Is de vrees terecht voor een vergunningenstop in Vlaanderen door uitblijven stikstofakkoord? "In de praktijk zitten we al in een vacuüm"
In Nederland heeft de stikstofcrisis ertoe geleid dat bedrijven en zelfs huizen in sommige gevallen geen nieuwe vergunning meer kunnen krijgen. Ook hier wordt gevreesd voor een vergunningenstop als er niet snel een stikstofakkoord komt. "Maar eigenlijk zitten we nu al in een vacuüm en kan een rechter niet anders dan een vergunning in te trekken", zegt professor biodiversiteit en milieu Tobias Ceulemans in "Terzake" op Canvas.
Een uitspraak van de Raad van State leidde in Nederland in 2019 tot een heuse stikstofcrisis. De aanpak van de Nederlandse regering om natuurgebieden te beschermen tegen stikstof werd toen ongeldig verklaard. De vergunning van zo'n 18.000 bouwprojecten werd daardoor ingetrokken.
Ook deze week kondigde de provincie Noord-Brabant nog aan geen vergunningen meer te verlenen aan projecten die leiden tot extra stikstofuitstoot in en rond beschermde natuurgebieden. Omdat de provincie zo'n 21 natuurgebieden telt, zal de stop op vergunningen voor praktisch de hele provincie gelden.
En dus wordt ook in Vlaanderen al een tijdje gevreesd voor een vergunningenstop. "Dat hangt ons inderdaad boven het hoofd", zegt professor Tobias Ceulemans in "Terzake".
Een rechter kan op dit moment de stikstofimpact niet beoordelen en dus is er een constante onzekerheid om vergunningen te verliezen
"In de praktijk zitten we op dit moment al in een vacuüm. Als je een nieuw bedrijf wil bouwen, dan moet je een vergunning krijgen. Maar er bestaat op dit moment geen wettelijk kader waaraan de vergunning kan worden getoetst, wat betreft stikstofuitstoot en de impact op de natuur."
"Eender wie kan dus naar de rechter stappen en die rechter kan eigenlijk niet anders dan te besluiten dat de vergunning niet mocht worden afgeleverd, omdat de stikstofimpact niet goed beoordeeld kan worden. En dus is er een constante onzekerheid, met als gevolg dat banken waarschijnlijk minder snel geneigd zijn om een lening te geven."
De Raad voor Vergunningenbetwistingen vernietigde trouwens in 2021 al de vergunning voor een uitbreiding van een kippenstal in het Limburgse Kortessem. Het bedrijf zou door de uitbreiding te veel stikstof uitstoten en zo het nabijgelegen natuurgebied schade kunnen toebrengen, oordeelde de rechter.
Landbouw of industrie? "Voor de natuur maakt het weinig verschil"
Volgens professor Ceulemans is er geen alternatief: de stikstofuitstoot moet naar beneden in Vlaanderen. "Maar waar die stikstof vandaan komt, maakt voor de natuur niet zo veel uit."
"Ammoniak, die vooral uit de landbouw komt, heeft een groter effect dan stikstofoxiden (NOx) uit de industrie. Maar in de zogenaamde impactscore (hoeveel impact de stikstofuitstoot van een bedrijf heeft op de natuur, red.) wordt daar al rekening mee gehouden. Dus het argument (van CD&V, red.) dat landbouw en industrie gelijker moeten worden behandeld, houdt wel steek."
"Maar ook N-VA heeft een punt", zegt Ceulemans, "want de industrie heeft in het verleden al redelijk veel gedaan om de stikstofuitstoot naar beneden te krijgen. Het is voor hen ook gemakkelijker om dat te doen. In de landbouw daarentegen is de stikstofuitstoot de afgelopen 10 jaar zelfs licht gestegen. En dus kan je argumenteren: de landbouw moet een inhaalbeweging doen en nu een grotere inspanning doen."
Het is wel zo dat er in Vlaanderen dubbel zoveel ammoniak neerslaat als stikstofoxiden. Bijna twee derde van de stikstofneerslag in Vlaanderen komt uit ammoniak. Het is dan ook niet toevallig dat de stikstofkaart rood kleurt in de regio’s met veel intensieve veeteelt. Maar ook de uitstoot van stikstofoxiden kan nog verder naar beneden.
BEKIJK - Het volledige gesprek met professor biodiversiteit en milieu Tobias Ceulemans in "Terzake":
