Jongeren delen massaal onheilsberichten over olieboorproject in Alaska, maar is die vrees terecht?
Het geplande controversiële olieboorproject Willow in Alaska zaait onrust op sociale media. Vooral op TikTok waarschuwen jongeren massaal voor de mogelijke gevolgen van het project. Onheilsfilmpjes over de "desastreuze klimaatgevolgen" worden miljoenen keren bekeken en gedeeld. Maar wat is dat Willow-project juist en zijn de gevolgen voor het klimaat echt zo groot?
Wat is het Willow-project?
De Amerikaanse president Joe Biden neemt eerstdaags een beslissing over de goedkeuring van een nieuw olieboorproject. In een olieveld helemaal in het noorden van de Amerikaanse staat Alaska zou energiebedrijf ConocoPhillips tot 180.000 vaten olie per dag kunnen oppompen, goed voor zo’n 600 miljoen vaten olie in dertig jaar tijd.
De ontginning van het olieveld zou volgens het bedrijf naar schatting 2.000 banen opleveren, waardoor zowel Democratische als Republikeinse volksvertegenwoordigers uit Alaska pleiten voor een goedkeuring van het project. Bovendien zou het project de afhankelijkheid van buitenlandse olie verminderen. Onder de lokale, inheemse bevolking bevinden zich zowel voor- als tegenstanders.
“Als het Willow-project goedgekeurd wordt, zal niets er nog toe doen. Tegen dat ik twintig jaar oud zal zijn, zal het leven het leven niet meer zijn. Er zullen enkel nog herinneringen zijn. Ik zal mijn droom van een koffieshop niet krijgen. Niets zal er nog toe doen”, schrijft een jonge TikTokster in haar video van 2 maart 2023.
Een dag later zagen al meer dan 1,1 miljoen mensen haar video. Onder de video vraagt de maakster om de petitie tegen het Willow-project te tekenen. “Als het project goedgekeurd wordt, is er geen terugkeer mogelijk”, klinkt het in het Engels.
Het is niet het enige bericht op sociale media dat waarschuwt voor het project. Sinds bekend raakte dat de Amerikaanse president Joe Biden mogelijk de toelating zal geven voor de ontginning van een olieveld in Alaska, verrijzen er steeds meer doemscenario’s. “Dit zal het onmogelijk maken om klimaatverandering te bestrijden”, klinkt het bij een andere TikTokster die dezelfde dag een video postte. De dag erop was het een van haar meest bekeken berichten.
Ook de jongerenredactie van de VRT kreeg er bijgevolg heel wat vragen over. “Is het Willow-project echt?” vroeg een lezer. “Is dit echt en moeten we ons zorgen maken?” vroeg nog iemand anders.
Volgens sommige TikTokkers is het een van de grootste acties voor het klimaat op TikTok tot nu toe. Sommige video’s over het Willow-project kregen miljoenen views, een video werd zelfs meer dan negen miljoen keer bekeken. De #StopWillow-campagne op TikTok verzamelde in totaal al meer dan 50 miljoen views.
Wie is tegen het project?
Milieugroepen verzetten zich tegen het Willow-project. Zij menen dat de VS zich met het project nog eens voor dertig jaar afhankelijk zal maken van fossiele brandstoffen én dat het project indruist tegen Bidens belofte om de klimaatverandering te bestrijden.
Het Bureau of Land Management – een agentschap van het Amerikaanse ministerie van Binnenlandse Zaken – bracht een milieuanalyse uit waarin het zegt voorstander te zijn van een afgeslankte versie van het project, met bijvoorbeeld drie in plaats van vijf boorlocaties.
Maar klimaatactivisten zeggen dat die aanpassing weinig verschil maakt. Het zou het bedrijf nog steeds in staat stellen het grootste deel van de enorme aardoliereserve in het gebied op te pompen. De winning en het gebruik van de olie uit het Willow-project zouden leiden tot een productie van meer dan 278 miljoen ton broeikasgassen gedurende dertig jaar. Dat zou gelijk staan aan de uitstoot van ongeveer 66 nieuwe kolencentrales per jaar.
Er wordt verwacht dat een beslissing over het project snel zal genomen worden. Volgens Amerikaanse media zou de knoop rond deze tijd doorgehakt kunnen worden.
Hoe slecht voor het klimaat is het Willow-project?
Om de opwarming van de aarde te beperken tot het meest ambitieuze doel uit het Akkoord van Parijs - namelijk 1,5 graden - is er geen ruimte voor nieuwe olie- en gasproductie. Het verbranden van de bestaande olie- en gasreserves levert immers al genoeg broeikasgassen op.
“Dat werd berekend door het Internationaal Energieagentschap”, zegt klimaatwetenschapper Wim Thiery (VUB). “Het aanboren van een nieuw olieveld is met andere woorden geen goed nieuws. Elk nieuw veld dat we exploiteren, zal ons voorbij die anderhalve graad duwen.”
Erger is waarschijnlijk het effect op de natuur en en de biodiversiteit.
“Het is een heel slechte zaak”, zegt ook klimaatwetenschapper Ivan Janssens (UA). “Dat wil zeggen dat het de komende jaren moeilijker en duurder gaat worden om al die uitgestoten CO2 terug uit de atmosfeer te halen. Het is een gemiste kans dat er niet geïnvesteerd wordt in hernieuwbare bronnen."
"Let wel: het gaat hier over een extra oliebron, niet noodzakelijk over extra verbruik. Als er tegelijkertijd andere bronnen worden gesloten of er minder olie wordt geïmporteerd, zou het kunnen dat de globale uitstoot niet stijgt. Erger is waarschijnlijk het effect op de natuur en de biodiversiteit. Door de aanleg van een weg en oliepijpen zal het Willow-project de wildernis van Alaska en de daar levende wilde dieren aantasten.”
Van paniek naar desinformatie
Dat doet veel jongeren op sociale media panikeren. Op onder andere TikTok willen ze andere mensen waarschuwen en hen een petitie laten tekenen tegen het project. Soms brengt hun angst hen echter zo ver dat ze regelrechte doemberichten verspreiden over het einde van de wereld. Eerder toonde onderzoek in The Lancet al aan dat meer dan de helft van de 10.000 wereldwijd bevraagde jongeren tussen 16 en 25 jaar het eens is met de stelling dat “de mensheid gedoemd is”.
De klimaatstrijd is natuurlijk nooit voorbij
Maar die doemberichten stroken niet altijd met de waarheid. “De klimaatstrijd is natuurlijk nooit voorbij: het is niet zo dat er op een bepaald moment een klif zal zijn waar we allemaal in zullen vallen”, aldus Thiery. “Dit is met andere woorden niet het einde van de wereld. Het is eerder een moeras waarin we steeds dieper zakken.” Ook volgens Janssens moeten doemberichten bestreden worden omdat ze mogelijk eerder verlammend kunnen werken.
Wetenschappers zijn het er nog niet helemaal over eens op welke manier emoties klimaatacties beïnvloeden. De Nederlandse Stichting Klimaatpsychologie zegt dat het bewust oproepen van heftige, emotionele reacties mensen kunnen weerhouden van het nemen van actie of tot depressieve gevoelens kunnen leiden. Maar mildere negatieve gevoelens kunnen juist ook aanzetten tot actie.
“In het algemeen zie je dat het inzetten van angst om op de emotie van mensen in te spelen, weinig effect heeft en kan verlammen. Er zijn bepaalde situaties waarbij dit een enigszins effectieve methode kan zijn, bijvoorbeeld als de boodschap wordt gekoppeld aan concreet en haalbaar advies over wat je ertegen kan doen. Maar over het algemeen wordt het afgeraden om doemberichten en angstaanjagende boodschappen te gebruiken voor je doel”, klinkt het.
Hoe spreken we best over klimaat?
Hoe kunnen we dan best wél communiceren over een probleem zonder desinformatie te verspreiden? Inspelen op emoties is immers een goede methode om online content snel te verspreiden.
“Waar we in onze communicatie vanaf moeten, is het idee dat er in de klimaatstrijd een ‘point of no return’ is”, zegt Yves Pepermans, die aan de Universiteit Antwerpen onderzoek deed naar communicatie over klimaat.
“Dat zien we vaak terugkomen in boodschappen waarin staat dat we bijvoorbeeld nog maar zeven jaar hebben om klimaatverandering te stoppen. Maar het is nooit te laat om klimaatverandering te stoppen. Een wereld met ‘maar’ 1,5 graden verwarming is veel aangenamer dan een wereld die 2,5 graden warmer is, maar elk tiende van een graad telt, elke ton koolstofdioxide telt.”
In onze boodschappen vinden we dan ook best een evenwicht tussen positieve boodschappen die concrete oplossingen bieden, en negatieve boodschappen die de urgentie van het probleem aankaarten, zegt Pepermans. “Alarmerende taal combineren we best met concrete opties voor actie. Zo kunnen we woede en angst omzetten in controle en hoop.”