Wetenschappers kweken zeesterren in lab om te achterhalen wat plotse massasterfte veroorzaakte
Wetenschappers aan de University of Washington (aan de westkust van de VS) proberen door een kweekexperiment te achterhalen wat precies de oorzaak kan zijn van een massale sterfte van een bepaald soort zeester. Voor de kust van de Stille Oceaan stierven de voorbije tien jaar miljarden zonnebloemsterren, wat een grote impact had op de ecosystemen. De eerste resultaten zijn hoopgevend: "Mogelijk kunnen zonnebloemsterren toch het opwarmende oceaanwater de baas."
De zonnebloemster is een soort die voorkomt aan de westkust van Noord-Amerika. Vroeger kwamen ze in groten getale voor aan de hele westkust, van Baja California in Mexico tot in Alaska. Maar de voorbije tien jaar ging het plots fout. Hun aantallen verminderden drastisch. De zeesterren begonnen letsels te vertonen, verschraalden en gingen dood.
Sinds 2013 is ongeveer 90 procent van de zonnebloemsterren afgestorven. In sommige regio's was dat zelfs 99 tot 100 procent. Volgens schattingen gaat het om 6 miljard zeesterren, wat de grootste afstervingsgolf zou zijn die de mens ooit kon waarnemen in een mariene omgeving. Dat veroorzaakte dan weer een verschraling van het onderwaterlandschap en verstoorde het ecosysteem, bleek uit een rapport van anderhalf jaar geleden.
Zonnebloemsterren (Pycnopodia helianthoides) kunnen tot een meter in diameter worden. Ze ontwikkelen tot twee dozijn armen. Zonnebloemsterren zijn roofdieren en kunnen zich relatief snel verplaatsen, tot een meter per minuut. Het is een unieke zeester om verschillende redenen, zegt onderzoeker Jason Hodin: "Het is een vraatzuchtig toproofdier in een breed spectrum aan ecosystemen. Het is een van de grootste zeesterren, en een van de snelste ook. Stel je dus geen stilleven voor op een rots: ze zijn heel mobiel en heel actief."
Onderzoek moet mysterie ontrafelen
Het is nog altijd niet duidelijk wat de precieze oorzaak is van de massasterfte. Het gaat om een mysterieuze ziekte, die dan weer het gevolg zou kunnen zijn van de klimaatopwarming en het opwarmende oceaanwater.
BEKIJK - Jason Hodin: "De ziekte viel samen met een opwarming van het water tijdens enkele heel warme jaren."
Onderzoekers kweken larven van zonnebloemsterren op in een labomgeving om uit te vissen wat er precies aan de hand was (en is). Dat gebeurt op San Juan Island, een eind voor de kust van Seattle, in het Harbor Marine Lab van de universiteit. Momenteel worden er 109 eenjarige zeesterren, 23 tweejarige en 12 driejarige opgevolgd, en daar komen nog ongeveer 5.000 larven bij. Allemaal zijn ze gekweekt in gevangenschap. Onderzoekers hebben ook nog eens 16 volwassen zeesterren uit de oceaan geplukt, waarvan het moeilijker is om de leeftijd te achterhalen.
Warmer water? Onze zeeën en oceanen werken als buffer bij de huidige klimaatopwarming, ze nemen heel wat van de extra warmte op. Volgens berekeningen van wetenschappers zou het gaan tot 90 procent en meer van de opwarming veroorzaakt door het broeikaseffect. Dat zeeën en oceanen steeds verder opwarmen, blijft niet zonder gevolgen. Zo zijn zijn er net als op het land "mariene hittegolven" die bepaalde vissoorten wegjagen en een impact hebben op de plaatselijke fauna en flora. Omdat de oceanen ook veel koolstof opnemen door onze hoge CO2-uitstoot, verzuren ze ook steeds verder, wat bijvoorbeeld een probleem is voor de koraalriffen.
"Dit is 's werelds enige kweekprogramma in gevangenschap voor de enige bedreigde zeester ter wereld", schetst Senior Research Scientist Jason Hodin van het lab bij het persbureau Reuters. Het onderzoek gebeurt in samenwerking met neurowetenschappers om te kijken of stekelhuidigen (echinodermata) zoals zeesterren een impact ondervinden van de opwarmende oceanen.
Onderzoekers zetten verschillende camera's in om het gedrag van de zeesterren nauwkeurig op te volgen
William Weertman, onderzoeker en neurowetenschapper, bestudeert het gedrag van de zeesterren nauwgezet. Met vier camera's wordt opgevolgd hoe ze bewegen, en wanneer ze precies bewegen. Dat videomateriaal wordt dan gebruikt om veranderingen in hun gedrag te spotten. "We kunnen de dieren nu goed screenen. We kunnen de larven opkweken en de jongen, en kijken hoe gevoelig ze precies zijn voor warmer water", zegt Hodin.
Volgens de eerste resultaten zouden jongere zonnebloemsterren wel degelijk warmer water kunnen verdragen. Bemoedigend, vindt ook Hodin. "Dat is een goede zaak. Als zonnebloemsterren zich in het wild kunnen herstellen, met of zonder menselijke hulp, dan moet het ook kunnen bij klimaatverandering." Maar het mysterie van het massale afsterven blijft voorlopig. Daarvoor is nog verder onderzoek nodig.