Vlaamse regering bereikt akkoord in stikstofdossier: dit moet je erover weten

"De Vlaamse Regering heeft zopas een akkoord bereikt over een definitieve stikstofregeling." Met die tweet liet minister-president Jan Jambon (N-VA) rond half vier weten dat de drie regeringspartijen - N-VA, Open VLD en CD&V - alsnog tot een akkoord zijn gekomen in het stikstofdossier. Na de bitsige sfeer van deze week, tot en met publieke verwijten naar elkaar op de banken van het parlement, klonk er tijdens de persconferentie vandaag vooral opluchting. 

De partijen groeiden vandaag naar elkaar toe door verschillende compromisvoorstellen die op de tafel kwamen van de Vlaamse ministerraad. Zo werden de twee knelpunten weggewerkt die nog moeilijk lagen voor CD&V. De christendemocraten vonden dat de stikstofuitstoot van industrie en landbouwbedrijven meer gelijk moesten worden behandeld. Daarnaast wilde CD&V dat de stikstofuitstoot van landbouwbedrijven die sluiten, doorgegeven kunnen worden aan andere bedrijven in de buurt. Rond beide punten is er nu een compromis uitgewerkt. 

Dat compromis houdt in dat beide punten verder onderzocht worden. Zo'n milieu-effectenonderzoek moet bekijken of de versoepelingen die CD&V vraagt mogelijk zijn, zonder te raken aan de doelstelling van de Vlaamse regering: tegen 2030 de helft minder stikstof over onze waardevolle natuur uitstorten. Als blijkt dat de aanpassingen die CD&V vraagt geen afbreuk doen aan die doelstelling, "zullen we die dingen doorvoeren", zei de minister-president Jan Jambon (N-VA) tijdens een persconferentie. Dat zou dan vanaf 2025 gebeuren.

"Tot 2025 zal er een grens zijn. Stoot je meer stikstof uit dan die grens, dan zal je geen nieuwe vergunning kunnen krijgen", verduidelijkt Vlaams minister-president Jan Jambon (N-VA). Die grens zal voorlopig verschillend zijn voor industrie en landbouw. Toont het bijkomend onderzoek aan dat er een versoepeling mogelijk is, dan zullen "vanaf 2025 alle aanvragen voor nieuwe landbouwbedrijven of de uitbreiding van bestaande bedrijven 'passend beoordeeld worden'", zegt Jambon. Dat betekent dat er dossier per dossier wordt bekeken of bedrijven meer stikstof kunnen uitstoten dan de afgesproken grens. In de praktijk zouden landbouw en industrie dan gelijker behandeld worden, een belangrijk punt voor CD&V. 

Het compromis heeft het voordeel dat CD&V zich achter het voorstel kan scharen dat al sinds zondag tussen de partijen op tafel lag. Dat was belangrijk voor N-VA, omdat de partij meermaals had aangegeven dat het voorstel van zondag "definitief" was. Zo laat minister van Omgeving Zuhal Demir (N-VA) weten dat het voorstel van zondag "ongewijzigd werd goedgekeurd door alle regeringspartijen". "Over het vervolgtraject en enkele onderzoeken buiten de PAS (Programmatische Aanpak Stikstof, red.), zijn politieke afspraken gemaakt", verwijst ze naar de bijkomende onderzoeken over de knelpunten voor CD&V. 

"Vanaf 1 januari 2025 kunnen we het perspectief waarmaken voor landbouwers die een vergunning willen krijgen, als ze kunnen aantonen dat er geen negatieve impact is op hun omgeving", kan minister van Landbouw Jo Brouns (CD&V) het akkoord dan weer presenteren. "Alle ondernemingen binnen de landbouwsector krijgen de zekerheid dat huidige vergunningen geldig zullen blijven tot 2025", laat de partij bovendien weten.

Tekenend is dat viceminister-president Hilde Crevits (CD&V) expliciet haar "appreciatie" uitsprak over de aanpak van Jambon de afgelopen dagen. Daarmee is de toon in de Vlaamse regering helemaal anders dan dinsdag in het Vlaams Parlement. Toen bekritiseerde Crevits openlijk de aanpak van Jambon met de uitspraak: "We moeten hier door raken, maar dat zal niet lukken als je één partij tegen de muur kwakt." 

Het stikstofakkoord houdt echter meer in dan de twee knelpunten die nog overbleven. Zo is er sprake van een nieuwe "rode lijst" met landbouwbedrijven die zullen moeten sluiten. Die nieuwe lijst zal "dezelfde grootteorde" hebben als de lijst van een veertigtal bedrijven die eerder was opgesteld, zegt Jambon.

Concreet zal de Vlaamse overheid de meest recente uitstootgegevens van landbouwbedrijven onder de loep nemen en ook opnieuw ter plaatse gaan meten, bevestigt Demir. "Vervolgens gaan we ook in gesprek met die veeteelthouders. Het gaat dan over de piekbelasters die pal aan een waardevol natuurgebied zitten. Zij krijgen ook een beroepsprocedure."

"We geven iedereen ook de tijd tot 2030 om te sluiten (waar dat eerder 2025 was, red.), al is er een uitkoopregeling die ervoor zorgt dat hoe rapper men beslist, hoe hoger de vergoeding is", aldus nog Jambon. Bovendien zullen "nieuwe bedrijven die op de lijst komen" een bijkomende inspanning kunnen leveren om toch nog hun activiteiten te kunnen verderzetten. De minister-president verzekert dat elk bedrijf daarvoor individueel aangesproken zal worden. Dat er een nieuwe rode lijst moest komen, was vooral voor Open VLD een cruciaal punt.

Voor oppositiepartij Vlaams Belang gaat het stikstofakkoord veel te ver. "Het mantra dat op de persconferentie werd herhaald dat de landbouw nu gaat ‘verduurzamen’, komt er in de praktijk op neer dat deze Vlaamse regering een zelfs naar Europese normen draconisch stikstofbeleid gaat voeren", zegt fractieleider Chris Janssens. "Daarbij wordt in de eerste plaats de landbouw ongemeen hard aangepakt met verplichte reducties. ‘Minder-minder-minder’ is de boodschap voor de landbouw dus."

De linkse oppositiepartijen reageren dat de Vlaamse regering met dit akkoord de problemen vooral voor zich uitschuift. "Much ado about not much", reageert fractieleider van Vooruit Hannelore Goeman. "Er is eigenlijk weinig veranderd aan het oorspronkelijke akkoord behalve dat de wishlist van CD&V zal worden ‘onderzocht’ en de uitrol sowieso over de verkiezingen getild."

De ongelijke behandeling van landbouw en industrie blijft zeker op korte termijn overeind", bekritiseert ook de PVDA het akkoord. "Bovendien stelt de Vlaamse regering de beslissing hierover gewoon nóg eens uit met een nieuw openbaar onderzoek", zegt fractievoorzitter Jos D'Haese. Groen benadrukt dat ze het akkoord eerst willen analyseren. "Maar op dit moment lijkt het erop dat de hete patat gewoon is doorgeschoven naar de volgende legislatuur", zegt Vlaams Parlementslid Mieke Schauvliege (Groen).