19 april 2022 - Na de spraakmakende reeksen over kindermishandeling en partnergeweld focust Hilde Van Mieghem in de derde reeks van Als je eens wist op een vorm van intrafamiliaal geweld waar zo mogelijk een nog groter taboe op rust: gewelddadig gedrag van kinderen tegen hun ouders.
Er zijn vele vormen van oudermishandeling - fysiek, psychisch, seksueel, economisch - en de daders kunnen van alle leeftijden zijn: zowel jonge kinderen als (jong)volwassenen en zelfs bejaarden. Het geweld kan ook vele oorzaken hebben. Er wordt nauwelijks over gepraat en het fenomeen speelt zicht haast volledig onder de radar af. Het ontstaat en wordt in stand gehouden door een tragisch kluwen van liefde en geweld.
Families die ermee te maken hebben, worden aan hun schrijnende lot overgelaten. Het is verontrustend vast te stellen dat deze problematiek officieel onbestaand is. Het was voor de makers van de reeks dan ook zeer moeilijk om niet-anonieme getuigen te vinden en ze konden niet anders dan enkele mensen anoniem aan het woord te laten om toch een zo volledig mogelijk beeld te schetsen van deze hartverscheurende problematiek.
Als je eens wist is een productie van Borgerhoff & Lamberigts voor Canvas.
Interviews en regie: Hilde Van Mieghem.
Wil je praten of heb je vragen?
1712 is een professionele hulplijn voor burgers die een vraag hebben over geweld, misbruik en kindermishandeling. 1712 is er zowel voor kinderen als voor volwassenen. 1712 is er voor slachtoffers, plegers en omstaanders of getuigen van geweld.
De hulplijn is gratis en anoniem. 1712 kun je elke werkdag telefonisch, via e-mail of chat bereiken. Meer info op 1712.be
Als je eens wist: vanaf dinsdag 3 mei om 21.20 u. op Canvas en VRT NU
Oorzaken
Oudermishandeling wordt vaak doorgegeven van generatie op generatie en is in vele gevallen het gevolg van een trauma, verwaarlozing of mishandeling als kind. Ook ontwikkelingsstoornissen kunnen aan de basis liggen. Verslavingen kunnen het geweld eveneens in de hand werken, waarbij ouders soms ook financieel opgelicht en zelfs geruïneerd worden. Ook hebzucht kan een drijfveer zijn om ouders te mishandelen, dikwijls door kinderen op latere leeftijd.
Gevolgen
De slachtoffers gaan gebukt onder huizenhoge schaamte en een onverbreekbare loyauteit tegenover hun kind, waardoor ze het geweld mee in stand houden. Het is voor hen dan ook extra pijnlijk om erover te getuigen. Ze worden geconfronteerd met een wirwar van emoties als angst, liefde, schaamte, onvermogen. Daar komt nog bij dat ze met hun verhaal nergens terechtkunnen. Er is geen wetenschappelijk onderzoek naar, het staat politiek gezien niet op de agenda en er is nauwelijks officiële hulpverlening.
Aflevering 1: oudermishandeling als gevolg van ontwikkelingsstoornissen
De oorzaken van oudermishandeling zijn vaak complex. In een aantal gevallen ligt een ontwikkelingsstoornis aan de basis, zoals autisme, ADHD, verstandelijke beperking of psychose. In deze eerste aflevering praat Hilde Van Mieghem met twee ouders die een manier zoeken om hun kind op te voeden dat door zo’n ontwikkelingsstoornis agressief en gewelddadig gedrag vertoont.
Ze worden maatschappelijk in de steek gelaten en krijgen nauwelijks ondersteuning. De oplossingen die worden voorgesteld, zijn goedbedoeld maar niet adequaat, en helpen hen noch hun kind vooruit. De weg die ze gaan is een wanhopige, eenzame zoektocht waarbij iedereen slachtoffer is en de ouders het zwaar te verduren krijgen.
Ontwikkelingsstoornissen worden vaak veel te laat opgemerkt, waardoor het lang kan duren voor er ingegrepen wordt en het risico bestaat dat de jongeren in zeer tragische en fatale situaties terechtkomen. Er is nood aan een zo vroeg mogelijke detectie en onmiddellijke hulp. Maar daar wordt niet op ingezet vanuit de politiek. De wachtlijsten zijn ellenlang en het gebrek aan steun heeft tot gevolg dat situaties ontsporen en alleen maar uitzichtlozer worden voor de ouders én de kinderen.
De getuigenissen in deze aflevering worden toegelicht en gekaderd door o.a. Peter Adriaenssens (kinder- en jeugdpsychiater), Sven Bussens (sociaal werker en jongerenpsychotherapeut) en Nicole Vliegen (professor klinische psychologie).
Aflevering 2: economisch misbruik
In deze aflevering gaat het vooral om ‘economisch’ misbruik: ouders die door hun kinderen afgeperst, bedreigd, bedrogen en gemanipuleerd worden. Daar kunnen allerlei redenen voor zijn: verslaving, pure hebzucht en/of wraak voor iets dat hen is overkomen in de kindertijd.
Het is schrijnend vast te stellen hoe de slachtoffers totaal in de steek worden gelaten door de hulpverlening en justitie. Én door zichzelf. Want het feit dat de pleger hun kind is, is vaak het grootste obstakel om het economische misbruik te stoppen. De meeste ouders slagen er niet in om van hun hart een steen te maken. Het blijft hun kind.
Bejaarden zijn, alleen al door hun leeftijd, de meest kwetsbare slachtoffers. Financieel misbruik is bij hen de meest voorkomende vorm van oudermishandeling. Het gebeurt in alle milieus, van arm tot rijk. Zoals één van de experten zegt in deze aflevering: “Geld is een kwaad beest.”
De getuigenissen in deze aflevering worden toegelicht en gekaderd door o.a. Amanda Holt (onderzoekster oudermishandeling), Dieter Vanoutrive (bewindvoerder en waarnemend vrederechter), Olivier Slosse (Korpschef politiezone Brussel Noord) en Els Messelis (gerontologe).
Aflevering 3: agressie als gevolg van trauma
Deze aflevering toont hoe gewelddadig gedrag het gevolg kan zijn van een trauma op jonge leeftijd. We zien hoe moeilijk zulke kinderen het hebben om hun pijn en verdriet te uiten, maar ook hoe weinig ruimte zij daartoe krijgen wat uiteindelijk kan leiden tot zeer agressief gedrag.
Ook hun omgeving weet zich geen raad, hoe liefdevol en goedbedoelend zij ook zijn. Ze zien niet wat er werkelijk aan de hand is en gaan het kind bestempelen als een probleemjongere. Het gevolg is een poging om het gedrag van het kind aan te passen zonder aandacht voor de problematiek die aan de basis ligt van dat gedrag. Door onverwerkte trauma’s blijven de kinderen en jongeren zitten met heel wat toxische stress. Die oude en niet genezen kwetsuren veroorzaken angst en agressie.
Bij adoptiekinderen met een trauma komt daar dan nog de extra moeilijke factor bij dat ze volledig ontwricht werden. Ze komen in een weliswaar liefdevolle, maar totaal onbekende wereld terecht waarin niemand weet wat zij hebben meegemaakt en welke traumatische sporen dat bij hen achterliet.
De getuigenissen in deze aflevering worden toegelicht en gekaderd door o.a. Nicole Vliegen (professor klinische psychologie, gespecialiseerd in adoptie), Doris D’Hooghe (psychotraumatologe) en Jenneke Christiaens (professor criminologie).
Deel dit artikel op sociale media