake kunnen zijn van wat een "paraneoplastisch syndroom" wordt genoemd. "Dat doet zich voor wanneer een tumor een effect uitoefent op het hele lichaam, bijvoorbeeld door een hormonaal onevenwicht", zegt Keulen. "Dat kan ook FAS veroorzaken."

Ook in ons land zijn mensen met FAS bekend. Professor Keulen zag zelf hoe een kindje van bij de eerste woorden met een Frans accent begon te spreken. Nochtans groeide het kind op in een volledig Vlaamstalige context. "Die persoon is ondertussen in de 20 en spreekt nog steeds met dat accent."

Bij een andere Nederlandstalige persoon was stress een belangrijke factor. "Telkens ze in een stressvolle omgeving terechtkwam, werd haar accent eerst Duitstalig. Dat kon evolueren naar een compleet onverstaanbaar jargon", vertelt Keulen. "Als we haar vragen stelden in een ruimte met veel mensen, konden we niet meer met haar communiceren. Pas als de mensen weggingen en er mensen waren die ze kende, ging dat weg."

Het syndroom is niet levensbedreigend, maar Keulen benadrukt dat het toch een psychologische impact kan hebben op de patiënt. "Ze voelen zich niet meer als de persoon die ze waren. Dat wordt psychologisch onderschat."