Om het aanbod van een publieke omroep als VRT te beluisteren of te bekijken, moet je het kunnen vinden. Dat klinkt logisch, maar toch is het niet zo evident. Mediaconsumenten gebruiken steeds vaker digitale platformen en apps. Daarop zijn lokale spelers als VRT, maar ook Play of VTM vaak moeilijk te vinden. Internationale aanbieders zijn daarentegen wel prominent zichtbaar, vaak omdat ze ervoor betalen. Sommige hebben zelfs een aparte knop op je afstandsbediening. Zo heeft het publiek minder toegang tot mediadiensten van algemeen belang zoals die van de publieke omroep.
Due prominence houdt in dat deze mediadiensten van algemeen belang wel de gepaste zichtbaarheid en vindbaarheid krijgen. Omdat platformen en apps daarvoor niet uit eigen beweging zullen zorgen, kunnen regels vanwege de overheid noodzakelijk zijn. De Europese Unie laat dit ook toe, maar vraagt aan de lidstaten om die reglementering zelf uit te werken. Ze moeten ook zelf antwoorden op enkele belangrijke vragen. Nemen ze enkel het aanbod van de publieke omroepen op, of ook dat van de commerciële lokale spelers? Gaat het om het lineaire aanbod én de uitgestelde mediadiensten? Hebben de regels enkel betrekking op tv, of ook op radio en zelfs pers?
Due prominence is noodzakelijk
Dat er nog uitdagingen zijn om regels voor due prominence te introduceren is duidelijk. Maar het neemt niet weg dat deze regelgeving wel nodig is voor lokale spelers. “Ik begrijp waarom publieke en andere omroepen hiervoor vechten”, aldus Michèle Ledger (CERRE, Université de Namur, Cullen International). Ze doet onderzoek naar regels voor due prominence in verschillende landen. “Zeker voor publieke omroepen zijn er goede redenen om zichtbaar en vindbaar te zijn. Ze worden gefinancierd door de overheid, die wil middelen investeren in content die zichtbaar is. Vindbaarheid en zichtbaarheid kunnen de kijkcijfers doen stijgen.”
(Michèle Ledger, onderzoeker CERRE, Université de Namur, Cullen International)
In Vlaanderen groeit het besef dat regels voor due prominence noodzakelijk zijn om het lokale medialandschap te beschermen. Op dit ogenblik loopt er een onafhankelijk onderzoek naar de problematiek en de manier waarop de Vlaamse overheid regelgevend kan optreden. En heel wat politieke partijen geven intussen aan werk te willen maken van due prominence. Misschien kan men inspiratie halen bij de pionierende landen die hier al het verst in staan. Daar finaliseert men regels voor due prominence op smart-tv, app stores en door de stem gestuurde devices. Voor Vlaanderen zou dit kunnen betekenen dat VRT MAX prominenter zichtbaar is op smart-tv’s of in de app stores.
Regelgeving op komst
“Drie EU-lidstaten staan heel ver met hun regels rond due prominence: Duitsland, Frankrijk en Italië”, vertelt Michèle Ledger. “Deze drie landen bepaalden welke diensten goed zichtbaar moeten zijn op welke platformen en onder welke voorwaarden. Die zaken kunnen de lidstaten zelf bepalen. Ook andere landen zijn ermee bezig. Een grote uitdaging is wel de compatibiliteit van nationale regels rond due prominence met de interne markt van de EU. Binnen die markt zijn dienstverleners vrij om diensten aan te bieden, zolang ze maar voldoen aan de nationale wetgeving van de lidstaat waarin ze gevestigd zijn. Vaak zijn die online platformen gevestigd in Ierland, en dus niet in België. Nationale verplichtingen op vlak van due prominence zou men daarom kunnen beschouwen als onverenigbaar met de interne marktpolitiek.”
Michèle Ledger ziet twee mogelijke manieren om hiermee om te gaan. Ofwel gaat de nationale wetgever ervan uit dat de regels voor due prominence de juridische check op Europees niveau zullen doorstaan. Ofwel moet de Europese richtlijn voor audiovisuele media worden aangepast. Dan verdwijnt het principe dat een platform enkel moet voldoen aan de wetgeving van het vestigingsland. Het Europees Parlement heeft al een resolutie in die zin aangenomen. Die wil de EU-richtlijn aanpassen zodat de lidstaten verplicht zijn om regels rond due prominence te introduceren. “In tussentijd moet men nationale regels heel goed rechtvaardigen, net omdat je raakt aan de vrijheid van zakendoen van deze platformen”, geeft Michèle Ledger nog mee. Ze wijst er ook nog op dat in de toekomst de aandacht niet alleen kan gaan naar mediadiensten, maar ook naar hun individuele programma’s. “Op vele platformen deelt men het aanbod immers op in categorieën van programma’s, niet per aanbieder.”
17 keer klikken
“In sommige populaire mediaconsumptie-omgevingen moeten Vlamingen 17 keer klikken om tot bij VRT MAX of Streamz te komen”, zegt Karen Donders, directeur Publieke Opdracht, Talent & Organisatie bij VRT. “Afstandsbedieningen zijn dan weer vaak voorzien van een zogenaamde fast button naar het aanbod van YouTube of Netflix. Internationale content is met andere woorden onmiddellijk vindbaar voor de mediagebruiker. Onze lokale content niet. Dat is geen theoretische reflectie. Het is de realiteit vandaag en ook morgen. Deze realiteit is nefast voor de zichtbaarheid en vindbaarheid van lokale media. En dat is zowel vanuit een maatschappelijk als economisch oogpunt problematisch. Daarom vragen de publieke omroep en particuliere omroepen aan de beleidsmakers om dringend actie te ondernemen.”
