Bitse campagnevideo's en "Amerikaanse toestanden": nooit eerder verliep de aanloop naar Nederlandse verkiezingen zo hard

Voor de VVD, dat is de liberale partij van de huidige Nederlandse minister-president Mark Rutte, beloven het spannende verkiezingen te worden. De partij heeft er een geoliede campagne op zitten, al verliep die niet zonder slag of stoot. 

Zeker toen vorige week een opvallende video op sociale media werd geplaatst die opriep om tégen het linkse klimaatactivisme te gaan stemmen. De video is het perfecte voorbeeld van de harde verkiezingscampagne die de afgelopen weken in Nederland gevoerd werd.

Het ging er de afgelopen weken soms hevig aan toe op het Nederlandse politieke slagveld. De VVD-partij van Rutte zit al een tijdlang in de hoek waar de klappen vallen. Bij de achterban klinkt gemor: de partij is te flets, te onzichtbaar en kiezers weten niet meer waar de partij voor staat. De VVD levert al 12 jaar de minister-president, maar de schrik dat de steun voor het kabinet zal blijven afkalven, neemt toe. Tijd voor verandering, moet het team achter de campagne gedacht hebben. 

Eind januari zet een zorgvuldig voorbereid interview in de Telegraaf met Mark Rutte en Edith Schippers, de lijsttrekker voor de VVD, de toon voor de rest van de verkiezingen. Beiden waarschuwen in het interview voor "de linkse wolk", dat zijn PvdA en GroenLinks. Er volgde heel wat kritiek op de uitspraken, zowel van binnen als van buiten de partij. Door al die ophef staat de partij plots wel opnieuw in de kijker. 

Wil je "linksom of rechtsom"? Dat is dus het thema waar de VVD volop op inzet. En het was ook de titel van het debatprogramma dat eergisteren te zien was op de Nederlandse televisie. Al snel kwam er heel wat kritiek op dat debat. "Omdat er maar twee blokken waren uitgenodigd", vertelt NOS-journalist Sander van Hoorn op Radio 1. 

"Er doen toch wel meer partijen mee aan de verkiezingen. Dat was de kritiek. Want ook daar lag die keuze weer op tafel. Gaan we linksom of rechtsom, ben je voor of ben je tegen dit kabinet? Kies je voor "de linkse wolk" of voor "gezond rechts"?"

Die opdeling tussen links en rechts, daar kleeft natuurlijk wel een risico aan. "Eigenlijk klopt die tweestrijd niet helemaal", legt Bram Vandeputte, journalist bij VRT NWS, uit. Hij volgt de verkiezingen in Nederland op de voet. "VVD spreekt over linkse tegenstanders en creëert een vijandbeeld daarrond. Maar eigenlijk werkte het kabinet van Rutte het afgelopen jaar juist regelmatig samen met PvdA en GroenLinks." De kans is groot dat de VVD na de verkiezingen opnieuw op die partijen zal zijn aangewezen.

Als reactie werd er ook een ander debat georganiseerd. "Er zijn ook partijen waar boeren zich thuis voelen en zij hebben een heel eigen debat georganiseerd met veel meer partijen aan tafel", legt van Hoorn uit.

Want ook in Nederland is het de laatste jaren een erg belangrijk thema: stikstof. Dat stikstofprobleem houdt in dat er een te grote concentratie van stikstofverbindingen in de lucht is. Dat komt voornamelijk door de verbranding van fossiele brandstoffen en intensieve veehouderij. De hoge stikstofconcentratie heeft grote gevolgen voor de natuur in Nederland. De overheid wil nu dat tegen 2030 nog maar de helft zoveel stikstof uitgestoten wordt.

Het thema is van erg groot belang voor de verkiezingen. Als je naar de peilingen kijkt, zie je dat veel mensen van plan zijn om een proteststem uit te brengen op partijen als de BoerBurgerBeweging (BBB) en de Partij Voor Vrijheid (PVV). "De BoerBurgerBeweging van Caroline van der Plas, dat zou wel eens de grote verrassing kunnen worden", denkt van Hoorn. 

En net het stikstofthema lijkt de VVD voorlopig uit de weg te gaan. VVD-leider Mark Rutte was te gast bij Shownieuws en legde de nadruk op het verlagen van de lasten en versterken van de veiligheid. Ook sprak hij over investeren in defensie. Maar het stikstofprobleem? Daarover bleef het opvallend stil.

Het is dus nog maar de vraag of de kiezer wel wakker ligt van de vraag "linksom of rechtsom". Het ziet er wel naar uit dat de VVD er iets beter voor staat dan een half jaar geleden. Maar of de partij de grootste zal worden? Dat is verre van zeker.

In 2019, tijdens de vorige Provinciale Statenverkiezingen, kwam het Forum voor Democratie als de grote winnaar uit de verkiezingen. "De kans dat de partij opnieuw zo'n grote overwinning zal behalen, lijkt me klein", duidt Vandeputte. "De partijwerking is de afgelopen periode geïmplodeerd. Ze zijn ook een pak radicaler geworden. Er doken ook verschillende alternatieve partijen op die zich losmaakten van FvD, zoals JA21 en BVNL." 

Thierry Baudet, de leider van de partij, koos alvast resoluut voor een Trumpiaanse campagne. Een peiling die laag uitvalt? "Dat kan gewoon niet." Corona? "Dat is een hoax, een seizoensgriepje." Op verkiezingsdag moet volgens Baudet zelfs een civiel leger komen opdraven. Nu al zaait de FvD-leider twijfel over de uitslag van de verkiezingen. 

Het lijken wel "Amerikaanse toestanden", daar in Nederland.