2022... in woorden

Ik ben namelijk een echte lijstjesmadame. Mijn schrijftafel bulkt van de schriftjes, notablokjes en post-its met to-dolijstjes, boodschappenlijstjes, cadeaulijstjes… Stapels papier om op te kribbelen, met balpen, of nog liever met een echte ouderwetse vulpen! Ah ja, lijstjes: dat is schrijven, daar kan ik helemaal in opgaan! Heerlijk! Maar ik wijk af…

Eindejaarslijstjes en jaaroverzichten dus. Onze mailboxen en sociale media puilen uit van opsommingen die het jaar samenvatten. Ze zijn een vaste decemberwaarde. Maar waarom zijn we er zo gek op?

Misschien omdat het een prima manier is om een jaar af te ronden…

Omdat ze ons een compleet gevoel geven… Het gevoel dat we ‘klaar’ zijn…

Lijstjes zijn een terugblik, een samenvatting, een overzicht, een panorama, en tegelijk een blik vooruit. Lijstjes staan voor wat we willen afsluiten, wat we niet meer willen maar ook van wat we misschien wél nog willen. Ze zijn een volgorde, ze geven structuur en brengen orde en rust in ons hoofd. Ze maken dat alles keurig opgeborgen wordt en dat er ruimte komt voor nieuwe dingen. Wat laten we achter en wat nemen we mee?

December is een terugkijkmaand. In december maken we de rekening van het voorbije 2022. Terwijl we luisteren naar de beste kersthits en een of andere Top x-duizend op deze of gene radiozender, nemen we afscheid van een woelig jaar en maken we ons op voor een succesvol 2023 (compleet met lijstjes vol goede voornemens).

Maar zover zijn we nog niet. We kijken eerst nog even terug.

Er was dit jaar veel te doen over wat we allemaal niet meer mogen zeggen. Heel wat mensen maken zich daar druk om. Doordat we meer aandacht hebben voor minderheden, diversiteit en inclusie, lijkt het wel alsof we taal onder een vergrootglas leggen. Maar dan alleen maar om van de wereld een mooie, toegankelijke en verdraagzame plek te maken. Door ervoor te zorgen dat iedereen zich betrokken en aangesproken voelt. Toegegeven, nog veel werk aan de winkel. Want het gaat meestal om woorden die zich onbewust en jarenlang in ons brein hebben vastgezet. Die laten zich niet zo gemakkelijk uitroeien. Toch mogen we dat niet uit de weg gaan. Als openbare omroep spelen we een voortrekkersrol. Het zet ons aan om creatiever met taal om te springen. Niet door mensen te viseren maar door het debat aan te gaan en in ons aanbod het goede voorbeeld te geven.

Ook de ‘woorden van het jaar’ veroorzaken iedere keer weer commotie en zorgen voor talk value. Wat onthouden we en welke woorden hebben het afgelopen jaar gedomineerd? Bij kinderen en tieners waren dat blijkbaar ‘slay’ en ‘smash’. U hoorde het wellicht ook in Keulen donderen. Maar het zijn hún woorden en ze worden gesproken in een wereld waar wij volwassenen even geen deel van uitmaken. In onze wereld bulkte het van ‘oorlog’ en ‘energiecrisis’. U bent het vast met me eens dat we die liefst zo snel mogelijk achter ons laten.

Van Dale verkoos dit jaar voor de 16^de keer een ‘Woord van het jaar’. Hetzelfde woord in Vlaanderen en Nederland dit keer. De hamvraag is: gaat die ‘klimaatklever’ blijven plakken? Niet alle woorden van het jaar waren zulke blijvers als selfie, ontvrienden of flitsmarathon. Gelukkig zorgde Radio 1 het afgelopen jaar voor voldoende creatieve ontbreekwoorden om de gaten in het systeem op te vangen.

Sta me toe om nog een kleine blik op de toekomst te werpen. In januari maken we ons op voor een waar woordenfestijn. Met Gedichtendag (26 januari) en de Poëzieweek vieren we ‘De Vriendschap’. Nergens staat het woord zo centraal als in poëzie.

En nog deze leuke tip: adopteer een weesgedicht: Weesgedicht zoekt adoptieraam.

Mijn raam is alvast gereserveerd.

Ach, woorden en lijstjes en woordenlijstjes…

Met het jaareinde in zicht kunnen we ze weer met een gerust hart afvinken…

Geertje Slangen, VRT Taaladviseur

Dat je mag vinden wat je zoekt.

Dat je blijft zoeken als je vindt.

Dat je de dingen blijft bekijken

met de wijsheid van een kind.

Dat elke dag één ogenblik

je overrompelt, pakt of raakt.

Dat het een jaar wordt dat van

liefde en van warmte is gemaakt.

(Stijn De Paepe)