Wobby is een AI-dataplatform, specifiek gecreëerd voor journalisten om data heel makkelijk doorzoekbaar te maken met behulp van AI. Oprichter Amra Dorjbayar werkte zelf zeven jaar als onderzoeksjournalist, factchecker en uiteindelijk als datajournalist voor VRT NWS. “Wobby is ontstaan vanuit een zeer specifieke nood op de nieuwsdienst. Het is voor journalisten vaak moeilijk om snel de juiste data te vinden. Zeker bij dagnieuws en breaking nieuws. Die nieuwscyclus verloopt zo snel. Tegen dat je als journalist de juiste data gevonden hebt, geanalyseerd, en verwerkt in een artikel, is het nieuws al gepasseerd. Dat zorgde voor wat frustraties, dus zocht ik naar een oplossing. Bovendien krijg je als journalist vaak selectief, voorgekauwde data voorgeschoteld en is de kans groot dat je belangrijke inzichten misloopt.”
SofieSilbermann
Kritische mindset
Daarom richtte Amra Wobby op. Het idee erachter is om datajournalistiek toegankelijk te maken voor journalisten die niet of te weinig over de nodige technische kennis beschikken. “We gaan op zoek naar de kortste weg tussen vraag en antwoord. In het Wobby-systeem kan je heel simpel vragen stellen in tekstvorm zoals bij ChatGPT en AI doet de rest. Wobby doorzoekt data, maakt analyses en kan bijvoorbeeld verschillende soorten grafieken automatisch genereren. Het is gemaakt voor journalisten die de technische dataskills mankeren maar wel de juiste kritische mindset hebben.”
Die kritische mindset is des te meer van belang in tijden van verkiezingen. “Wanneer politici beweringen doen is het voor ons erg belangrijk om niet meteen van de waarheid ervan uit te gaan, maar om dit te factchecken”, vertelt Luc Van Bakel, eindredacteur bij de checkredactie van VRT NWS. “Wobby is daarbij interessant voor ons omdat het enorme hoeveelheden data bundelt en omdat je vragen kan stellen aan het systeem. Hierdoor kan je sneller tot bepaalde inzichten komen en makkelijker grote hoeveelheden data doorzoekbaar maken.”
Strijd tegen fake news
Het gaat bij de verspreiding van fake news uiteraard niet alleen om uitspraken van politici zelf, maar alles wat verspreid wordt op het internet. “We hebben het in het buitenland al zien gebeuren. Stemmen klonen, deep fakes of memes, noem maar op. Alles om de publieke opinie te beïnvloeden tijdens zo’n verkiezingen. In België hebben we er in die mate nog niet mee te maken gekregen, maar we kunnen er beter zo goed mogelijk op voorbereid zijn.”
Fake news is een probleem dat zich blijft verspreiden en alsmaar toeneemt. De checkredactie van VRT NWS doen er alles aan om dit tegen te gaan en om zo veel mogelijk nieuws te factchecken. AI speelt in die strijd een significante rol. “We gebruiken AI om fake news te detecteren. Denk maar aan vertaaltools of gezichtherkenningstools zoals Google Lens. We werken ook met tools die automatisch zelf op zoek gaan naar fake news, zodat wij die berichten sneller kunnen weerleggen.”
© VRT - Geert Van Hoeymissen
Human accountability
Toch blijft de eindverantwoordelijkheid nog steeds bij de journalist in kwestie liggen. “AI denkt niet na, het genereert gewoon en daar sluipen nog regelmatig fouten in. Denk maar aan de hallucinaties van ChatGPT, waarbij het programma nepartikels citeert als bronnen.” Die zogenaamde ‘human accountability’ is ook voor de makers van Wobby heel belangrijk. “In de ontwikkeling van Wobby passen we enkele designprincipes toe die menselijke verantwoordelijkheid waarborgen. Wanneer een journalist een artikel maakt, ligt de eindverantwoordelijkheid van het publiceren nog steeds bij die journalist. Context en creativiteit blijven heel belangrijk en dat zal altijd voor een stuk bij de mens blijven liggen.”
Fake news is zeer aanwezig in onze maatschappij en met de komst van AI zal die aanwezigheid alleen maar toenemen. VRT heeft daarin als publieke omroep een grote rol te spelen om de verspreiding ervan tegen te gaan en om de Vlaming te informeren over hoe ze zelf aan de slag kunnen gaan met factcheckingtools.
