Aantal geïnterneerden in Belgische gevangenissen neemt weer toe: waar loopt het fout?
Er belanden weer meer geïnterneerden in de gevangenis. Dat zijn mensen die strafbare feiten hebben gepleegd, maar ontoerekeningsvatbaar zijn. "Terzake" kon met enkele geïnterneerden praten die in de cel zitten weg te kwijnen. Volgens Tom Vander Beken, professor Strafrecht (UGent), tonen hun verhalen dat er iets grondig fout zit in het hele systeem.
Geïnterneerden zijn mensen die strafbare feiten pleegden, maar ontoerekeningsvatbaar werden verklaard. Het zijn psychiatrische patiënten die behoefte hebben aan zorg en dus niet verantwoordelijk zijn voor hun daden. Toch komen in ons land nog altijd, en opnieuw steeds meer, geïnterneerden in de gevangenis terecht. Zonder aangepaste zorg en perspectief.
Geïnterneerden komen terecht in de gevangenis omdat er geen plaats meer is in de zorginstellingen, of omdat ze in die instellingen feiten pleegden waardoor ze alsnog uit die omgeving getrokken worden. Nochtans werd België al herhaaldelijk veroordeeld door het Europese Hof voor de Rechten van de Mens.
Nieuwe wet
In 2016 werd er werk gemaakt van de situatie en werd de wet aangepast. "Voor bepaalde feiten werd je niet meer geïnterneerd", legt Tom Vander Beken, professor Strafrecht (UGent) uit in "Terzake". "Er moest vanaf de nieuwe wet sprake zijn van een aantasting van de fysieke en psychische integriteit. Zware feiten dus."
Daarnaast werden Forensisch Psychiatrische Centra (FPC's) opgericht. Daar krijgen mensen in een beveiligde omgeving de gepaste zorg en zo zouden mensen minder snel naar de gevangenis moeten doorstromen.
Er kwam zichtbaar verbetering. Niet alleen waren er in totaal minder geïnterneerden, mensen met psychische problemen kregen ook de juiste zorg en belandden ook minder snel in de gevangenis.
"We rekenden erop dat het totaal aantal geïnterneerden zou dalen met 10 à 15 procent", zegt Vander Beken. "En na een daling na de wetswijziging zien we nu helaas dat het aantal weer gestegen is, ook in de gevangenis."
"Dit is merkwaardig", zegt Vander Beken. "Ofwel zijn er meer mensen met dat profiel, ofwel worden mensen weer gemakkelijker naar een internering geleid, ofwel zijn rechters meer geneigd dan vroeger om mensen te interneren. Tegelijkertijd zitten de FPC's helemaal vol en is er ook een probleem met de uitstroom."
"Er worden nog drie extra FPC's geopend, wat een goede zaak is. Men probeert er dus werk van te maken. Maar misschien zit er wel iets grondig fout in het hele systeem. We zouden het hele concept van de internering zelf in vraag moeten durven stellen. Dat is een wet van 1930. Het ging toen om abnormale, gevaarlijke mensen die geïsoleerd moesten worden van de samenleving. De zorgcomponent werd er wel nog aan toegevoegd, maar het blijft moeilijk."
BEKIJK - "De situatie baart zeker zorgen", zegt Vander Beken in "Terzake":
Vander Beken pleit er zelfs voor internering uit het strafrecht te halen. "Mensen komen terecht in een justitiële context en krijgen een label van crimineel. Het blijkt vanuit justitie heel moeilijk om die mensen weer in een zorgcontext te krijgen. Internering uit het strafrecht krijgen zal niet voor morgen zijn, maar andere landen doen dat wel al. Al is het ook geen wondermiddel, want je moet hoe dan ook plaats vinden voor die mensen."