Meer vrouw op straat met Sofie Lemaire

In de Canvas-reeks Meer vrouw op straat laat Sofie Lemaire ons kennismaken met bijzondere vrouwen uit onze recente en minder recente geschiedenis. Vrouwen wiens levensverhalen om een of andere reden tussen de plooien van de tijd verloren zijn gegaan. Zo wil Meer vrouw op straat vergeten vrouwen een gezicht geven, en hopelijk ook een eigen straat of plek in ‘hun’ stad of gemeente.  

Sofie gaat op zoek naar de verhalen van die vrouwen, in archieven, in gesprekken met deskundigen of bij hun nakomelingen, in familiealbums en herinneringen die van generatie op generatie werden doorgegeven. Op die manier probeert ze hen jaren, en soms zelfs eeuwen later toch nog de erkenning te geven die ze verdienen.

Elke aflevering is een verslag van de campagne #meervrouwopstraat, die Sofie begin 2019 lanceerde in samenwerking met zeven grote steden. De reeks speelt zich dus ook elke aflevering af in een andere stad: Antwerpen, Brussel, Gent, Leuven, Oostende, Mechelen en Brugge. De laatste aflevering geeft een stand van zaken en belicht ook vrouwen uit kleinere gemeenten en steden.

Meer vrouw op straat: vanaf dinsdag 3 maart om 21.20 u. op Canvas en canvas.be.

Precies een jaar geleden gaf Sofie Lemaire het startschot van de campagne Meer vrouw op straat. Daarmee wilde ze meer straten, pleinen en plekken in onze steden naar vrouwen laten vernoemen.

En daar was een goede reden voor. Doorheen de geschiedenis hebben heel wat vrouwen fantastische dingen gepresteerd, bedacht en bereikt. Jammer genoeg is iemand vergeten hun namen te noteren, hun verhalen te onthouden en hen in een geschiedenisboek te zetten. En die vergetelheid toont zich ook in ons straatbeeld. Daar is gemiddeld amper 7% van alle straatnamen die verwijzen naar een persoon, naar een vrouw vernoemd. Of beter: was.

Want na de oproep van Sofie engageerden heel wat steden en gemeenten zich om iets aan dat onevenwicht te doen. En met succes: het afgelopen jaar kregen tientallen straten, pleinen, bruggen, parken en andere plekken de naam van een vrouw. De precieze resultaten worden bekendgemaakt in deze achtdelige reportagereeks.

Sofie Lemaire: “Dit project heeft me zó veel voldoening gegeven. Omdat het méér is dan een televisieprogramma. We hebben een thema op de kaart kunnen zetten. We willen (soms vergeten) vrouwen hun verdiende eerbetoon geven. We willen tonen op hoeveel manieren vrouwen hebben bijgedragen aan onze maatschappij, ook al hadden ze niet altijd dat spreekwoordelijke ‘zitje aan de tafel’. Het gebeurt nu al geregeld dat ik langs een plein, in een straat of over een brug rijd, die wij in deze campagne met een vrouwennaam konden bekronen, en dat vervult me steeds weer met een geweldige trots. En dankzij de massale hoeveelheid voorstellen van het publiek, wordt dat lijstje nog elke dag langer.”

In acht afleveringen geeft Sofie een overzicht van het afgelopen jaar, sinds de start van de campagne tot nu. Het is een verslag van haar zoektocht naar bijzondere vrouwen in de zeven grote steden die zich achter het project schaarden. Ze zocht info bij elkaar in archieven, bij kenners en familieleden. Ook het grote publiek kon een heel jaar lang namen van vrouwen aan dat lijstje toevoegen, met verhalen die tot de verbeelding spreken, prestaties die onbetwistbaar straf zijn, een oeuvre of een erfenis die moet gekoesterd worden.

Met al die verhalen gingen de programmamakers aan de slag. Ze stelden een eregalerij samen van indrukwekkende vrouwen uit de meest uiteenlopende sectoren. Het resultaat is een reportagemagazine, waarin Sofie Lemaire de levensverhalen van enkele van die lang vergeten vrouwen reconstrueert. Het tv-programma en de campagne zijn onlosmakelijk met elkaar verbonden, en dienen hetzelfde doel. Die bijzondere vrouwen de erkenning geven die ze verdienen: een plekje in ons collectief geheugen, en op straat.

Voor de tv-reeks richtte Sofie haar pijlen op zeven grote steden: Antwerpen, Brussel, Gent, Leuven, Oostende, Mechelen en Brugge. Elke aflevering situeert zich in een andere stad, en portretteert de vrouwen die het verdienen om precies daar een eigen plek in het straatbeeld te krijgen. Omdat ze er geboren zijn, gewerkt of geleefd hebben. Of omdat ze precies daar van ontegensprekelijk belang zijn geweest. Om hun verhalen te reconstrueren, en om hen letterlijk een naam en een gezicht te geven, praat Sofie met historici, experts en nakomelingen.

• Tv-icoon Paula Semer duikt regelmatig het VRT-archief in; 
• tv-icoon-in-wording Joris Hessels zoekt levende legendes op
• Heel wat bekende ambassadeurs nemen het op voor een vrouw waar ze op de een of andere manier een persoonlijke band mee hebben. 
  • Zo draagt Jeroen Meus een speciale aflevering van zijn Dagelijkse kost op aan Jeanne Cardijn, de vrouw die aan de basis lag van de Vlaamse kookbijbel ‘Ons Kookboek’. 
  • Thomas Vanderveken neemt het op voor Marie Moke, ontegensprekelijk de beste pianiste die ons land ooit heeft gekend. 
  • Wim Helsen verdiept zich in een ietwat aparte aflevering van Winteruur in het leven van schrijfster Alice Nahon 
  • Sporza-journalist Maarten Vangramberen laat ons kennismaken met meervoudig wereldkampioene wielrennen Elvire De Bruyn.

Maar niet alleen de grote steden komen aan bod. In de laatste aflevering belicht Sofie vrouwen die belangwekkende dingen deden in de rest van Vlaanderen.

Als sluitstuk van de campagne worden de definitieve resultaten bekend, en komen we exact te weten of de inspanningen van steden, gemeenten en enthousiastelingen over het hele land geleid hebben tot veel of heel veel meer vrouw op straat 

Antwerpen is de stad van Pieter Paul Rubens. Maar ook de stad van diens tijdgenote en vrouwelijke evenknie Clara Peeters. Paula Semer illustreert de rijke carrière van zangeres La Esterella. Joris Hessels overloopt samen met Paula Marckx haar negen levens, van mannequin over piloot tot bewust ongehuwde moeder met impact. Verder een eerbetoon aan actrice Dora Van der Groen, choreografe Jeanne Brabants, modeontwerpster Ann Salens, Oscar-winnares Nicole Van Goethem en een metershoge muurschildering ter ere van de Joodse verzetsheldin Mala Zimetbaum. 

Politiek, cultuur, kunst, activisme: onze hoofdstad Brussel is altijd al de plek geweest waar revolutionaire ideeën voedingsbodem vonden. Het is de stad van cineaste Chantal Akerman, zangeres Soeur Sourire, concertpianiste Marie Moke en activiste Suzan Daniel. Het verhaal van Elvire / Willy De Bruyn is even triest als heroïsch. En Brussel was ook de thuisbasis van één van onze meest illustere verzetsstrijdsters: Andrée “Dede” De Jongh leidde als jonge twintiger de Komeetlijn, een belangrijke ontsnappingsroute voor geallieerde piloten.

Oostende en haar visserij. Ogenschijnlijk een mannenwereld, maar enkele bijzondere vrouwen speelden er doorheen de geschiedenis een niet te onderschatten rol. Vokszangeressen Lucy Loes en Lucy Monti wisten de Oostendse sfeer perfect te vatten in hun vissersliederen. Een stad van avonturiers ook: Ontdekkingsreizigster en schrijfster Alexandra David Néel koos Oostende niet voor niets als vertrekpunt voor haar omzwervingen. En in de visserij heeft de illustere Liliane Saudemont een cruciale rol gespeeld voor vrouwen aan boord.

Mechelen is een beiaardstad, het hoeft dus niet te verbazen dat de allereerste vrouwelijke beiaardier ter wereld ook een Mechelse was: Adèle Colson. De meest succesvolle dichteres van Vlaanderen, Alice Nahon, woonde en werkte een tijd vanuit Mechelen.  Wim Helsen wijdt er een speciale aflevering van Winteruur aan. Er zijn de verhalen van de heksenverbrandingen tijdens de Middeleeuwen; én er is de Joodse kunstenares Irene Spicker, die dankzij haar schilderstalent de oorlog wist te overleven in de Mechelese Dossinkazerne.

Een mix van folklore, avontuur en rebellie: die thema’s overheersen in Gent. En bij Antoinette Vandeputte, Gents volksfiguur én verwoed voorstander van abortus, in een tijd waarin dat absoluut niet evident was. Paula Semer brengt hulde aan Marguerite Deriemaker-Legot, de allereerste vrouwelijke minister. De moed van Louisa D’Havé heeft Vlaanderen als spionne tijdens de Eerste Wereldoorlog veel extra leed bespaard, en enkele Gentse topchefs brengen een passend eerbetoon aan de vrouw achter de Gentse katrienspekken.

Leuven: universiteitsstad, en thuisbasis van veel vrouwen die Jeanne heten. Jeanne Cardijn, bezielster van de Vlaamse kookbijbel Ons Kookboek, maar ook de springlevende trots van Leuven: zuster Jeanne Devos. En Jeanne Dormaels, huisvrouw en verzetsheldin. Een ander tot de verbeelding sprekend oorlogsverhaal is dat van de vergeten verpleegster Augusta Chiwy. Verder is conservenpionier Marie Thumas-Durieux intussen een icoon (en een brug) in Leuven, en aan de Leuvense universiteit verlegden Emma Vorlat, Isala Van Diest en Patricia De Martelaere grenzen.

Niet alleen de stad Brugge zelf is werelderfgoed met een rijke geschiedenis, maar ook de vrouwen die er bakens verzet hebben: Edele Van Rudervoorde en Margarete Ruweel maakten er al tijdens de Middeleeuwen grote sier als zakenvrouwen. Miniaturiste Levina Teerlinc werkte in haar tijd zelfs voor het Britse hof. En later ook Jeanne De Beir, verzetsvrouw in de eerste én de tweede wereldoorlog, en volbloed activiste Lydia Lippens-Goderis. Het is ook de stad van Club Brugge, waar supersupporter en aanvoerster van de spionkop Yvonna Lahousse terecht geëerd wordt.

Deze laatste aflevering geeft een laatste overzicht van de campagne, met extra verhalen van straffe vrouwen en resultaten over heel Vlaanderen.

Meer vrouw op straat is een programma van De chinezen voor Canvas