Britse parlement keurt "sleutel-element" van Brexitakkoord over Noord-Ierse grens goed

Het heeft de premier van het Verenigd Koninkrijk bloed, zweet en tranen gekost, maar de eerste stap in de richting van een volwaardig post-Brexitakkoord is gezet. Eén van de drie onderdelen van dat akkoord werd vandaag goedgekeurd door het Britse parlement. Concreet gaat het om de zogenoemde Stormont brake, een noodremprocedure die Noord-Ierland meer controle moet geven over het al dan niet implementeren van nieuwe Europese regelgeving.

Het debat beloofde dé grote test te worden voor het post-Brexitakkoord dat de Britse premier vorige maand sloot met de Europese voorzitter Ursula von der Leyen. Met het akkoord probeert Sunak immers een einde te maken aan het jarenlange gekibbel over de Brexit. Het lastigste onderdeel van die onderhandelingen was de vraag naar een soepele handel met Noord-Ierland zonder een zogenoemde harde grens met Groot-Brittannië of de Europese Unie te creëren.

Voor Sunak was het toch even spannend. Zeker nadat de Noord-Ierse Democratic Unionist Party (DUP), de conservatieve eurosceptici in de European Research Group (ERG) en de twee voorgangers van Sunak, Boris Johnson en Liz Truss, zich tegen het akkoord uitspraken. Ondanks de oppositie slaagde Sunak er toch in om oppositiepartij Labour achter het voorstel te scharen. Samen met de Conservatieven haalden ze nu toch een ruime meerderheid in het parlement.

Vorige maand sloot de Birtse premier samen met de Europese voorzitter von der Leyen een akkoord over de Noord-Ierse grens. Dat is opgebouwd uit drie elementen: 

1. Een vlotte(re) doorstroom voor de (inter)nationale handel
   • Er komt een groene lijn en een rode lijn voor goederen die vertrekken vanuit de rest van het Verenigd Koninkrijk: 
     • Goederen die de groene lijn volgen en dus bestemd zijn voor Noord-Ierland, zijn niet onderhevig aan de Europese regelgeving en bereiken de Noord-Ierse winkelrekken zonder controle. "Al de goederen die in de winkelrekken van het VK liggen, zullen ook in Noord-Ierland beschikbaar zijn", sprak de premier.
     • Goederen die de rode lijn volgen - en dus bestemd zijn voor de Ierse Republiek - en de EU binnenkomen, moeten aan alle regels van de Europese Unie voldoen en zullen worden gecontroleerd. 
2. De plaats van Noord-Ierland in de Unie
   • Rishi Sunak wil dat de verschillen tussen Noord-Ierland en de rest van het VK weggewerkt worden. Het zorgt ervoor dat dezelfde "typisch Britse" producten opnieuw beschikbaar zullen zijn in Noord-Ierland.
   • Het gaat onder meer om bomen en zaden in tuincentra en medicijnen, zegt hij.
3. Soevereiniteit
   • Een soort van noodremprocedure, de zogenoemde Stormont brake, waarbij het bestuur in Noord-Ierland wijzigingen in Europese wetten, die een impact hebben op Noord-Ierse goederen, kan stopzetten.
   • Dit werd vandaag dus goedgekeurd in het parlement.

De Brexit deed de spanningen tussen Noord-Ierland (dat bij het VK bleef) en de Ierse Republiek (dat in de EU bleef) opnieuw hoog oplaaien. Voorheen was er geen harde grens tussen de twee delen van het eiland. Beide landen maakten immers deel uit van de Europese Unie, dus zo'n harde grens was ook niet nodig.

Na de Brexit veranderde dat. Toen kwam er technisch gezien wel een harde grens, maar het Noord-Ierland protocol tussen de EU en het VK moest dat voorkomen. 

Het protocol stelde dat Noord-Ierland dus deel zal blijven uitmaken van de Europese interne markt (ook al stapte het samen met de rest van het VK uit de Europese Unie). Goederen die naar Noord-Ierland werden verscheept, werden dus behandeld als handel binnen de EU, zelfs als ze afkomstig zijn uit het VK. Dat leidde er echter toch toe dat er een douanegrens ontstond tussen Noord-Ierland en de rest van het VK. 

Sommige unionistische partijen zagen dat als een bedreiging voor de band tussen Noord-Ierland en het Verenigd Koninkrijk. De grens zou een barrière vormen voor de handel.