Wat doet het muziekarchief?

Het muziekarchief maakt deel uit van het grotere VRT-archief, waar ook het woord- en het beeldarchief onder vallen. Het is de plek waar alle muziek wordt verzameld. En dat gaat heel breed:

• Alle muzieknummers die op radio worden gedraaid van vroeger en nu.
• Eigen opnames van optredens, festivals en concerten, gaande van Rock Werchter tot intieme Radio 1-sessies of een De Lux-concert op MNM.
• De gedigitaliseerde versies van oude platen, banden, tapes en cd’s die in het archief liggen, waarop muziekoptredens en -opnames van vroeger te horen zijn.

Kortom: alles wat te maken heeft met muziek op de publieke omroep vindt een plekje in dat muziekarchief. Met ruim 2.500.000 muzieknummers en 50.000 opnames vormt dat archief dan ook een echte schatkamer voor muziekliefhebbers. 

Eigenlijk is de term ‘muziekarchief’ niet helemaal correct. Bij het woord ‘archief’ denk je immers al snel aan een stoffige ruimte waar oude voorwerpen in gammele rekken worden bewaard. Maar dat beeld stemt niet overeen met wat het VRT-muziekarchief echt is: een omvangrijke en digitale audiotheek met een uitgebreide database, waar zowel muziek en opnames uit de jaren 30 en 40 als de nieuwste hits die nu op je radio spelen, te vinden zijn. Kortom: een muzikale plek vol leven, die dagelijks verder groeit en heel vaak wordt gebruikt.

Koen Renders, mediabeheerder muziek: “Het muziekarchief bezit muziek die teruggaat tot de jaren 30, toen de NIR werd opgericht. Vanaf de jaren ’60 zie je dat het volume aan muziekopnames enorm toeneemt, omdat men het livemateriaal vollediger begon bij te houden. Tegelijk waren programmamakers vanaf dan, geholpen door de vele technische innovaties, ook in staat om echte studioproducties van hogere kwaliteit te maken. De huisorkesten van de publieke omroep speelden daarbij een belangrijke rol.  Nu kan je je dat niet meer voorstellen, maar destijds werden amusementsmuziek en internationale hits vaak opnieuw opgenomen door ons eigen orkest, met Vlaamse zangers en in vertaling.”

Vlaamse versie van de internationale hit ‘Close to you’ (Carpenters) door het Radiodansorkest van de BRT: ‘Waarom is elke vogel blij?’

Het eerste orkest van de publieke omroep was het Groot Symfonieorkest, opgericht in 1935. Het Groot Symfonieorkest genoot al snel heel wat belangstelling in binnen- en buitenland; de muzikanten stonden internationaal bekend om razendsnel nieuwe partituren te kunnen lezen en live uit te voeren, en speelden een pioniersrol in het brengen van nieuwe werken. Grote dirigenten als Leonard Bernstein en Darius Milhaud, en bekende componisten als Stravinsky, Bartok en Prokofiev hebben met het Groot Symfonieorkest gewerkt, in de akoestisch tot de wereldtop behorende Studio 4 op het Flageyplein.

Igor Stravinsky dirigeert het Symfonieorkest en de koren van de NIR in 1952. Ze brengen ‘Caedit nos pestis’ uit het opera-oratorium ‘Oedipus Rex’, gecomponeerd door Stravinsky.

In de loop der jaren werden er nog verschillende orkesten en koren opgericht: het omroepkoor, kamerorkesten, amusementsorkesten, jazzorkesten, musicalorkesten…. Tot eind de jaren 90 bleven de meeste actief.

Het muziekarchief van VRT doet meer dan alleen oude opnames uit het grote VRT-archief digitaliseren en bewaren. Zo is het muziekarchief ook verantwoordelijk voor het bijhouden en catalogiseren van alle muziekopnames die door VRT worden gemaakt. Dat gaat van grote festivals als Rock Werchter en Pukkelpop tot artiesten die langskomen bij de radio’s en daar live enkele nummers spelen. De archivarissen maken dat al die opnames veilig bewaard worden en gemakkelijk terug te vinden zijn in het interne muziekbeheersysteem Zappa.

Daarnaast houdt het muziekarchief ook alle muzieknummers bij die aangekocht worden of via platenmaatschappijen bezorgd zijn. Dat is een belangrijke taak. Om muziek te kunnen afspelen op radio, moeten de nummers immers digitaal beschikbaar. Als het muziekarchief die nummers niet digitaal zou bijhouden en beschikbaar zou maken via Zappa, dan zouden radiomakers geen muziek kunnen draaien. 

Iris Wyckmans: “Als muziekredactrice bij Studio Brussel gebruik ik Zappa letterlijk elke dag. Ik zoek er in de database naar de nummers die ontbreken in de playlist: verzoekjes van luisteraars, platen die bij een dagelijks item passen… Zonder dat muziekbeheersysteem zou een playlist maken voor StuBru behoorlijk wat meer tijd in beslag nemen.”

Dankzij die inspanningen van het muziekarchief kunnen de VRT-medewerkers een beroep doen op een gigantische muziekdatabase met 2,5 miljoen muzieknummers en 50.000 opnames van optredens en concerten. Met dat materiaal kunnen ze vervolgens aan de slag gaan om reportages of programma’s te maken. Zo speelt het muziekarchief niet enkel een belangrijke rol in de bewaring en instandhouding van het Vlaamse culturele erfgoed, maar maakt ze ook dat het audiomateriaal verspreid kan worden en het publiek kan genieten van al het moois dat de afgelopen decennia is gemaakt.

Koen Renders: “Bij alles wat de VRT-merken doen, komt muziek kijken. Beeld je maar eens een radioreportage of een programma zonder muziek in: dat is onmogelijk. Muziek is een fundament van alles wat we hier doen. Dankzij onze uitgebreide database kunnen tv- en radiomakers muziek en optredens van vroeger en nu gemakkelijk terugvinden en gebruiken. Dat is een belangrijk stukje erfgoed dat wij bijhouden en beschikbaar maken.”