Achter de schermen bij Rough diamonds: “Wat speelt er zich achter die deuren af?”

Nieuwsgierig naar de buren

De kiem voor Rough diamonds ontstond zo’n zes jaar geleden. “Jan Thijs bij De Mensen wilde iets maken rond de ultra-orthodoxe gemeenschap in Antwerpen,” vertelt Pieter Van Huyck. “We beseften dat er op een kleine lap grond in Antwerpen veel onontgonnen terrein lag: er is daar niet enkel de joodse gemeenschap, maar ook de diamantsector die tot de verbeelding spreekt. We werkten dit idee verder uit met het internationale productiehuis Keshet International, dat Israëlische roots heeft. Via hen werden Israëliërs Yuval Yefet en Rotem Shamir, die later de hoofdscenarist en co-regisseur zouden worden, betrokken.”

Rough diamonds is een familiedrama met een misdaadverhaal. “We kozen voor die insteek omdat het een breed publiek kan aanspreken,” vertelt Pieter. Ook regisseur Cecilia Verheyden was meteen geïntrigeerd toen ze over het project hoorde. “Iedereen is wel benieuwd naar wat er zich naast ons afspeelt,” steekt ze van wal. “De joodse gemeenschap in Antwerpen spreekt tot de verbeelding: ze zijn heel dichtbij maar de gemiddelde Vlaming weet weinig over hen. Wie zijn ze en waar zijn ze mee bezig? Hetzelfde geldt voor de diamantindustrie: weinigen weten wat er zich achter die deuren precies afspeelt. Ook ik wist heel weinig van die twee werelden af en heb tijdens het maken van Rough diamonds veel bijgeleerd.”

Grondige research

Het was niet evident om de reeks te maken, vertelt Pieter. “We hebben enorm veel research gedaan op voorhand. Het moeilijkste was om het vertrouwen te winnen van de joodse gemeenschap in Antwerpen en de diamantsector. Ze hebben elk hun eigen redenen om wat gesloten te zijn. Samenwerken met Yuval en Rotem heeft hier enorm bij geholpen: zij kennen de joodse cultuur in Antwerpen heel goed. Ook de samenwerking met VRT hielp: de publieke omroep is een partij die vertrouwen opwekt. En het feit dat we een gemengde crew hadden, bestaande uit zowel Vlamingen als Israëliërs, toonde ook aan dat we het meenden.”

Niet enkel tijdens de research en voorbereiding, maar ook tijdens de opnames van de reeks werd er samengewerkt met mensen uit de joodse gemeenschap in Antwerpen. “Ik voel een grote verantwoordelijkheid tegenover de joodse gemeenschap: de reeks is natuurlijk fictie, maar de context en personages moeten wel kloppen met de realiteit,” vindt Cecilia. “We hadden bijvoorbeeld iemand op de set die in de gaten hield of alles klopte op vlak van joodse cultuur, taal en handelingen: klopt het wat ze nu zeggen, hoe ze aan tafel zitten, enzovoort. Die details moesten kloppen.”

Pieter vult aan: “De volledige crew werd ook gebrieft over die gebruiken, zodat iedereen zou snappen waarom we zoveel aandacht besteden aan kleine details. Tegelijkertijd tonen we in de reeks dat joodse mensen in Antwerpen hetzelfde meemaken als wij: het zijn families die houden van hun kinderen, ze hebben soms relatieproblemen, streven geluk na. Er zit veel universeels in.”

“We kregen onze camera er bijna niet binnen”

De arena’s van de joodse gemeenschap en de diamantsector in Antwerpen brachten verschillende uitdagingen met zich mee, verklapt Cecilia. “Als ik een familiescène voor deze reeks in elkaar moest steken, moest ik echt overleggen: kan deze persoon naast deze zitten of is het niet volgens de traditie? Wie doet wat tijdens het eten? Wat wordt er op die dag gegeten? Er gingen veel gesprekken aan vooraf om het correct te hebben, het was intens. Ook hoe we zaken in beeld kunnen duidelijk maken, verschilt van hoe ik het normaal gezien zou aanpakken. Een joods koppel geeft elkaar bijvoorbeeld geen hand of zoen waar anderen bij zijn. Hoe kunnen we dan aan de kijker duidelijk maken dat ze een koppel zijn? We moesten er op een andere manier naar kijken.”

Ook puur praktisch was het niet altijd simpel. De ploeg draaide veel in het diamantkwartier en de joodse wijk in Antwerpen. Cecilia blikt terug: “De kantoren waar diamanten verhandeld worden, zijn heel klein. Maar als filmploeg heb je wel veel plaats nodig. We kregen onze camera er nauwelijks binnen (lacht).”

Een frisse blik

De samenwerking tussen de Vlaamse en Israëlische makers zorgde voor een interessante wisselwerking, vindt Cecilia. “Het was een heel goede mix. Enerzijds heb je mensen in de crew die goed op de hoogte zijn van de gebruiken binnen het joodse geloof, anderzijds heb je mensen uit Vlaanderen die goed op de hoogte zijn van de manier van werken hier en vertrouwd zijn met Antwerpen.” Zelf regisseerde ze de reeks samen met Rotem Shamir. Die samenwerking leverde een frisse blik op wat betreft de casting van de acteurs. “Ik ken alle Vlaamse acteurs, maar Rotem niet. Hij keek onbevooroordeeld. Ini Massez, bijvoorbeeld, had tot recent vooral in komische reeksen meegespeeld. Maar doordat Rotem haar niet kende, keek hij met een andere blik en kon ik hem er gemakkelijk van overtuigen dat we Ini moesten betrekken bij dit project. Omgekeerd kende ik de Israëlische acteurs niet en kon ik met andere ogen naar hen kijken.”

De cast levert in Rough diamonds een topprestatie. De Vlaamse acteurs leerden Jiddisch en maakten zich vertrouwd met de vele joodse gebruiken. “We hebben veel van hen gevraagd,” zegt Pieter. “Maar je voelt als kijker dat het werkt, dat ze zich die taal en gebruiken eigen hebben gemaakt. Omgekeerd speelt ook de joodse cast ontzettend sterk. Verfrissend om die nieuwe gezichten in Vlaanderen te ontdekken.”

Positieve reacties

De inspanningen vallen op. Veel kijkers die de reeks al op Netflix zagen, zijn lovend over de details en geven aan dat ze hebben bijgeleerd over de joodse cultuur. Dat doet Cecilia deugd: “Ik ben ontzettend blij. Het was een heel stevig proces door de vele research en details die moesten kloppen. We hebben gefilmd tijdens corona, wat het nog minder evident maakte. We wilden echt authentiek overkomen en de gemeenschap eer aandoen, en zowel de positieve als minder positieve zaken tonen in een spannend verhaal. Ik heb nog nooit zoveel reacties gekregen van mensen die me persoonlijk berichten sturen over de reeks. We zijn in Vlaanderen best klein, maar het talent dat hier rondloopt is van wereldniveau. Dat geldt ook voor de hele crew: niemand van de Vlaamse crew wist iets van de joodse gemeenschap. De costumière, make-up, decor, ik… We moesten allemaal van nul beginnen. Als je dan hoort dat er van over de hele wereld positieve reacties komen en dat het tot in de details klopt, dan vind ik dat we heel trots mogen zijn op de reeks.”

“Ik geloof dat lokale authentieke content, die universele thema’s aanhaalt, het goed kan doen over de hele wereld,” vertelt Pieter. “Die lokale insteek maakt het verhaal erg sterk. De belangrijkste reden waarom iets werkt, is volgens mij: als het naar je hart gaat.” Cecilia vult aan: “Enerzijds fascineert de wereld die we tonen: de joodse gemeenschap en de diamantsector. Anderzijds, en dat is het belangrijkste: de reeks gaat in zijn basis over familie, over hoe complex die relaties soms kunnen zijn. Dat is heel herkenbaar voor iedereen.”

Rough diamonds: vanaf 29 oktober elke zondag om 21.00 uur op VRT 1 en al volledig in boxset te bekijken op VRT MAX.

De reeks is ook met audiodescriptie te bekijken, vanaf 29 oktober elke zondag rond 21.10 uur op het Ketnet-kanaal, op VRT 1 via het taalkeuzemenu van de decoder, en op VRT MAX onder het genre 'Audiodescriptie'.

Rough diamonds is een coproductie van De Mensen en Keshet International voor VRT 1 en Netflix. Met de steun van Screen Flanders, het programma van Creatief Europa - Media van de Europese Unie en de Tax Shelter maatregel van de Federale Overheid. Met de medewerking van de Stad Antwerpen en dankzij de steun van de Antwerp Film Bonus, en met de gewaardeerde steun van AWDC (het Antwerp World Diamond Centre) en de Antwerpse Diamantbeurs.