Wanneer fictie de werkelijkheid onthult: een blik op 'This is not fiction'

Van open vraag naar unieke docureeks

“Sam Ickx, van VRT 1, kwam bij mij aankloppen met de open vraag om iets verdiepend te bedenken bij This is not a murder mystery.” vertelt Aster, “Het surrealisme was geen onbekend terrein voor mij, aangezien ik me net had ondergedompeld in de wereld van René Magritte voor een aflevering van Een nacht in het museum. Toen ik de eerste montage zag van This is not a murder mystery, herkende ik meteen welke elementen verwezen naar het echte leven van Magritte.” Deze herkenning vormde het startpunt voor This is not fiction. “We wilden het publiek tonen waar het verschil tussen fictie en realiteit ligt,” legt Aster uit. Vanuit deze gedachte is This is not fiction tot leven gekomen. 

Veel onderzoek achter de schermen

This is not fiction werd doordacht samengesteld. Het project ontstond uit een combinatie van eigen onderzoek en een nauwe samenwerking met het team van Panenka, het productiehuis achter  This is not a murder mystery.  “Ik ben boeken beginnen lezen en documentaires gaan bekijken,” vertelt Aster. “René Magritte kende ik al, maar over kunstenaars als Salvador Dalí, Lee Miller en Edward James wist ik veel minder. Daar ben ik me echt in gaan verdiepen.”

Ook het team van Panenka leverde een schat aan inzichten. “Elk detail in This is not a murder mystery is bewust gekozen, en dat merk je echt als je naar de reeks kijkt,” vertelt Aster. Die inzichten verwerkten ze in This is not fiction, waardoor de docureeks niet alleen de realiteit toont, maar ook het harde onderzoekwerk van Panenka belicht. Daarnaast deden ook de acteurs veel research naar de historische personages die ze speelden, en verwerkten ze deze kennis in hun spel.

Het diepgaand onderzoek liet ook sporen bij de makers zelf na. Aster geeft aan dat hij veel heeft bijgeleerd. “This is not fiction heeft me in contact gebracht met nieuwe personages. De kennismaking met Edward James vond ik enorm boeiend. Edward James was een rijke erfgenaam die op jonge leeftijd veel geld erfde en dit investeerde in kunstenaars zoals Magritte en Dalí. Zonder hem waren deze kunstenaars misschien nooit zo doorgebroken, of zou het veel moeilijker zijn geweest. Het is ongelooflijk wat voor impact hij als ’onbekend’ figuur heeft gehad op de kunstgeschiedenis”. 

Aster Van de Vijver, regisseur en eindredacteur This is not fiction: “This is not fiction is een docureeks die eigenlijk alleen bij  VRT gemaakt kan worden. Het is entertainment dat tegelijkertijd cultuur en kunst toegankelijk maakt voor een breed publiek.” 

Educatieve meerwaarde

This is not fiction voegt een extra en een educatieve laag toe aan de fictiereeks. De docureeks toont aan dat de wereld van surrealisten niet zomaar verzonnen is, maar steunt op echte biografieën en historische context, iets wat wellicht kijkers niet meteen doorhebben tijdens het kijken van This is not a murder mystery.

Daarnaast benadrukt de docureeks de Vlaamse eigenheid. This is not a murder mystery is een internationale productie met Vlaamse roots. “De regisseur Hans Herbots is een Vlaming, Panenka is een Vlaamse producent en veel van de acteurs zijn Belgisch. Ik weet niet of het publiek dit doorheeft. Via This is not fiction zetten we dat stukje eigenheid mooi in de verf,” vertelt Aster.

Aster Van de Vijver, regisseur en eindredacteur This is not fiction: “This is not a murder mystery combineert twee totaal verschillende genres: aan de ene kant het moordmysterie, aan de andere kant de ‘echte’ kunstwereld met enkele van de beroemdste kunstenaars van de 20ste eeuw. Deze mix is heel bijzonder.”

Een dubbele kijkervaring

De fictieve whodunit en de docureeks vormen samen een unieke dubbele kijkervaring. Eerst word je als kijker volledig meegenomen in het meeslepend verhaal van This is not a murder mystery, om vervolgens via This is not fiction te ontdekken hoeveel waarheid achter dit fictief verhaal schuilt.  “Zelf ga ik bij historische reeksen vaak op onderzoek naar waarheden,” vertelt Aster. “Met This is not fiction hebben wij dat werk al voor de kijker gedaan. Zo kunnen zij eerst volledig opgaan in een meeslepend verhaal over surreële kunst en moord, en vervolgens moeiteloos de werkelijkheid ontdekken achter het verhaal.”