Stuurde Poetin een dubbelganger naar Marioepol? Veel geruchten, geen bewijs

Het waren opmerkelijke beelden die de Russische staatstelevisie zondag verspreidde van het verrassingsbezoek van president Poetin aan Marioepol, de door Rusland bezette stad in Oekraïne. Poetin reed zelf door de vernielde straten, maar sprak ook met burgers. Zij vertelden hoe blij ze waren met het bezoek en ze toonden de president ook hun gerenoveerde appartement. 

Het lijkt haast te mooi om waar te zijn. En al snel wordt er gespeculeerd over een mogelijke dubbelganger of stand-in die het zou wagen om naar de bezette stad te gaan. Op sociale media circuleren verschillende geruchten. Wij vroegen VRT NWS fact-checker Rien Emmery hoe we deze geruchten moeten inschatten. 

Het is niet voor het eerst dat er geruchten circuleren rond dubbelgangers van Poetin. "Er is niet veel nodig om de geruchtenmolen te laten draaien", zegt Rien Emmery in "De wereld vandaag" op Radio1. "Het feit dat Poetin zich zo tussen de mensen begeeft, terwijl hij anders niemand in de buurt wil - denk maar aan de lange onderhandelingstafel - , dat alleen al is voldoende om de twijfels te voeden."

Daarnaast is er de foto die verspreid wordt door een adviseur van de Oekraïense overheid. Zij hebben een montage gemaakt van drie beelden van Poetin: eentje van dit weekend uit Marioepol, en twee andere:

De drie beelden naast elkaar zouden moeten aantonen dat de persoon in Marioepol niet de echte Poetin is. "Men vergelijkt bij de drie foto's de kaaklijn die telkens anders is. Maar er zijn meer biometrische gegevens nodig om goed te kunnen vergelijken. De montage overtuigt dus niet", aldus Rien Emmery.

Op basis van enkel beelden is het heel moeilijk om uitsluitsel te geven. "De beelden die nu de wereld worden ingestuurd om te suggereren dat het om een dubbelganger gaat, zijn vaak gemanipuleerd. 

Zo neemt men bijvoorbeeld een gespiegeld beeld van het hoofd van Poetin, waarbij het ene oor anders lijkt dan het andere. Nu weten we dat Poetin een moedervlek heeft op één oor, dat is niet te zien op de foto met het gespiegelde beeld. Voor sommige mensen is dit het bewijs dat het om een dubbelganger gaat, maar het is dus een gemanipuleerde foto." 

Er bestaan heel wat softwareprogramma's die kunnen gebruikt worden om beelden te vergelijken en de echtheid ervan te checken. Er is gezichtsherkenningtechnologie en zelfs technologie die de "gait", de manier waarop iemand wandelt, kan vergelijken. Maar 100 procent sluitend is die niet.

"Bij de foto's van Poetin in Marioepol was er slechts een match van 35 procent tussen de échte Poetin en de zogenaamde dubbelganger, dus 65 procent verschillen. Maar het probleem is dat deze gezichtsherkenningstechnologie nog niet op punt staat, dus je kan er niets met 100 procent zekerheid uit afleiden", legt Rien Emmery uit op Radio1.

Mensen veranderen ook gewoon. En ook dat is een probleem waar gezichtsherkenningstechnologie het nog moeilijk mee heeft. "Als je verdikt bent of ook wanneer je botox hebt gebruikt - wat over Poetin trouwens ook gefluisterd wordt - dan zie je er anders uit en zullen beelden niet 'matchen'"

Je mag ook niet vergeten dat andere partijen er belang bij hebben om de geruchten over dubbelgangers te voeden. "Het verspreiden van deze theorieën, schept wantrouwen in het beleid van het land. Het lijkt alsof er iemand achter de schermen is die de touwtjes in handen heeft en alles dirigeert", zegt Rien Emmery. 

Poetin is ook niet de enige leider over wie geruchten over dubbelgangers circuleren. Vorige maand werd hetzelfde gezegd over Zelensky, maar achteraf bleek het om zijn bodyguard te gaan die heel erg op hem lijkt.

"Het is al vaker gebeurd in de geschiedenis. Hoe dictatorialer en hoe meer paranoïde de leiders zijn, hoe vaker het gebeurt. Jozef Stalin, Saddam Hoessein zouden dubbelgangers gehad hebben. En zelfs generaal Montgomery stuurde in WOII een dubbelganger op missie om te praten over valse invalsplannen en zo dus verwarring te zaaien. Het is dus van alle tijden."

De conclusie is dat er geen bewijs is dat het om een dubbelganger gaat, daarvoor staat de technologie nog niet voldoende op punt. En toch... Het is niet ondenkbaar dat er dubbelgangers rondlopen, zegt Rien Emmery: "Maar als er dubbelgangers zouden zijn, van Poetin bijvoorbeeld, dan zou daar veel plastische chirurgie aan te pas komen om niets aan het toeval over te laten. En zouden we het misschien nooit weten."  

"Het is dus interessante materie om je in te verdiepen, maar het is ook belangrijk om eerlijk te zeggen dat we het in dit geval misschien nooit met zekerheid zullen weten."